De Amsterdamse boekhandel 1680-1725. Deel 3. Gegevens over de vervaardigers, hun internationale relaties en de uitgaven A-M

Aeltsen (Herman) 1620/21-1696, Rooms-Katholiek

Leven

Geb. Kampen 1620/21, begr. Nieuwe Kerk 23-6-1696, ondertr. pui 26-4-1656 Krijntje Jans (Kompas), geb. Amsterdam 1627/28, begr. Nieuwe Kerk 30-4-1688, dochter van Jan Janssen (Kompas), compassenmaker, en Marritje Jans.

30-6-1681 test. voor not. Akerboom Doedens (N.A. 4034, 204).

Adressen

1656 Zeedijk; 1658, 1659 en 1661 Nieuwe Brugsteeg in 't Oude Muyse-Nest of naast de Wildeman (dr.); 1663 Kalverstraat bij de Dam (dr.); 1666, 1668, 1674, 1688 en 1696 N.Z. Voorburgwal bij de Deventer Houtmarkt of over de Pijpenmarkt.

Boekdrukkerij en -handel

5-7-1656 beh. poorter als letterzetter, 11-9-1662 gildelid als boekdrukker.

1658-1681 uitgaven, waarop zijn naam als drukker wordt vermeld.

25-5-1666 boete van f 50. - wegens het drukken van een gedicht van M. Smallegange, 6-5-1668-12-6-1668 boete van f 630. - wegens het drukken van het boek van A. Koerbagh (Schoutsrol).

1681, zie contract drukkers.

1692, zie Pieter Mortier voor drukken van Frans boek.

Uitgeverij

Bij een aantal uitgaven vindt men hetzij op de titelpagina, hetzij aan het eind de vermelding, dat ze gedrukt zijn bij Herman Aeltsz. De meeste hiervan geven ook de naam van een auteur of uitgever, in wiens opdracht het werk werd gedrukt. Bij een enkele is het echter mogelijk, dat Herman Aeltsz niet alleen de drukker, maar ook de uitgever was. Ik denk bijvoorbeeld aan het ‘Evangelische Leeuwerck, ofte Historie-liedekens’ met het adres ‘t'Antwerpen, ter druckerij van Herman Aeltsz bij de Deventer Houtmarkt. 1682’. De plaatsvermelding Antwerpen diende waarschijnlijk om het R.K. karakter van het werk te onderstrepen. De titelplaat van A. v. Sijlvelt, een Amsterdams graveur, maakt wel aannemelijk, dat dit inderdaad een druk van Herman Aeltsz is en dat hier niet van een gefingeerd adres sprake is.

Bijzonderheden

De zoon Barent, die tinnegieter werd, trouwde in 1685 met Anna, de dochter van de R.K. drukker Alexander Jansz Lintman. Op 9-3-1671 was deze door overlieden veroordeeld wegens het overdrukken van 300 exemplaren van de Catholyke Catechismus, die hij in opdracht van de boekverkoper Simon Opmeer had gedrukt, tot een boete van f 12. - en aflevering van de exemplaren, ondanks zijn verdediging dat hij gemeend had, dat dit ordinaris schoolgoed was (G.A. 52, 11).