De Amsterdamse boekhandel 1680-1725. Deel 3. Gegevens over de vervaardigers, hun internationale relaties en de uitgaven A-M

Eyl (Hendrik van) 1687-1766, Geref.

Leven

Ged. Oude Kerk 5-9-1687, begr. Zuiderkerk 16-4-1766 (1ste kl.), zoon van Jan van Eyl, bakker, en Jannetje Affingh, ondertr. kerk 3-7-1711 Cornelia van der Smit, ged. Westerkerk 21-10-1687, begr. Zuiderkerk 23-7-1742 (1ste kl.), dochter van Wiggert Jansz van der Smit en Janneken Odendael.

14-4-1712 test. voor not. Emaus ten Bergh (N.A. 5677, 333).

30-12-1744 en 31-10-1752 test. voor not. Brouwer (N.A. 9640, 35).

22-10-1766 scheiding van de nalatenschap voor not. van den Brink tussen de 2 kinderen, Johanna van Eyl, weduwe Hendrik Sluyter, en Jan van Eyl, tezamen f 420212.6. - (N.A. 10560, 1284).

Adres

1711 tot zijn dood op de Dam hoek Kromelleboogsteeg in de Roode Leeuw, van welk huis hij op 26-6-1725 voor f 25000. - eigenaar wordt (f 17000. - contant en f 8000. - op rente) en waarvan Campegius van der Straten op 19-12-1787 de helft, die zijn vrouw, Cornelia van Dijk, geerfd heeft van haar broer Hendrik, de zwager van Jan van Eyl, voor f 16000. - overdraagt aan Hendrik van Eyl Sluyter (Kw. 4 S 76vo en 7 H 401). Kohier 1742 getaxeerd op huur van f 1370. - (wijk 24, 2850).

Boekhandel, koffieschenkerij en loterij

1-1-1711 vermaakt de weduwe van Pieter Sceperus, bij wie hij als knecht in dienst is, hem de loterij etc. (zie aldaar).

6-3-1711 poorter als boekverkoper, 13-4-1711 gildelid.

15-12-1712 etc. adv. betreffende de loterij (A.C.).

1740 etc. overman van het gilde.

1742 koffieschenker en collecteur van de loterij, inkomen f 9000. -; zijn zoon Jan van Eyl woont bij hem in en drijft de boekwinkel, f 1000. - inkomen.

30-12-1744 legateert hij aan zijn zoon Jan zijn huis met alle ornamenten van de koffiekamer en het gebruik van het koffieschenken en wat daaraan dependeert voor f 32000. -, welke som van zijn erfportie zal worden afgetrokken, eventueel met bijpassing van het tekort. Jan zal direct na zijn dood voor eigen rekening koffie schenken en daarvoor de tabak, koffie en koffiebonen tegen inkoopsprijs mogen overnemen. Als bij zijn dood het collecteren van de loterij aan de gang is, zal dit geheel ten laste en bate van Jan geschieden, als het trekken aan de gang is, zal dit ten laste en bate van alle erfgenamen door Jan geschieden, die daarvoor de vrije dispositie zal hebben over de loterijkas en over het bankgeld en na afloop van de loterij rekening en verantwoording zal afleggen.

16-11-1757 verklaring voor not. van Dam door Hendrik van Eyl, dat ofschoon zijn zoon Jan mede tekent als collecteur van de staatsloterij, alles alleen voor hemzelf geschiedt en Jan slechts een salaris ontvangt (N.A. 12559, 279).

16-11-1757 verklaring voor idem van Hendrik en Jan van Eyl, dat Jan al sedert 1742 alleen de boekwinkel heeft gedreven en dat alles, wat de boekwinkel betreft, hem toebehoort. Hij zal na

[p. 124]

het huwelijk, dat hij gaat sluiten, bij zijn vader blijven wonen en voor het voeren van de huishouding zullen hij en zijn echtgenote kost en inwoning hebben (N.A. 12559, 280).

22-10-1766 (de acte is gedateerd 1767, maar juist op datum in het protocol van 1766 gebonden) bij de scheiding worden o.a. twee onderhandse obligaties van Hendrik Bruyn en Catharina Smit van f 3000. - tegen 3½% rente van 4-5-1753 en van Zacharias Chatelain van f 1375. - tegen 4% rente van 9-4-1754 vermeld.

14-1-1773 verklaring voor not. van Dam door de erfgenamen van Jan van Eyl en echtgenote, dat Jan van Eyl en Hendrik van Dijk, zijn zwager, in compagnieschap collecteurs van de generaliteitsloterij zijn geweest en dat Hendrik Sluyter, zoon van Johanna van Eyl, zijn oom hierin is opgevolgd, waarmee op 6-1-1773 de compagnie is opgeheven en voortaan beiden op zichzelf collecteurs zijn (N.A. 12570, 3).

Uitgeverij

20-8-1711 adverteert hij werken van Pierre Marin (zie aldaar).

3-4-1714 adv. van Hendrik van Eyl, dat hij voor de auteur gedrukt heeft een Essai-boek van Joh. Grill, assayeur, dat over 4 of 5 weken bij hem verkocht zal worden (A.C., dit werk verscheen als Generaale goudt-balans of goudts-waarde met de naam van Hendrik van Eyl en het jaartal 1715, zie Bierens de Haan 1835).

1717 verscheen bij Hendrik van Eyl De Spiegel historiaal of Rijmspiegel van Lodewijk van Velthem, opgehelderd door Isaac le Long.

Van 14-6-1719 tot 3-6-1722 verscheen bij hem de Amsterdamsche Argus, acht gevende op alle voorkomende zaken en gevallen, die gebundeld werden als deel II-IV met de jaren 1720, 1721 en 1722. Deel I was verschenen bij Johannes Ratelband met het jaar 1719, waarvan de nummers gedateerd zijn 25-5-1718 tot 7-6-1719. In het laatste nummer kondigde Ratelband aan, dat dit tijdschrift voortaan door Hendrik van Eyl zou worden uitgegeven. De uitgaaf werd door Hendrik van Eyl op zijn beurt overgedragen aan Jacobus Wolferss in de Sint Lucie steeg, bij de Pijpmarkt.

Bijzonderheden

Janneken Odendael, de schoonmoeder van Hendrik van Eyl, was een dochter van Aaltje Veeris, de zuster van Susanna Veeris, die getrouwd was met de boekverkoper Hendrik Boom (Alg. Nederl. Familieblad 1895, 167).

De zoon Jan van Eyl (ged. Zuiderkerk 16-1-1715, begr. Oude Kerk 29-12-1772 (1ste kl.), ondertr. kerk 6-1-1758 Anna Margaretha van Dijk, ged. Oude Kerk 21-5-1725, begr. Oude Kerk 23-8-1768 (1ste kl.), dochter van Hendrik van Dijk en Cornelia Clockener) hield zich, zoals reeds bleek, aanvankelijk speciaal met de boekhandel bezig. Op 23-10-1738 was hij poorter geworden als boekverkoper, op 20-4-1739 gildelid en 1751 etc. overman van het gilde. In 1764 verscheen bij hem de 6de druk van Het Heylige bruydt-cieraet der bruyloftsgasten des lams van F.A. Lampe, vertaald door I. le Long, waarvan de eerste druk in 1720 het licht had gezien bij Anthony Schoonenburg te Amsterdam. Evenals zijn vaders uitgeverij zal ook de zijne van kleine omvang zijn geweest; hij zette uiteraard de uitgaaf van de werken van Marin voort (zie aldaar). Huw. voorw. en test. verleed hij voor not. van Dam 16-11-1757 en 10-4-1758 (N.A. 12559, 278 en 12560, 54), een nieuw test. voor not. Dorper 28-4-1767 (N.A. 10832, 421), terwijl de scheiding van zijn nalatenschap 7-5-1773 weer voor not. van Dam geschiedde, tezamen na aftrek van legaten f 247253. - (N.A. 12570, 34), collaterale successie van het echtpaar f 293307.11.-.