|
| |
| |
| |
Tweede zang.
Hoe blinkt zijn groot vernuft, hoe straelt zijn schrandre geest
Wanneer, na al de ramp, die Filips dweepzucht baerde,
Zijn dood de rust herschonk aen de afgemartelde aerde,
En, met de vreê, de Belg zijn rechten bly herwon,
Die, zonder slaef te zijn, den vorst nu dienen kon,
Bracht deez' herboren rust de nyverheid ons weder.
De dierbre hemelgeest der Kunsten daelde neder,
En, schooner dan voorheen, met heller glans omvloeid,
Was 't, of aen de oorlogsvlam zijn fakkel was ontgloeid.
Toen lang, in 't middenpunt des aerderijks beteugeld,
Een hel van vlammen gromde, en, op één wenk bevleugeld,
Losstormde, tot aen 't zwerk de zwarte golven joeg,
En 't nederbonzend schip met blakend schuim omsloeg,
Zag m'uit des afgronds schoot, verschriklijk opgebroken,
Een jonggeboren grond, by 't buldrend onweêrspooken,
Verryzen, en den blik van d'opgetogen stoet,
Die 't maegdelyke schoon van strand en bosch begroet,
De weelde en rust dier nooit betreden lustlandouwen,
Door 't stormgeweld gebaerd, lang onverzaed aenschouwen.
| |
| |
Zoo keerde in vryheids schoot, na de uitgewoede nacht
Der rampen, 't Kunstenchoor in troostelyke pracht.
Die goddelyke kunst, die voor 't penceel doet knielen,
Als voor een staf, kon weêr het stomme doek bezielen,
En, door het fiks gebruik van kleurenmengeling,
Vermeesterde het hart, dat aen die wondren hing.
Het teugelloos genie van Rubens, op de vlerken
Des adelaers gevoerd naer bovenaerdsche perken,
Werpt hemelvonken op zijn stoute schepping neêr.
Hy schildert 's Menschen zoon, en elk herkent den Heer!
't Zy hy voor 't siddrend oog, waerin de danktraen parelt,
Het grootsche treurspel mael' der redding van de wareld;
Dit bloedig lijk eens Gods, waer by de leerling schreit -
Die moeder, dryvend in een rouw vol majesteit -
Die vrienden tobbend by 't, ten kruishout afgerezen,
Slechts schijnbaer overschot van een onsterflijk wezen;
't Zy hy, in haer paleis, ons Medicis vertoon',
Wier vorstelyke schoot het licht schonk aen een zoon,
En die, nog bleek van 't wee haer prangend om het harte,
Van hoogmoed opspringt en van wellustvolle smarte;
Het levend koloriet der tooverschildery
Geeft heel natuer ons weêr met kleurenharmony.
Een ingewydental, zijn lichtspoor nagestegen,
Blinkt in 't geschiednisblad van Belgies kunst ons tegen.
Hier maelt het stout penceel dien Christenheldenstoet
Die, martlaers van Gods woord, door ongezienen moed
| |
| |
Het beulenrot verbaest, zich 't brein op gruwlen scherpend,
En die, de menschheid aen de godsdienst onderwerpend,
Met goddelyke kalmte in 't langzaembrekend oog,
Alreeds bewooners zijn van d'open hemelboog!
Een ander, by de schets van beelden min verheven,
Kiest onder 't strooien dak wat hy wil doen herleven.
De veldenminnaer, die het lief tafreeltjen ziet,
Woont nog de weelde by van dorp en kermislied.
Hoe min ik niet Teniers, die 't bly gehucht vergadert!
Hier zijn het drinkebroêrs, geschoold waer 't olmgebladert'
Zich uitbreidt: vreugde lacht op 't blozend aengezicht.
Deez', die met d' elleboog op 's tafels hoekjen ligt,
Volgt met een zylingsch oog den rook, die lichtjens nevelt,
Uit zijn geliefde pijp volgeurig opgeheveld.
Die andre, badend in een dubble lekkerny,
Het volle glas voor hem, een liefjen aen de zy',
Zendt haer een blik, waerin de wijn en wellust glansen.
Ginds draeit een dartle kring van slingerende dansen
Om d'eikentronk; er stuift een stofwólk op hun schreên;
En, offrend aen 't vermaek de steedsche aenvalligheên,
Doen ze onder hunnen stap den grond weêgalmend daveren;
Terwijl de dorps-Orpheus dien't hupplend choor deed klaveren
Op een verheven ton, door drank en drift ontvuerd,
Het logge dansgesprong van 't schaetrend volk bestuert,
En, by zijn veêlgekras (een puiktoon in hunne ooren)
Het schorste zanggelol, uit vollen mond, doet hooren.
De dorpsheer, ernstig in een leuningstoel gestrekt,
| |
| |
Zit de open blijdschap voor, die jong en gryze wekt.
Maer welk is 't viertal in een hoekjen ginds aen 't drinken?
't Zijn oude pachters, die hun glas doen samenklinken.
De blik is nat van heil: een lieflijk vermilioen
Kleurt hunne wangen zacht; zy spreken, ja, zy doen
My de ongeveinsde tael vernemen; op het wezen,
Dat zoo gelukkig rondt, kan ik hun inborst lezen,
By gulontloken lach; het maekt me bly te moê,
En 'k lach, gelukkig zelf door dit geluk, hun toe.
Mijn oog vliegt juichend door een breede reeks tafreelen:
Verschillend van gelaet, koomt steeds natuer my streelen.
Nu is het Wouwermans, die al 't gewoel der jacht
Met doorgeleerde hand heeft op het doek gebracht;
Het jonge hert, ten spits der bergen afgeschoten,
En snellend over 't veld op huppelende kooten;
De wakkre honden, door den meester opgewekt;
De rossen, hygend, en met rookend zweet bedekt;
'k Hoor 't jachtgeschal; ik zie der honden troep bezweken:
Ik aêm den luchtstroom in dier frissche landschapstreken.
Daer ik, begoocheld, op het stuk te turen sta,
Ren ik, met schichtig oog, den draf der ridders na.
Dan is 't Jordaens, die al de wellust weêr wil geven
Van 't zalig huisgezin, dat rust en lust doorzweven;
Of Rubens leereling en kunstzoon, minder rijk,
Meer zuiver, en wellicht dien schilderreus gelijk,
Schetst ons den grooten man, beschermer der geslachten.
De stoute Rembrandt wil geen tint of toets verzachten;
| |
| |
Vol woeste grootheid, spot die kunstnaer met de kunst,
En, schildrend Shakespear, wint deringewyden gunst.
Beroemde Belgen, die op 't Land uw glorieglansen
Zoo prachtig schiet, ik durf uw beelden ook omkransen.
En gy, die de eerste, door het olievocht gepaerd
Aen schoone kleur, uw werk voor de eeuwen hebt bewaerd,
Zie neêr, omgloorde Schim! zie, jueblend, op de Belgen!
Zie de uit uw vruchtbren tronk geschoten eeretelgen,
De hoop der dierbre kunst die ge ons ten erfschat liet,
Wier choor uw heilig graf een cijns van lauwren biedt!
Terwijl geheel Euroop zich voelde zacht bekoren
Door ieder puikgewrocht uit bun penceel geboren,
Werd met geen minder roem de werkzaemheid bekroond
Door 't yvrig Belgenbrein, in vredes schut, getoond.
De Muze, die de ller tot aller hart doet spreken,
En sints zich vestigde in Itaeljes blyde streken,
Die Napels en Florence aenbidden op haer throon,
Stortte eerst den stroom ons toe van d'overryken toon;
En de oude harmony hervond in Vlaendrens oorden
De wetten, lang verkracht by onbezielde akkoorden.
In vorstenhoven en voor 't Godgewijd altaer
Naer 't verste strand gelokt, wist Belgies kunstenaer
Aen milde gaven der natuer de vlijt te paren,
Door zorgvolle oefening verheevner zang te baren,
En baende 't glansend spoor voor de opgetogen vlucht
Van mannen, welker stem een godlijk lied verzucht,
| |
| |
De ontvlamde boezems door het oor verwinnend kluistert,
En zelfs Italië door zangrigheid verduistert.
Maer waerom nog dien tijd, de nacht zoo lang ten buit,
Herinnerd in mijn lied? Stierf dan die luister uit?
Zag men Parijs Gretry niet hemelhoog verheffen,
Die dertig jaren haer vermaken kon, en treffen;
Die, steeds verscheiden in zijn schitterend talent,
Die zegel van 't vernuft op zijn gewrochten prent;
Die, wijsgeerder Muzijk, de veder ook mocht voeren,
En ziel en zinnen aen zijn dubble schepping snoeren?
Gelukkig tijdstip, als het vredig Vaderland
De, kunstmin huwde aen weelde, en met onwrikbre hand
Des handels weegschael over gantsch Europa strekte!
Gezegend Belgie, dat des nabuers afgunst wekte!
Dan schonk de nyverheid, fier op ontplooide vlerk,
In onze wallen aen ontelbre handen werk,
En, by het milde loon des werkmans zweet beschoren,
Vlood ieder zielsgebrek uit luiaerdy geboren.
Men werktte hier de vacht der kudden, welker drom
Langs onze weiden golfde, in keurtapyten om;
En, trots de Schilderkunst, door lachend kleurgetoover,
Bracht zy in de enge zael de frissche velden over.
Ginds, heen en weêr gekruisd, baerde ebben klos by klos
't Doorluchte kantwerk, tot sieraed van maegdendosch;
Niet zelden ging het zelfs, uit die gezwinde handen,
Tot vorstelyken tooi naer vergelegen stranden.
In Doornijk biedt de klei zijn blanke deeg ons aen;
Een schrandre hand doet daer het reine werk ontstaen,
| |
| |
Dat rijst tot suikervaes, of rondt tot lichte schalen,
Die dra een ryke kleur op 't zindlijkst zal bemalen;
Gelijk de schilderhand der lent, die haer livrei
Doorweeft met de ochtendpracht van bonten bloemenrei.
Dit baerde onze yvergloed, die, schatrijk, zegepraelde!
Ja, 't was met staeplen gouds, dat hem Euroop betaelde.
Intusschen heerschte alom der wetten schepterkracht.
Doch de oude ronde trouw van 't heilig voorgeslacht,
Die hoofdwet, was en bleef de drijfveêr van de zeden,
En deed ze, 't hoofd omhoog, ter zy' der weelde treden.
En de achtbre Belg bood, vry en vrolijk onderdaen,
Zijn vorst en vaderland 't erkentlijk offer aen;
Vooral aen dien Lorrein, in 's Lands geschiednisblâeren
Niet schittrend, maer geprent in 't hart der Brusselaren.
De blyde werkzaemheid der burgren zwoegde, en goot
Haer gouden baren in der welvaert breeden schoot.
Ja, Karel, meer gekend door weldaên, dan vermogen,
Bood 't heerlijkst tafereel aen Belgies tintlende oogen:
Het beeld eens vaders, die, door talrijk kroost bekroond,
Hun spelen tegenlacht of hunne taek beloont.
Hy stierf; en op zyne asch liet ieder tranen vlieten:
Ach! 't waren de eenigste die hy hun deed vergieten!
Welsprekend eerbewijs, dat boven paerlen blinkt,
En waer al de ydle pracht des hoogmoeds by verzinkt.
De dankbre Belg, bestuerd door een verheven vrouwe,
Heldhaftig vorst van heur Hongarenheir vol trouwe,
Vergat nu, jammerloos, een woeste vryheidszucht.
Haer zoon, naer nieuwigheên ontvlamd, en die de vrucht
| |
| |
Wou plukken voor de bloem, een dweepend vriend der rede,
Raekt d'achtbren afgod des vooroordeels: rust en vrede
Vervliegen; 't oproer broeit. Vooringenomenheid
Vertrapt het zaed door een bezorgde hand verspreid,
Doet de oude rechten hem bedreigend tegenklimmen;
En de onbedachte vorst, in 't stael voor hersenschimmen,
Verdrukt, trots huldingsëed en wederstand der Kerk,
Zijn kindren, opdat hy in eens hun heil bewerk'.
Een stemme brult, om recht en voorrecht te verwerven;
Maer krachteloos koomt ze aen des zetels voeten sterven,
Die stemme van den leeuw, by gramontstoken borst
En uitgespannen klauw. En dienaers van den vorst
Bevelen, of verleid of dwangziek, neêr te knielen,
En zien in overmacht den boei van slavenzielen!
Nu davert Vryheids mond: Ten kamp!.. Men plascht in bloed!
Maer dekken wy 't tafreel van dwaling, ramp en moed -
D'ontbonden burgertwist, in yle vryheidskoortse,
Gebroken uit zijn krocht, met gloênde zwaveltoortse;
En 't volk, op 't bryzlen fier van d'Oostenrijkschen band,
Dat jubelt, priemend door eens broeders ingewand.
Waerom moest later tijd 't voor Neêrland zien herleven!
Dit Neêrland dat en Rome en Flipsen eens deed beven;
Dat, als zich Bat en Belg de ontboeide hand herschonk,
Het stael verhief, waervoor de Man des lots verzonk!
Laet ons alleen dien roem, geen ramp en haet, herdenken.
Laet ons een liefdetraen aen heldengraven schenken;
En dat de olijftak er voorspoedig opgeplant,
De ziel verbroeder' van 't verdeelde Nederland!
| |
| |
Hoe! is 't een droom, gelijk, by de afgeschudde kluister
Der zinnen, soms de ziel in 't haer verheffend duister
Ontwaert, als hooger licht wordt aen haer blik vertrouwd,
En zy met hooger geest, verrukt, zich onderhoudt?
Een hemelwezen daelt, op zilverblanke wieken,
Wien purpren wolken, als in 't blozend ochtendkrieken,
Omgolven. Welk een gloed! Der Dichtkunst vlam versiert
Het godlijk voorhoofd, waer de gouden lok om zwiert.
Zijn oog zendt stralen uit, die tot in 't harte schieten;
Den mond omzweeft de lach, dien englen slechts genieten.
Hy voert de ivoiren luit, by wier volzoet geweld
Onze opgeheven ziel van zaligheid versmelt.
Verruklijk Engel van het rijk der schoone Kunsten,
Die gy eene eeuwe lang hier vestte in volle gunsten,
Die Vondel hebt bezield, Stevijn en Huig de Groot,
En d'eeuwgen zusterband om Zuid en Noorden sloot,
'k Herken u, dierbre Geest, die Neêrland blijft be waken.
'k Aenbid, ik kniel, verzink!... Uw lier doet my ontblaken.
Ik luister nog... De droom verzwond, een schim gelijk!
Ik waeg, schroomvallig, iets van 't goddelijk muzijk
In onzer Vaedren tael u, Broeders! weêr te geven.
Gelijk de doffe musch het nachtegalenlied,
Volg ik den hemeling: gy, smaedt mijn offer niet!
Belgen, kroost der eêlste moeder,
Reikt elkaer de hand van broeder,
Saemverknocht door liefdeband!
| |
| |
Knielt voor dierbre Vaedren neder,
Die zich hieven boven 't graf;
Geeft uw kindren 't erfdeel weder,
Dat der Vaedren eer u gaf.
Ziet dien schepperstam van wonderen
Ryzen, 't wapen toegesneld,
En elk vyand nederdonderen,
Ziet, gelijk verheven reuzen,
Dit ontzachlijk voorgeslacht
Met hun stoute staven kneuzen
Wie hun vast te boeien dacht.
Ziet ze Romes arend teugelen,
En den franschen gier ontvleugelen,
Van een trotschen Korsikaen!
Ziet ze 't renperk binnensnellen
Van de kunst en wetenschap,
En den palm hun tegenhellen
By elk fieren meesterstap!
Ziet ze d'oceaen beperken,
Met de schup in de yzren vuist,
En den akkergrond bewerken,
Waer de halm, als zeegolf, bruischt.
| |
| |
Knielt voor zulk een stam, verstommend!
Zweert ze na te volgen, zweert!
Voor geen dwingeland ooit krommend,
Door geen ondeugd ooit verneêrd!
Hoort! Hun graf roept u: ‘Te wapen!
Schup, of klos, of veêr ter hand!’
Wilt niet d'ouden roem verslapen,
Op dan, onverslaefde Zonen!
Op, met onverfranschte ziel!
Belgies teelt moet gy u toonen,
Wat bezwijkt of nederviel!
Put uit Belgies gloriebronne:
Wordt uw vrye Vaedren waerd!
Rijst! Hun luister was een zonne:
Blinkt ook uit voor 't oog der aerd'!
|
|
Auteursrechtvrij