Dromenboek

(1979)–Frederik van Eeden– rechtenstatus

Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

Appendix

illustratie

Bladzijde uit het derde dromencahier van Frederik van Eeden, 30 november 1905.

Aantekeningen

p. 35

3 mei 1889 Op de binnenkaft van het eerste dromenboekje staan notities van FvE over een onderzoek waarbij hypnose werd toegepast. Het niet gedateerde verslag heeft de volgende tekst:

lijnproef mislukt

lepels mislukt

overbrengen van cijfers mislukt

Clairvoyance mislukt

Geen bedrog in 't spel want het sujet beschreef in de tweede hypnose, nadat hij wakker het voorwerp gezien had, het op dezelfde onjuiste wijze - Slechte observatie bewezen met de lijnproef - louter suggestie.

Ikzelf droomde dien nacht dat ik las wat er in het couvert zat dat ik door een ander had laten prepareren.

Ik las op 't kaartje D^r de Chavannes dit had het best kunnen zijn, want ik herinner me dat er zulk een kaartje bij ons gelegen had. Ik miste dat kaartje bij de anderen deed echter 't couvert niet open.

Bij navraag bleek 't niet goed geraden.

Hier op aansluitend volgt het droomverslag van 3 mei 1889.

p. 36

6 mei 1889 FvE over Indië, een land waar hij niet geweest is, in langs den weg, 1924:

‘Indië was voor mijn vader en mij het wonderland, in

den rechten zin het land onzer droomen. Van mijn vijfde jaar af is Indië het vaste tooneel mijner droomen. Ik droom, dat ik er ben, de palmen en waringin's zie, de warmte voel, de geur ruik - en dan met groote voldoening tot mijzelven zeg: “ziezoo! nu is het dan toch eindelijk waar! nu ben ik er dan toch!” Om dan steeds weer eeven verbaasd wakker te worden en te bemerken dat ik weer bedroogen ben.’

Aan den ‘boom’ in Batavia: De boom is de haven in een stad; kade, aanlegplaats.

p. 38

7 mei 1889 De snijkamer: Tijdens zijn medicijnenstudie was FvE na 1882 enige tijd werkzaam als assistent bij het Anatomisch Laboratorium in Amsterdam.

p. 39

Humpty was de huishond van de Fam. Van Eeden op Beukenoord in Bussum.

Het rijk der wijzen, toneelstuk van FvE dat in september 1878 wordt opgenomen in het maandblad Nederland.

p. 41

9 mei 1889 Op 15 augustus 1887 openden Dr. A.W. van Renterghem en Dr. F. van Eeden, beiden leerlingen van Dr. Liébault te Nancy, een kliniek voor hypnotische therapie te Amsterdam. De associatie duurde totdat FvE zich in 1893 terugtrok om zich meer met zijn literair werk bezig te houden. V.R. bleef directeur van de kliniek. Deze was tijdens FvE's deelname eerst gevestigd in een paar kamers, weldra door de grote toeloop in Hotel du Passage op de Pr. Hendrikkade en sedert 1889 in een groot huurhuis Keizersgracht 258. Terugblik van V.R. in liber amicorum. Van FvE in langs den weg, 1925.

p. 42

Botaniseren: De vader van FvE, F.W. van Eeden, was plantkundige. Zijn belangrijkste werk op dit gebied was de publikatie van acht delen [XIII-XX] van het reeds in 1800 begonnen standaardwerk van de Nederlandse flora, de flora batava [1868-1898].

p. 43

11 mei 1889 Henriëtte Ortt: Zie het gedicht uit van de passielooze lelie [bundel], Voor H.

 
Midden in Mei, toen 't zoomer worden zou,
 
had ik een droom vol oud en schoon verdriet;
 
die 'k eens zeer liefhad, kwam in 't donkerblaauw
 
gewaad en lachte: ‘Waarom lach je niet?’

Papa's bureau op 't Pavilloen: De directeuren van de Maatschappij voor Nijverheid en Handel, waarvan F.W. van Eeden Sr. secretaris-penningmeester was, vergaderden in het ‘Paviljoen’ aan de Hout. Ook de twee door Van Eeden Sr. gestichte musea, het Koloniaal Museum [nu Koninklijk Instituut voor de Tropen te Amsterdam] en het Museum voor Kunstnijverheid waren daar ondergebracht.

p. 44

Koning Bilbonzo is een figuur uit het toneelstuk don torribio, 1890 van FvE.

p. 44

12 en 13 mei 1889 In het tweede dromencahier bevindt zich een los blad met de tekst van een niet gedateerd droomverslag. Het blad is aan de bovenrand beschadigd waardoor enkele woorden zijn weggevallen. De volgende tekst is waarschijnlijk het verslag van 12 en/of 13 mei 1889. De hiaten worden door haakjes omgeven.

Toen liep ik langs een helder water en zag de staart van een visch - op den bodem - Heel lang. Ik dacht eerst een heel groote paling te zien - en riep Martha. Maar 't was een andere visch, heel lang, zwartgrijs, met een platte kop. Een wonderlijke visch. Ik zag er toen meer. En toen ook krokodillen die op en door elkaar lagen. Ze lagen dicht om ons heen.

Ik wist toch dat we in Holland waren en dat 't heel vreemd was. Ik zei: ‘kom we moeten maar weg uit die tropische boel’

Toen kreeg ik 't idee, ‘kan ik nu zweven?’ [Ik heb namelijk, sints ik mijn droomen opschrijf, altijd gedacht: wan-

neer zal ik nu eens een droom krijgen waarin ik zweven kan, wat zal 't aardig zijn dat op te schrijven, 't was me alsof ik het dan zou realiseeren] Ik dacht ‘nu moet ik toch kunnen zweven, nu heb ik het noodig om weg te komen uit die krokodillen, en ik heb gezegd dat ik het altijd kan, in mijn droom’ [dat heb ik werkelijk voor eenigen tijd gezegd.] Ik begon ook te zweven, maar heel even, heel kort en heel onduidelijk.

Toen een anecdote gedroomd, in de Fliegende Blätter - met een plaatje erbij. ‘De leeuw die een spoorreis wilde maken’ [gister avond zooiets gezien in Prentenboekjes van Hans] Er waren twee teekeningen bij - duidelijk gezien daarvan een spoorwagen met koeien - de leeuw zelf zag ik niet. Het verhaal was dat de leeuw een koe in een veewagen aanviel en verscheurde. Er was een slotzin die de aardigheid vormde en die was: ‘Komt de horlogemaker’ - gezien het woord Uhrmacher - ‘haast om de paarden te beslaan’. Het grappige zat daarin dat de tijd werd bepaald naar 't verbruikt zijn der hoefijzers, en daarom de smid een horlogemaker was.

Daarna een lang vers gezien van Multatuli in den maat van: wij zaten laatst bij Saartje. Rijmloos. Groote, roode letters. Impressie dat het slecht was en dat Mult. wel van die maat hield.

Toen een artikel van mezelven gedroomd waarin ik vergeleek de ideëen van Multatuli en de ideëen van D^r F. van Eden. [gezien het woord: ideëen] Toen 't boek dicht was, gevoel van schrik dat er iets heel pedants stond dat ik niet meer veranderen kon. [Onlangs gesproken over een vergelijking van de pensées de Pascal en de ideëen van Mult.]

Daarna veel en lang gedroomd wat ik mij niet herinner. Toen een patient die ik behandelde, een jodin, deftig, gekleed in een donkerblauwe mantel met kap. Gedachte ‘waarom koopt die rijke vrouw nu het traditioneele kostuum voor arme joden’ [impressie van het gemeenschapsleven der joden] Ze lag op een slaapstoel. Toen ik haar aankeek - duidelijk visueele impressie van één groot blau-

wig cyclopen-oog midden in 't hoofd.

{...}; straat bij de Paleisstraat. Zeer duidelijke gelijkenis met realiteit) Veel drukte {...}; als zakenman. Liep een patient {...};. Sprak hem luidruchtig en geaffaireerd toe. Gevoel: ik doe mee in drukte en zaken. De patient {...};, die kreupel is {...}; onder den arm en liep vrij snel met hen de brug op.

Toen werd ik wakker. Ik vond toen juist dit {...}; gewoon een onbeduidend en in 't geheel niet de moeite waard om 't op te schrijven.

't Opschrijven zelf levert mij echter de merkwaardigste verrassingen, over mij zelf en anderen.

[Den morgen na deze droom kwam Willem Witsen heel onverwacht mij tegen. Hij was den vorigen dag uit Londen gekomen en had in 't passage hotel gelogeerd.]

p. 45

14 mei 1889 Sam Aletrino reisde met FvE mee tot Parijs op de reis van FvE naar Spanje, waarschijnlijk naar zijn zwager Frank van Vloten die in Madrid woonde.

p. 47

15 mei 1889 Nieuwe Gids: zie G.H. 's-Gravesande, de geschiedenis van de nieuwe gids, 1955.

p. 51

17 mei 1889 Jachtlust: Landgoed van de Fam. Six te 's-Graveland.

p. 54

20 mei 1889 Siegfried: F.W. van Eeden Sr. in noorderlicht. bezoek aan scandinavïe in 1887, 1888 p. 54. ‘De Wikingertijd is nu eenmaal mijn stokpaard.’

p. 59

17 juni 1889 Mijn geleider: In de dagboeken en de dromencahiers komt dit begrip in steeds wisselende betekenissen voor. FvE gebruikt het ook in zijn literair werk [De kl. Joh.]. FvE in het dagboek 4 nov. 1921: ‘Ik schreef het vers aan mijn Geleider af. Het is goed.’ [aan mijn engelbewaarder en andere gedichten, 1922]

p. 60

5 juli 1889 Groeneveld: Landgoed onder Baarn.

Mijnsheerenland van Moerkerken, dorp in de Hoeksewaard aan een dode Maasarm gelegen. Het Hof van Moerkerken [als Merwestee beschreven in van de koele meren des doods] behoorde toen aan de ambachtsheer Mr. J. van Gennep, oom van Martha van Vloten.

Suze Kuhne: dagboek, 7 mrt. 1894; ‘Een couranten stukje over Kuhne begonnen.’ Of dit Suze K. betreft is niet uit de tekst op te maken.

p. 65

28 maart 1890 la bête humaine, 1890, roman van Emile Zola.

p. 71

7 januari 1897 Th. De Quincey, confessions of an english opiumeater, 1862.

Pulchri: Latijns voor ‘uit streven naar het schone’. Devies van een Haagse schildersvereniging en van haar gebouw aan het Lange Voorhout.

p. 72

23 juni 1897 Priem: Huisaapje van de Fam. Van Eeden. Dagboek 1 feb. 1896:

‘Vandaag is ons Priempje gestorven. Het is zoo wonderlijk stil in huis. Martha is erg bedroefd en schreit telkens. Ik zal van den dood van weinig menschen zooveel hartzeer hebben als van mijn klein, arm, vuil en vroolijk aapje. Ik ben aan geen dier zoo gehecht geweest en zal het ook wel niet meer worden.’

p. 73

5 oktober 1897 Symplastie: Biologische begrip voor het resultaat van de fusie van verschillende cellen. Notitie van FvE in een aantekeningenschrift voor psychologische studies [bevindt zich in het FvE museum].

‘Symplastie [van moeder en foetus] invloed van de psyche, van de eerste vader op kinderen van 't tweede bed, van verminkingen tijdens zwangerschap, verkeerdelijk aangezien voor overerving.’

p. 77

13 februari 1898 Continueteit: In deze context, het vasthouden van het zelfbesef in de droom; in slapende toestand weten ‘ik slaap en droom’.

p. 79

6 maart 1898 Denton Manor: Landgoed te Grantham [Linc.] dat werd bewoond door Sir William Welby, landeigenaar [de Squire], en Lady Victoria Welby.

p. 82

2 april 1898 Het terrein van mijn nieuwe plannen: Walden.

p. 85

27 mei 1898 Oude tante: Annet van Eeden [1827-1897], zuster van F.W. van Eeden Sr.

p. 90

5 augustus 1898 het lied van schijn en wezen i, 1895 van FvE.

p. 92

19 augustus 1898 De roemrijkste daad van Theseus, de heros van Athene, was het doden van de Minotaurus op Kreta. De meest gevierde held uit de Griekse mythologische oudheid, Hercules, overwon de reusachtige, veel koppige waterslang Hydra. Hij werd de beschermer tegen de vernietigingsgoden en tenslotte werd hij onder de goden opgenomen.

Hercules werd het oerbeeld van een man die door een leven vol moedige strijd in dienst van de mensheid onsterfelijkheid verwerft.

p. 97

16 november 1898 ‘Freddy’: Zo noemde Betsy van Hoogstraten FvE.

De Kruishoorn: De woning van Betsy van H.

3 december 1898 Flevorama: Buitengoed van Dudok van Heel onder Huizen.

p. 98

19 januari 1899 Zusje van Borel: Roman het zusje van Henri Borel, 1900.

p. 105

15 oktober 1899 Transvaal oorlog: In 1899 ontstond de Tweede Vrijheidsoorlog, die uitliep op de Britse verovering van Transvaal op 31 mei 1902. FvE over deze oorlog in gedachten over den afrikaander krijg, opgenomen in studies iv.

p. 107

21 november 1899 Hatfield: Hatfield House was de residentie van de markies van Salisbury, Robert Arthur Salisbury [1830-1903], Brits staatsman.

p. 111

28 januari 1900 In november en december 1899 nam FvE deel aan séances met mrs. Thompson in Londen. Naar aanleiding hiervan nam FvE zich voor om deze séances te combineren met zijn droomonderzoek. In Holland zou hij in de droom Nellie [het overleden dochtertje en control van mrs. Thompson] trachten op te roepen om daarna uit Londen te vernemen of Nellie [haar hiernaar gevraagd tijdens een séance] hem had horen roepen of had gezien. De volgende reacties uit Engeland waren de resultaten van deze experimenten. De brieven werden gestuurd door J.G. Smith, lid van de S.P.R., die de verslagen maakte van de séances.

6 Jan 1900
87, Sloane Street,
S.W.
Dear D^r VanEeden,
The following occurred in a séance with M^rs Thompson here on Friday, Jan: 5. 1900
‘Tell D^r VanEeden he kept calling me (i.e. Nelly) last night (i.e. Jan. 4)
He was inside those curtains. He wears curtains round his bed; he was inside them & he called me. I went to him and I think he knows it. He told me so, and said he is waiting to hear if you (i.e.J.G. Smith) send my message.
He was asleep. ‘Now, Nelly, you come to me and remember me’ he cried out. He was in bed alone, not

with his wife. He had had a hard day's work but yet was sufficiently awake to call me.’
Has this any meaning for you? When are you going to send me back the notes?
My best wishes to you for the New Year.
Yours sincerely
j.g. smith

28 January 1900
87, Sloane Street,
S.W.
Dear D^r VanEeden,
Following occurred at a séance with M^rs Thompson on Jan. 18^th.
(J.G. Smith asks - ‘Have you been to see D^r VanEeden?) No I haven't.
This is a mixture. D^r VanE. has summoned me twice, and Elsie (a little girl that used to talk before I came - Elsie Line) came to me and said: “The man with whiskers in the bed is calling you.” (J.G.S. asks: “When was that?’ It was before the sitting with the redhaired lady. Both times were before that (i.e. before Jan: 15). I said: ‘Bother Van E. you go instead of me”; and very likely she did go. I hope he didn't think she was me.’ Please let me know if this has any meaning for you. I am anxiously awaiting the arrival of the notes with your comments.
Yours sincerely
j.g. smith

p. 116

9 augustus 1900 Frans stuk over spiritisme: Voor het Vierde Internationale Congres voor Psychologie te Parijs van 20 aug. tot 26 aug. 1900, hield FvE op 22 aug. een le-

zing over zijn spiritistische experimenten te Londen. Deze voordracht quelques observations sur les phénomènes dits spiritiques is opgenomen in de compte rendu des séances van dit congres, Parijs 1901, herdrukt in 1974.

Tegelijkertijd was er een wereldtentoonstelling in Parijs.

p. 122

22 maart 1901 Opstanding van 7 maart: In maart verbintenis met Truida Everts. Naar aanleiding van deze dag schreef FvE twee verzen: ‘School der Minne’ en ‘7 maart’.

p. 124

21 mei 1901 Alice's droomen: Lewis Carrol, alice's adventures in wonderland, 1865.

p. 128

1 september 1901 FvE zette zijn onderzoek om séances die in Londen bij de S.P.R. werden gehouden, te betrekken bij het droomonderzoek, voort. Verschillende keren probeerde FvE Gordon [overleden zoon en control van het medium Ethel Maturin, verbonden aan de S.P.R.] in de droom te ontmoeten.

Ethel Maturin stuurde FvE een verslag van een séance waarin zowel Nellie en Gordon ter sprake komen.

Brief van 1 sept. 1901.

Close Cottage
Tonbridge
Kent
1^st sept.
Dear D^r van Eeden
I have been away at the sea, and ‘Nellie’ was not with me, so I could not ask Gordon about you as, alone, it writes so weak.
I am now back & hasten to reply to your kind letter. I will copy down exactly what was said - I must first tell

you that I gave Gordon no information as to the pass-word you say he gave - I waited to see what he would say. I had also news given him any pass-word except ‘apple trees’.
Gordon darling I have heard from D^r van Eeden & he says he saw you riding a bicycle
and
Oh mother I forgot to tell you - I've got a bike!
Have you darling? Well tell me all that occurred.
Well mother I dont know if it was D^r van Eeden but one day when I was on my bike, some-one came here & said ‘are you Gordon?’
And I had forgotten all about D^r van Eeden - and just for fun, I tossed my head and said Pick-a-Boo.
Gordon are you sure you said Pick-a-boo? That is not the word D^r van E. told me you said - he thought you said Sing-a-poor.
No mother - only Pick-a-boo - Pick-a-boo- You see mother when I am riding away from Murray I always call out ‘Pick-a-boo’
This is the exact copy of what Gordon wrote - what do you think of it?
Gordon has just given me a very remarkable test - he has for a long time talked much of a M^r Willy Frost - a name I have never heard - nor has Nellie - This gentleman, he says, is in the spirit world - & he sees him a great deal - I asked Gordon to give me the date & place of his death etc. and he said ‘shall I ask him?’ and I said ‘Yes’ - & after a short pause he wrote - ‘Mother, M^r Frost says he passed over the same year

Prince Eddie died - 1882 - in Victoria Road Southsea - he cant remember the number - but the house is near the sea -
He died very quickley of influenza - He was a clerk in the Dockyard at Portsmouth - and he was just going to marry a lady called Blanche’.
Neither Nellie or I know Southsea - I had no idea whether such a road as ‘Victoria Road’ existed - Whether such a person as ‘Willie Frost’ had ever existed - or whether such an appointment existed as ‘Clerk in the Dockyard’.
However I wrote & had the Southsea Registrar examined - & it is all true -! a William Sidney Oakshott Frost - clerk in the Dockyard - died there in 1882 of influenza in Victoria Road - Southsea -
Is not this wonderful? I am offering it for publication to Society Phsycical Research.
But every day he gives me proofs as astonishing! - and by the bye - that letter to my husband he told me had never left London, never at any rate reached Ceylon -! nor my Husband!
yours sinc.ly ethe maturin
P.S. I am so grieved to hear of the illness of those so dear to you. You must indeed have been anxious. I hope to hear from you that all are well again.
Dear D^r van Eeden I feel so close to my child now - & every day closer.
Please write to me to address at head of letter till Friday Sept. 6^th. After that 40. Warwich Street - High Street - Kensington.
Look out again for Gordon. I will now give him a new pass-word.

p. 144

28 september 1902 Swaenenburgh: Landgoed van Jhr. Tindal dat tegenover Walden lag. Op Swaenenburgh werden séances gehouden.

p. 152

14 september 1903 don torribio, toneelstuk van FvE uit 1890.

p. 158

28 december 1903 Conrad Busken Huet, het land van rembrandt.

p. 163

25 juni 1904 Het leelijke boek van de Haan: pijpelijntjes, 1904. Overigens was FvE goed bevriend met Jacob Israël de Haan.

p. 171

2 maart 1905 Aapje, zo noemde FvE Truida Everts.

p. 173

18 juni 1905 Waardroom: Droom die realiteit wordt.

p. 176

14 september 1905 't Waskamertje: Rommelkamertje in het huisje van Truida Everts, waar o.a. de was voor de bijenteelt werd geborgen.

p. 181

8 maart 1906 De Eendracht: De spoorwegstaking van 1903 eindigde met een uitsluiting van de stakers. Om de paar duizend hierdoor brodeloos geworden arbeiders aan een bestaan te helpen richtte FvE toen ‘De Eendracht’ op. De Eendracht was een verbruikscoöperatie die de uitgesloten spoorwegarbeiders in dienst nam. Over het ontstaan zie: Meded. van het F.v. Eeden-genootschap V.

p. 192

15 december 1906 hedda gabler, toneelstuk van H. Ibsen. FvE in het dagboek: ‘Daarop zag ik Hedda Gabler. En dat pakte mij aan. Geweldig. Maar zooals een wild beest aanpakt, mij verschrikkend en tot hevig verweer dwingend.’

Voor het droomverslag zie p. 396.

p. 197

30 maart 1907 Zie Dagboek: dagboek 30 maart 1907: ‘Ondanks gelukkige werksaamheid was mijn gemoed onrustig, onder allerlei leelijke gedachten en aanvechtingen. Ik bemerkte, wat mij bij vroegere bezoeken ont-

gaan was, hoe vol prostituées Berlijn is.’

p. 201

29 juni 1907 Zweedse vrienden: Therese Boon-Clemens [1873-1916], gastvrouw van FvE te Den Haag, die waarschijnlijk van Zweedse afkomst was en Ida Bäckmann [1867-1950], Zweeds journaliste die een vredesconferentie in Den Haag bijwoonde en bij mevr. Boon logeerde.

p. 209

13 september 1907 Menschen uit Katai: Van Katai, een eiland uit de Japanse archipel, werd gezegd dat zich daar een ideale cultuur bevond met een overvloed aan natuurlijke rijkdommen. Het oefende een magische aantrekkingskracht uit op ontdekkingsreizigers o.a. Columbus, die een zeeweg daarheen trachtte te vinden.

p. 218

27 februari 1908 In het telegram stond dat Paul longontsteking had.

p. 232

11 december 1908 Vico Muralto, ik-figuur uit de nachtbruid, 1909.

p. 248

20 november 1909 Hymans geschiedenis: De ruzie met mevr. Hymans betrof een geldkwestie.

p. 254

23 juli 1910 siderische geburt. seraphische wanderung vom tode der welt zur taufe der tad, Berlijn 1910 van Erich Gutkind.

p. 257

8 december 1910 Echium: dagboek 7 juli 1915

‘Ik fietste naar Haarlem, langs den mooyen weg, met blaauwe echium gegarneerd.

 
Het is een zacht geluk met zoekend zinnen
 
op rijm en maat stil door den dag te gaan.
 
den blonden weg met kleurig garnituur
 
van geel en blaauw gebloemt’

p. 261

16 juli 1911 Verslagen over de manifestaties van F.W.H. Myers zijn opgenomen in de Proceedings van de Society for Psychical Research.

p. 264

4 december 1911 H. Bergson. l'évolution créatrice, 1907.

p. 276

27 februari 1911 De Van Eeden-kolonie die in Wilmington [v.s.] was gesticht na de bezoeken van FvE aan Amerika.

p. 281

25 juni 1913 Boekje over hem: Over het overlijden van Paul schreef FvE paul's ontwaken, 1913.

p. 283

8 augustus 1913 Gastvrouw van FvE in Homburg was Ella Geldmacher.

22 augustus 1913 Novalis: Op de binnenkaft van het derde dromencahier staat een citaat van Novalis: ‘Wir sind dem aufwachen nahe, wenn wir träumen dass wir träumen’.

p. 284

11 september 1913 In de tweede week van september woont FvE het psycho-analytisch congres te München bij. Daarbij ontmoet hij o.a. S. Freud en de voorzitter van het congres C. Jung. zie verder p. 428 e.v.

p. 288

17 december 1913 Houten been van zijn vader: Dit is een ‘droom’-herinnering. Bij zijn leven was zijn vader volkomen valide. [HvE]

p. 294

25 juli 1914 Forte-kring: In Potsdam kwamen in juni een aantal vooraanstaande schrijvers, filosofen en psychologen bijeen om met elkaar afspraken te maken over bijeenkomsten waarbij allerlei vraagstukken besproken zouden worden. FvE over de stichting van deze vriendenkring in het dagboek op 13 juni:

‘Wat gebeurd is, is zoo groot en machtig, zoo iets geweldigs, dat het den adem beneemt bij 't herdenken. De zé-

ven menschen vormden elk een sterke, onaantastbare persoonlijkheid - en toch hebben ze een eenheid gevormd, een nieuw weezen geschapen, dat nog veel sterker is dan een van allen. En niemand heeft iets verlooren. Allen hebben gewonnen.’

De zeven waren: Buber, Däubler, Bjerre, Rang, Landauer, Gutkind, Borel en FvE zelf.

Als plaats waar de bijeenkomsten zouden plaatsvinden werd Forte di Marmi bij La Spezia aan de Ligurische kust aangewezen. FvE ‘werd getroffen door de mooyen naam, het Marmerfort, dat het marmer voor Michel-Angelo beschermde.’ De oorlog belette dat de leden daar bijeenkwamen, maar zij bleven de kring Forte-Kreis noemen.

p. 296

25 oktober 1914 Ik herinnerde mij dat zij [Aagot] dood was: Dit is een droomherinnering. Zij leefde tot 1972.

p. 297

18 april 1915 Het eerste contact met de dames Welters vond plaats op 21 maart 1915. FvE in het dagboek;

‘Donderdag was ik bij mevrouw Welters-de Guasco, een vrij armoedig boovenhuis, en daar heeft ze me de hand geleezen, de kaart gelegd en me van haar spiritistische ervaring met prof. Stokvis verteld’.

Na deze ontmoeting vinden er regelmatig séances plaats, ook in aanwezigheid van haar dochter, het schrijfmedium Bertha Welters. De bijeenkomsten duren tot augustus 1917. Bertha Welters kreeg van drie berichtgevers samenhangende mededelingen die het materiaal vormden voor jezus' leer en verborgen leeven, 1919.

p. 366

22 mei 1884 Evoë!: Op deze dag begon FvE aan de kl. Johannes te werken. Tot juli 1885 wordt er geen dagboek bijgehouden.

14 februari 1889 De passage betreft het eerste bezoek van FvE aan het gezin Van Hoogstraten te Utrecht.

p. 379

14 april 1896 't Betoog: In die tijd schreef FvE aan de filosofische verhandeling redekunstige grondslag van verstandhouding, opgenomen in de bundel studies iii, 1897.

20 juni 1896 Adriaan van Oordt schreef verschillende historische romans en toneelwerken, warholt, floris v, irmenlo. Over irmenlo schreef FvE een artikel. [zie dagboek, 14 sept. 1907]

6 maart 1896 Plannen: De stichting van een landbouwkolonie. Eind april werd de grond van het landgoed Cruysbergen aangekocht waarop Walden werd gevestigd.

p. 383

14 januari 1900 over theosofie, studies iv, 1904.

p. 393

4 april 1906 In Bellagio maakte FvE met Hans een bergwandeling.

p. 399

21 juni 1907 We [FvE en Ida Bäckmann [1867-1950], Zweeds journaliste] spraken over Scandinavische schrijvers [Gustav Fröding en Selma Lagerlöf].

p. 401

12 september 1907 Waldheim: FvE maakte een reis met Truida Everts.

p. 414

2 april 1910 ons dubbel-ik, studies i, 1890.

13 mei 1910 Melusine: In de Traumdeutung [Gesammelte Werke II/III p. 662] geeft S. Freud een droomverslag van hemzelf waarin deze watergodin voorkomt: ‘Ich träumte z.B. einmal von einer Art Schwimmbassin, in dem die Badenden nach allen Richtungen auseinanderfuhren; an einer Stelle des Randes stand eine Person, die sich zu einer badenden Person neigte, wie um sie herauszuziehen. Die

Situation war zusammengesetzt aus der Erinnerung an ein Erlebnis der Pubertätszeit und aus zwei Bildern, von denen ich eines kurz vor dem Traum gesehen hatte. Die Zwei Bilder waren das der Überraschung im Bade aus dem Schwindschen Zyklus melusine [siehe die auseinanderfahrenden Badenden] und ein Sintflutbild eines italienischen Meisters.’

10 juni 1910 over hallucinaties, studies iii, 1897.

p. 417

6 februari 1911 Oude tante: Tante Mas [1823-1910], halfzuster van F.W. van Eeden Sr., was door zijn ouders in hun huis opgenomen en verzorgd.

p. 419

16 oktober 1911 H. Bergson, essai sur les données immédiates de la conscience, 1889.

p. 425

15 januari 1913 a study of dreams, voordracht voor de S.P.R. gehouden op 22 april 1913 te Londen. Opgenomen in de Proceedings van de S.P.R., Vol. XXVI 1912-13.

Havelock Ellis, the world of dreams, 1911.

p. 428

30 juli 1913 Congres voor Droom-onderzoek: Het psycho-analytisch congres te München in begin september 1913.

p. 430

29 maart 1914 Japan: Voor Japan en Japanners heeft FvE steeds een grote belangstelling gekoesterd.

p. 431

5 april 1914 F. van Eeden, siegmund freud, Frankfürter Zeitung van 29 mei 1914.

p. 434

31 december 1915 Devachan: Theosofisch begrip, betekent ‘Sfeer der Stralenden’, een toestand van gelukzaligheid tussen twee incarnaties. [afkomstig uit het Tibetaans].

p. 437

10 januari 1918 Zola in séance.

p. 443

13 juni 1921 Het tweede Jezus-boek: uit jezus' oopenbaar leeven, 1922.

p. 448

15 augustus 1923 Akori: figuur uit Sirius en Siderius. Japans begrip voor ‘niets’.

Vorige Volgende