Walden in droom en daad

Walden-dagboek en notulen van Frederik van Eeden e.a. 1898-1903

[p. 201]

[Hs. F] Vergadering van 5 Februari 1903.

Aanwezig: Aafjes, De Haan, Vogel, Keulen, Mina, Jo Tr., Marie de H., Koorn, Van Eeden, De Koe, Tromp, De Haer.

1. Brief van Hendrik Bakker te A'dam, schoenlapper. Wenscht lapwerk en ruw werk te doen. Geantwoord zal worden, dat we geen ruimte hebben, om een nieuw bedrijf op te nemen, dat niet gebleken heeft, rendeerend te zijn.

2. Verslagen Veeteelt en Bakkerij: De varkens blijken niet rendeerend te zijn, de bakkerij geeft een overschot van ƒ 10 per dag.

3. Arie Rezelman's tijd van 3 weken is om. De Koe zal hem zeggen, dat hij voorloopig - met 1 week opzeggen - kan blijven tegen kost en ƒ 1 per week.

4. Over Hoekstra zal a.s. Zondag worden beslist, men vindt het wonen met kinderen op het groote huis wel een bezwaar; echter is het zeer wenschelijk dat een bekwaam kweeker komt. Ook Hoekstra wil liever appart wonen.

5. De hit is niet voor de taak van thans berekend; aan Hessing zal worden opgedragen, een nieuwe te koopen, b.v. op de paardemarkt te Goor.

N.B. Zondag werd besloten Hoekstra uit te noodigen, hier op dezelfde condities als de andere aspiranten te komen. Hij kan dan De Koe's huis betrekken, als dat leeg komt. Hoekstra ging hiermede accoord.*

* De notitie geplaatst achter N.B. is onmiskenbaar van later datum (op of na zondag). Zij is in het manuscript met punt 4 verbonden d.m.v. een streep in de marge.

Verslagen veeteelt en Bakkerij: Over 1902 zijn geen verslagen bewaard gebleven. Begin 1903 waren beide bedrijfstakken niet onvoordelig (blijkens het verslag in De Pionier) Beide leverden een batig saldo van respectievelijk ƒ 164,92⁵ en ƒ 105,35 op. Wat de veeteelt betreft bleven de koeien behouden, voor melk voor de bakkerij en voor eigen gebruik. Walden had echter door uitbreiding van de tuin haast geen weiland meer. Na 1903 kreeg de bakkerij melk van de kolonie in de Horstermeerpolder. Arie Rezelman: Dit was zijn tweede poging om in de kolonie te komen (zie 29.X.1902). Hij bleef nog enige tijd als ‘gast’ (zie bevolkingslijst, mei 1903). Uit het feit dat hij zo'n geringe uitkering ontving, zou men kunnen opmaken, dat hij niet veel werk verzette. Blijkbaar was er op dat moment

[p. 202]

wèl plaats voor de zwakken en invaliden, die men in de begintijd - uit zuiver praktische overwegingen - uit de kolonie geweerd had.

Hoekstra: Lucas Hoekstra (geb. 1863). Boomkweker; gescheiden, twee kinderen.

Kennelijk was hij degene die gereageerd had op de advertentie in De Pionier, waarin o.a. tuinlieden gevraagd werden. De Koe trachtte Hoekstra het komen onmogelijk te maken, maar Van Eeden nam hem toch aan, omdat hij veel van deze man verwachtte. Later bleek dat hij zich danig in hem vergist had: in augustus 1903 deed zich een ‘geschiedenis’ voor (waarschijnlijk een affaire met een jong meisje), waarna Hoekstra gemaand werd de kolonie te verlaten. Terugkijkend op deze kwestie, schreef Van Eeden op 12 oktober in zijn Dagboek: ‘Curieus zooals ik mij nog dit jaar vergiste. Ik vond van der Bunt en Hoekstra goede medewerkers [...]. Nu waren deze vergissingen niet zóó dat ze mij verkeerd deden handelen. Dat Hoekstra ondanks het verzet van de Koe hier kwam is goed geweest. Omtrent hemzelf blijf ik dezelfde meening houden. Geen schurk, maar een grof, hartstochtelijk, onbeheerscht man.’ Op dat moment was Hoekstra echter nog steeds op Walden, maar korte tijd later zou hij via een proces de deur uitgewerkt worden.

bekwaam kweeker: In beginsel was ieder, volgens Van Eeden, geschikt voor een collektief-coöperatief bedrijf. ‘Bij ieder onbedorven mensch wordt het [socialistisch gevoel - J.D.L] van zelve wakker in de goede omgeving. Het is volkomen onnoodig bij 't stichten eener vestiging te zoeken naar personen met bepaalde politieke of sociale overtuigingen. Integendeel, die brengen door hun vooropgezette ideeën, hun in de stad gekweekte halve kennis of demoralisatie, dikwijls de meeste onrust’ (‘Binnenlandsche kolonisatie’, 1901). De enige eis die hij stelde was bekwaam vakmanschap, gecombineerd met begrip van stipheid en orde. Hij dreef echter te ver door in dezen, hij dacht teveel aan het economisch welzijn en vergat dat enige geestverwantschap toch wel gewenst was.

Hessing: Jakob Hessing (1874-1944). Architect, wijsgeer en plantkundige. Voormalig leider van de kolonie te Lunteren (zie 22.IX.1902). Hij besloot in augustus 1902 zich terug te trekken en vestigde zich nog aan het eind van dat jaar zelfstandig in de Horstermeer, naast Nieuw Harmonie, waardoor hij in staat zou zijn met deze kolonie en met Walden op tuinbouwgebied samen te werken. In 1911 vertrok hij naar North-Carolina om daar een ‘farm’ te stichten.

de Koe's huis: Dit huis schonk De Koe, dadelijk bij zijn komst (januari 1902), aan Walden. Omdat hij echter spoedig het plan opvatte in de loop van datzelfde jaar weer te vertrekken, nam Tromp het bij zijn intrede in de kolonie (voorjaar 1902) van hem over. Hij heeft er niettemin nooit in gewoond, want De Koe besloot pas in februari 1903 Walden te verlaten, omdat hij zich toen niet verenigen kon met de keuze van Hoekstra als kolonist.

[p. 203]

Op 3 februari noteerde Van Eeden in zijn Dagboek: ‘Op Walden ook evenementen. De Koe wil vertrekken en ik meen dat het goed is. Ik meen goed gedaan te hebben.’ En op de 13de voegde hij eraan toe: ‘De besten zijn hem nog zeer genegen en hij doet toch veel kwaad hier.’