|
| |
| |
| |
Tweede zang.
Wiens pen, bevochtigd in den vloed der zuivre waarheid,
Al wat ze voor zich neemt behandelt met een klaarheid,
Die 't schranderste vernuft op alle wijs voldoet,
En tevens ingang vindt in 't jeugdelijk gemoed.
Bevoorrecht huisgezin, op u dauw' 's Heeren zegen!
Met elke zonne ziet ge uw welvaert opgestegen.
Pluk bloemen op de baen, waer henen Cats u wenkt,
En wandel voort, tot God u 't eeuwig kransjen schenkt!
Der vriendschap hemelvonk wast aen by de eedle zangen -
De vriendschap.... of werd zy door zielsgevoel vervangen,
Dat voller gloeit? - De kus, die 's welkoms groet verzelt,
Is vuriger: de borst van maegd en jongling zwelt.
Een onverheelbre zucht wil somtijds die ontschieten;
Een onverheelbre lach getuigt, dat zy genieten.
Als 't ongekunsteld lied hunne onschuld zacht ontroert,
En 't reiner liefde schetst, die ziel en zin vervoert,
Dan ziet men in zijn blik verheevner tintel blaken;
Dan slaet ze de oogen neêr; dan purpert op heur kaken
Een aerdig blosjen, dat de schoonste roos verdooft,
Die, in den ochtenddauw, rijst met volgeurig hoofd.
| |
| |
O, als hun handdruk sprak, ja, klemmend sprak: Tot morgen!
Als de ingesluimerde aerde, outkluisterd van de zorgen,
En last en leed verpoost, ontvlucht de slaep hun spond':
Hun levenstoortse kwijnt; hun hart is diepgewond.
De moeder merkt het: wat ontsnapt er moederoogen?
Nog weet de jongling niet, dat, door zijn deugd bewogen -
Dat, aen zijn kennis en verheven aerd geboeid,
De maegd in teedren rouw verteert, en heimlijk gloeit.
Hy ademt nauw, dwaelt rond, doormymert lange dagen,
Waekt tot aen 't morgenrood: in 't einde wil hy 't wagen:
Hy stamelt haer zijn gloed; en ze antwoordt met een blos;
En in een kusjen breekt haer zwygend antwoord los;
Hy waent, dat hy het: ja! haer hoorde zacht ontglippen;
En vangt het dierbaer woord van heur verliefde lippen,
En drukt met wederkus er 't zegel op der trouw.
Eens wordt zijn droom vervuld, in d'arm der liefste vrouw!
Reeds heeft de vader hem het dierbaer: Wel! gegeven;
Reeds heeft de moeder hem in d'enger band geweven
Van 't zalig huisgezin: hy aêmt met ruimer borst,
Zoo juichend en verhoogd als Edens eerste vorst!
Het heuchlijk feest blinkt aen, te traeg voor hunne wenschen
Gerezen, waerop de echt een ropzenkrans moet trensen
Om 't blonde hair der bruid, wier lieve maegdenlach
Den eersten strael begroet van d'afgesmeekten dag.
Daer treedt het juichend paer de juichende ouders tegen,
Knielt plechtig neder, en ontfangt hun heilgen zegen.
De moeder poogt vergeefs te spreken, stom van vreugd:
| |
| |
De vader richt hen op, en, met den klem der deugd
En liefdes teederheid: ‘Zoon, dat ik in u vinde
Wat my natuer onttrok: volg Lucia, Dorinde.
Doch waerom u gespoord tot teedren huwlijksplicht?
Waer dien de deugd beveelt, wordt zijn vervulling licht.
Beraden, koost gy meè den Dichter, neen, den Vader
Van Nederland, vóór gy dien echtband sloot, ten rader:
Hem, die, gelukkig in zijn huisstam, lessen gaf,
Zoo trouw door hem gevolgd. Een trouwgift wacht u af,
Onze aengenomen kind! Wat kunnen we u nog geven?
Wy schonken onze telg, ons hart, ons bloed, ons leven!
Doch 's lands gebruik herleev', als 't echtfeest u verbeidt.
Zie daer een giftjen, voor de wisselvalligheid
Der schatten vry; 't is kleen, doch van verheven waerde.
Het heeft ons, na ik 't mede uit dierbre hand aenvaerdde,
Zoo menig zacht en onvergald genot geleend.
Wy hebben menig leed er kalm by weggeweend,
En danken 't menig raed, ontfangen of geschonken.
O aengebeden kroost, als de aerde ons is ontzonken,
Dan zy het u een pand...’ En verder kan hy niet,
De eerwaerde man, die beeft, en hem een boekjen biedt.
't Is Cats geliefdste werk: Het Houwlijk; diepbewogen,
Is onze bruidegom om 's gryzaerts hals gevlogen.
Reeds blonk, voor 't feestaltaer, dat toejuicht aen de bruid,
De gouden echtring aen heur trouwen vinger uit;
Reeds heeft de dienaer Gods hun handen saemgestrengeld,
En beider zielen saemgesmolten, en verengeld.
| |
| |
De dag stierf vrolijk voor de feestgenootenschaer.
Zy leefde slechts in hem, hy leefde slechts in haer:
Nooit blonk er zoeter nacht twee echtelingen tegen!
De liefdestarre straelde, en de uitgeplengde zegen
Des Heeren daelde neér op 't geurig ledekant,
Met roozen overstrooid door hunner oudren hand.
En, als de zonne 't floers aen 't halfrond had onttogen,
Knielde ieder echteling, voor de eeuwge Min gebogen.
Een reiner schepping blonk hun in 't verrukt gezicht.
‘Een speelreis lokt ons uit: waerheen den stap gericht?
Spreekt hun de moeder toe: 't zy door uw mond besloten;
Hoe ver de lustbaen loop', wy zijn uw tochtgenooten.’
De jonge vrouw ziet met een lonkjen op haer Frans:
Er speelt in 's jonglings oog een hooger vreugdeglans.
‘O Moeder (roept hy uit) bezoek dan, met uw telgen,
Een onvergeetbren grond, den wellust van de Belgen:
Naer Holland voortgesneld, naer Zorgvliet heen gestapt!’
De wagen rolt: de tong- en zweepslag klinkt en klapt.
Nu reppen zy zich voort, by lentemorgenstralen,
Daer, waer op Scheevnings weg de lindeboomen pralen;
En zien, op 't einde van een lommerryke baen,
Het langgewenschte woord, het dierbre Zorgvliet, staen.
Hier, in deez' stille woon, meer achtbaer en verheven
Door hare eenvoudigheid, sloot Cats zijn werkzaem leven.
Hier schuilt de kleene zael, waer gryze lettervlijt
Den afgeleefden dag den lande ook heeft gewijd;
Zoo had hy 't vroeger eens (lang voor den rooden morgen,
Als raed en staetsman, opgewekt door vaderzorgen)
| |
| |
Gepylerd en verhoogd. Hier, op dit leger, gaf
De Heer, na rein gebed, hem, op den boord van 't graf,
Den voorsmaek van het loon der deugd, de zaelge ruste,
Die hem in zachten slaep, den slaep der braven, kuste.
En zou het dankbaer kind, dat hem zijn hulde biedt,
Niet innig zijn geroerd, wanneer 't die wooning ziet?
Ginds, op een heuveltop, rijst, met gewelfde blâren,
Een eeuwenheugende eik, en tart den storm der jaren,
En lacht den wandlaer toe, wiens oog aen zynen voet
't Beroemde lustverblijf op luttel afstand groet.
Die uitgebreide telg der overoude dagen
Biedt hun het plechtig beeld van wien deez' grond mocht dragen.
Geslachten scholen onder zijn weldaedge kruin;
En ongeknakt staet hy, oud sieraed van den tuin.
O waerde grond! o zoete vliet! o heilge boomen!
Hier dacht en dichtte Cats; hier bad het beeld der vromen.
Hier, onder 't loofverdek, heeft vaek de wijsheidsheld
Na 't eeuwig scheppingsboek zijn lessen opgesteld;
't Lag voor 't doordringend oog, in stille pracht, ontzegeld,
Als voor den blik van 't licht, dat dag- en jaergang regelt.
Het bly gezin hukt op de grastapyten neêr,
En gryze Willem spreekt: ‘Hier rustte Cats weleer!
Hier dichtte hy voor ons van deugd, en liefde, en wijsheid.
Ge zijt, als hy, de staf van onze blyde grijsheid.
O, bloeie uw echtkoets rein, zijn vaderlessen waerd!’
Die tael ontgloeit het oog, dat op Dorinde staert.
Verrukt grijpt Frans de hand der aengebeden vrouwe,
En zweert tot in den dood de deugden vaste trouwe,
| |
| |
En zweert, dat de echtkoets rein zal bloeien, als zijn ziel,
Waerin een hemelstrael uit maegdlyke oogen viel!
Zy prangt hem vast, en roept: ‘Nooit sloeg my 't harte warmer:
Zie neêr op 't zaligst paer, o Cats, o deugdbeschermer!
O Dichter voor de ziel, gy, die altijd bekoort;
Wat ook het graf verzwolg, uw weldaên leven voort!’
En de aengebeden schim, die nog door Zorgvliets dreven,
Onsterflijk door zijn lied, beschuttend, voort blijft zweven,
Ziet neêr, en juicht, en lacht dit teeder schouwspel aen.
Er droppelt langs hun wang een zaligende traen!
Hier doet de dankbaerheid, by heemlende vermaken,
In onverdoofbaer vuer vier eedle harten blaken;
En by het jongst vaerwel 's Mans schepping toegebracht,
Zegt ieder, met een zucht: ‘Geliefde vriend, rust zacht!
U zullen Bat en Belg hartstochtelijk vereeren,
Zoo lang ze staetszorg, kunst en vaderdeugd waerderen!’
Naer Brouwershaven wendt zich hunne stap: daer rijst
Het beeld, waer Nederland aen zoon en vreemde op wijst,
Als op den ridder van de deugd, den zoeten dichter,
Den waren Christen, den verheven volksverlichter,
Die Neêrland vastboeit aen de orakels van zijn mond:
Daer rijst zijn beeltenis, waer eens zijn wiegjen stond.
Nu keeren zy naer huis, rijk aen herinneringen;
En smaken 't opperheil van 's huwlijks zegeningen.
Dorinde weende spade op harer oudren graf,
En vond in heur gemael een onverbreekbren staf.
Hun liefdrijk kroost vereerde ook Cats gelijk een vader,
En bracht hen (zaligen!) op aerd' den hemel nader!
|
|
Auteursrechtvrij