De Amsterdamse boekhandel 1680-1725. Deel 3. Gegevens over de vervaardigers, hun internationale relaties en de uitgaven A-M

Hardenberg (Jacobus van) 1643/44-1722, Geref.

Leven

Geb. Utrecht 1643/44, begr. Nieuwe Kerk 7-8-1722 (4de kl.), zoon van Harmen, ondertr. kerk 1. 29-11-1669 Agnietie Jans Leeuwericx, ged. Nieuwe Kerk 12-3-1634, begr. Nieuwe Kerk 30-10-1681, dochter van Jan Pietersz, schoolmeester, en Aeltie Gerrits, 2. 23-10-1682 Maria Adels, geb. Amsterdam 1650/51, begr. Nieuwe Kerk 10-10-1710 (4de kl.).

20-3-1682 bewijs van f 400. - aan dochter; 5-11-1682 Jan ten Hoorn en Pieter de Frans, boekverkopers, zijn borgen (Inbreng 35, 217).

9-8-1683 test. voor not. Doedesz Kalff (N.A. 5234 brandschade).

20-3-1724 scheiding van de nalatenschap voor not. Tzeewen, tezamen f 15000. - (N.A. 7622, 160).

Adressen

1669 en 1682 Oude Nieuwstraat, 23-12-1684 en 15-1-1689 N.Z. Achterburgwal 7 huizen ten noorden van de Jan Rodenpoortssteeg (A.C.). Op 6-1-1691 kocht Jacobus van Hardenberg voor f 2202. - in een executieverkoop de helft van het tweede huis achter het hoekhuis van de Voorburgwal in de Stilsteeg, hetwelk hij met zijn drukkerij betrok en bleef bewonen tot zijn dood (R.A. 2174, 101vo). Zijn schoonzoon Hendrik Koornhuys verwierf de rest van het huis op 11-5- en 10-10-1725 (Kw. 4 S, 150 en 195) en droeg het hele huis op 30-8-1737 voor f 6300. - over (Kw. 5 F, 104vo).

Boekdrukkerij en uitgeverij

1669 bij zijn huwelijk van beroep letterzetter.

14-1-1671 behuwd poorter als boekdrukker, 27-12-1677 gildelid, noemde zich later ook boekverkoper, maar behield tot zijn dood toe de drukkerij.

1681, zie contract drukkers.

Van 1680 tot 1721 verschenen uitgaven met zijn naam, meest stichtelijke en theologische, waaronder ook Doopsgezinde, alle in het Hollands. In de eerste jaren vindt men er verschillende bij, die door een andere boekverkoper werden uitgegeven, zoals D'Argenis van J. Barklai van 1680 bij Johannes ten Hoorn (achterin staat: ‘t'Amsterdam, gedrukt op de drukkerij van Jacobus van Hardenberg 1680) en De Beginselen van Gods koninkrijk in den mensch. Uitgedrukt in Zinnebeelden. Dit werk verscheen in 1690 bij Albert Visscher, terwijl de drukkerij weer achterin vermeld wordt.

[p. 154]

29-8-1684 werd Van Hardenberg tegelijk met de weduwe Ceinglen door de schout gedaagd, daar hij haar nouvelles drukte (zie aldaar).

23-12-1684 adv. van het verschijnen van de Regtsinnige Harp-stoffe van Joannes Duykerius (A.C.). Dit boek, dat het jaartal 1685 droeg, was de eerste eigen uitgaaf van Jacobus van Hardenberg (misschien echter nog betaald door de auteur). Later volgden er vele, zie adv. 12-9- en 24-11-1693, 7-6-1698, 6-7-1702, 5-11-1707, 17-9-1716, 5-5-1718 en 13-12-1721 (A.C.), waarbij verschillende werken van Jodocus van Lodenstein.

15-1-1689 adv., dat hij met consent van burgemeesters drukt en verkoopt ‘de lijste van 't verkopen en verhuuren van huysen’ (A.C., zie ook N.A. 3976, 465: 8-1-1703).

21-10-1722 veiling van de drukkerij van de overledene, bestaande in twee drukpersen, Latijnse, Curcyffe, Hebreeuwse, Griekse en Nederduytse letteren, in de Stilsteeg (A.C. 8-10-1722 en G.A. 98).

13-4-1723 veiling van de ongebonden boeken, eigen en andere sortering, van de overledene (A.C. 10-4).

12- en 25-5-1723 obligaties voor not. Wetstein van de boekverkopers Hendrik Bosch, Jan Roman en Jacob Graal voor boeken, gekocht op de veiling van 13 april, van resp. f 940. -, f 523.3. - en f 1412. -, te betalen in 8 driemaandelijkse term. (N.A. 8300, 136, 137 en 143).

20-3-1724 bij de scheiding tussen de 3 dochters krijgen twee van hen behalve hun aandeel in het onroerend goed f 1000. - en f 1450. - aan obligaties onder boekverkopers, met de bepaling dat eventuele schade voor rekening van de gehele nalatenschap zal komen.