Exordium magnum

[p. 48]

hoe sie inden veghuuer ghepynt werden die hier versumelike leuen.

Och ofte die ghene die hem niet en ontsien hoer daghe te verliesen mit lichtuerdicheit. mit versumenissen ende mit slapericheit anmerkende hoe seer dattet vergheuuer te ontsien is. daer die heer doer enen prophete van spreket segghende. ende ic sal reinigen hoer bloet dat sie niet ghereinighet en hebben. van desen verueerliken vuer ghedencket my dit ic ghelesen hebbe. Dat een monick doe hie lach om sin verscheiden eer dat hie starf gherucket waert inden gheeste. ende waert gheleidet tot die helschen steden ende sach dat wy sonder gruwel niet vertellen en moeghen. dat vele sielen ghesteken an speten ghebraden worden alse ganse by enen alte groeten vuer. ende dat die gruwelike pinres mit blaesbalghen ende mit andere vuerighe instrumenten vermeerreden mit alre macht der onsalighen sielen tormenten. Die andere setteden daer onder gloeyende pannen daer sie ynne sorchuoldelike vergaderden dat smeer datter droep vanden leden die daer ghebrant worden. ende daert siedende ende te male heet was goten syt weder op de ghene die daer ghebraden worden welke pine hie merkede dat hem onuerdrachliker was dan die ander pinen. Die engel die oen leidede sechde hem toe. Die ghene die du ghesien hebste ghebraden te werden by den groten vuere dat sin menschen van dinre orden. al ist sake dat sie by hem seluen niet beulecket en hebben mit doetliken sunden. nochtant en hebben sie niet gheachtet alse die scrift vermaent te dienen den heren in anxte ende beuinge ende te holden die discipline. ende en hebben niet lydsam gheweest die ruste ende dat swighen te holden. noch en hebben niet ghepinicht alset noet was eernstich te wesen te waken ende ynnichlic te beden. ende die salmen te singhen. mer hebben curioes gheweest. houesch wilt ouerloedich loggich traech ende slaperich. ende en hebben niet ontsien te beulecken die puerheit der cloesterliker professien mit teikenen myt boerten ende mit lichtuerdicheiden. welke menschen nader sentencien godes des rechtuerdighen richters in die voerghenoemden pinen sommighe korter sommige langher na ghedaente hoerre sunden ghereinicht werden. hoe dat die weerlt mer totten eynde naket. hoe dat dese apenbaeringe dicker gheschien. Op dat want ouermids oueruloedicheit der boesheit ende der versumenisse die mynne verkoldet in vele menschen dat die wtvercoerne menschen godes also vele te meer hier mede ontsteken moghen werden totter mynnen. hoe men meent dat die ghene naerre by is. welkes aensichte voergaet ghebreck alles guedes. Mer wat wert ons daer mede bewesen dat die voerghenoemde brueder sach dat die helsche duuelen dat smeer sorchuoldelike vergaderden ende gotent weder op die ghene daert afghedropen was tot vermerringe der pinen. dan dat hoe vele meer dat yemant hem seluen ghespaert heuet. in desen leuen thegen sine professien ghenoech doende sins vleisches wallust ouermids ongheordinierde ruste. alsoe vele meer pinen sal hie ghedwongen werden

[p. 49]

te liden in dat ander leuen inden vegheuuer. Alse die here spreket doer den prophete. hoe sie hoer seluen glorioser ghemaket hebben. ende meer in welden gheweest heuet. Soe vele te meer tormenten ende screien gheuet hoer. waer om brueders laet ons ontwaken werden van der stemme des donreslaghes ende laet ons horen mit vlite wat gheuoelt heuet die alre vollencoemenste onder den moniken. ende die alre eerwerdichste onder den vaders onse vader Sanctus bernardus van desen onsen schadeliken ende daghelixken versumenissen die in enen sermoene dat hie dede vanden leuen ende seden saliger ghedachtenisse humberti wilneer prior toe clarendael. alse hie verweckede die brueders na te volgen die puerheit sinre wanderinge. soe sprac hie aldus onder ander woerden. voert an brueders soe segge ic v, weert sake dat gy naeuolgeden sine voetstappen gy en soldet soe lichteliken niet vallen in ydelen ghedachten ende in ledighen woerden in boerten ende in lacheliken woerden. want hier ynne soe verliese dy vele. beide van uwen leuen ende van uwer tyt. Die onwederropelike tyt vliet hene. ende alse gy meent dat gy schuwet dese mynneste pine. soe coeme dy tot merre pine. want dat wetet dat na desen leuen inden vegheuuer hondertuolt sal werden ghegeuen werden totten wttersten vierlinck toe wat hier versumet wert. Ic weet dattet hart is onbedwonghenen menschen an te gripen bedwanc. enen kallachtigen menschen verdraghen dat swighen. den ghenen die ghewoen is te wanderen stedich te bliuen. mer harder ende vele harder salt wesen te verdraghen die toecoemende moeynisse. Ende hoe anxtuoldich hoe vroelike ende hoe sorchuoldich ons noet is te wesen in te volbrengen godes loue. niet allene op dat wy verkrigen moeghen die ghenade onses heren ende onses scheppers. mer oec dat wy ontgaen mochten der boeser gheesten bedriechnisse dat leert die selue eersame vader op cantica aldus sprekende. wt onse regel soe en ist niet gheoerloft enich dinc te setten voer dat werck godes. Myt welken name die vader benedictus wolde noemen die loue godes. die men dagelixs inder kerken gode betaelt hier om op dattet hier wt claerliker schine hoe andachtich dat hie wolde dat wy wesen solden tot den werke. daer om vermane ic v alre liefste dat gy syt onder den loue godes altoes puerlike ende strengelike ofte vuerichlike. Strengelike ofte vuerichlike suldi wesen onder den loue godes. op alse gy eerwerdeliken sult staen voer den heren alsoe suldy oec vroelike staen voer hem. niet traech niet slaperich. niet ghewende ofte gapende. niet sparende die stemme. niet halue woerde afsnidende niet hele woerde ouerspringende. niet mit ghebrokenen ende onvolcoemenen stemmen ludende eenrehande wyflicheit doer die stamerende nese. mer voerbrengende die woerde des hilligen gheestes alset reden is mit enen manliken ghelude ende begherte. Oec puerliken suldi wesen onder den loue godes. op dat gy anders niet en dencken dan dat ghy singhet die wile dat gy singet. niet alleen segghe ic datmen schuwen sal ydele ende ledighe ghedachten.

[p. 50]

men sal oec schuwen sunderlinge in dier vren ende stede die ghedachten. die de brueders die ampten hebben by na van node moten toe laten omme die ghemene noetdrufticheit. Ic en rade oec niet datmen dan ontfangen sal dat gy ghelesen hebbet in den boeken. noch oec dat gy nu van my hoert salich sin dese dinghe meer niet salichliken en ouertrect dy se die wile dat gy singet. want de hillige gheest en ontfanctet niet danckelike in dier vren wattu offerste anders dan du schuldich bistu achterlatende dattu schuldich biste. hier eynden Sanctus bernardus woerde. Ic bidde wat sullen wy voelen vanden ghenen die indier vren ende indier stede dencken verkierde ende schadelike ghedachten. ist sake dat die hillige vader gheordelt heuet datmen schuwen sal onder den singen niet allene ydel ende onnutte ghedachten. mer oec noetdruftige ghedachten. hier wert die onstedicheit onses herten begrepen ende confuus als een dief die begrepen wert also dat oec volcoemene menschen moeten mit screien ende mit suchten des herten segghen gode. heer en ingae niet mit dinen knechte in dat ordel want al datter leuet en sal niet rechtuerdich ghemaket werden in dinen aensichte. Meer het is een ander dinck dat dat herte somwilen verdwelt van andenckinge der salmen ouermids krancheit der sterfliker natueren. ende het is een ander dinck ouermids traecheit ende onachtsomheit niet weder toe striden mit enige eernsticheit des herten den verkeerden ende schadeliken ghedachten. Ende hier om alset gheen een dinck en is daghelix te sundigen. ende swaerlike te sundigen. alsoe sal oec die sentencie onghelic wesen mit welker een yeghelick ontfangen sal na sinen verdiensten.