De spellingsoorlog
(1842)–Prudens van Duyse–
Auteursrechtvrij
[pagina 69]
| |
Spellingschroot. | |
[pagina 70]
| |
't Hervormen van ons' tael, daer menig geest in dut,
Is ieder even na, maer elk niet even nut.
Vollenhove.
| |
[pagina 71]
| |
Spellingschroot.
| |
Zamenspraek.A.
Zoo legt ge in 't eind' de plak uit uw geleerde hand,
En zwaeit den Taelstaf op de helft van Nederland!
'k Bewonder u, die op slechts zes en twintig letteren,
Zoo menig dik octaef verschaftet aen de zetteren,
| |
[pagina 72]
| |
En die (duldt zulks de tyd) ons nog bewyzen zult,
Dat slechts uw synciput met hersnen is vervuld.
God dank! gy moet niet meer, by 't staeplen der vokalen,
Vier Aën achtereen (wat mondopsparring!) malen;
En naaäap van den Bat, by d'ingang dezer eeuw,
Die schande dulden voor den vryen Vlaemschen Leeuw,
Dat wy nog kruipen in het juk der Siegenbeken.
Aen 't souvereine volk 't vry handlen, schryven, spreken!
Maer, Meester, die u op den volkswil steeds beroept,
Hoe komt het, dat geen heir van schryvers rond u groept?
B.
Myn vriend, de goede smaek is uit het land geweken:
Men hoort van Rein de Vos, niet van B......., spreken!
A.
't Is zoo! Maer duld een vraeg van uw' oud leereling,
Die jaren lang van u de les en plak ontving:
Zeg, heb ik wel gedaen, die boeken aen te koopen?
Een Spiegel historiael wou hen de Dichter doopen.
B.
Wat, Dichter! Maerlant!.... Die verachtbre rymelaer!
Onzuiver zoo in tael als spelling, kunstbarbaer;
Van 't wrekend wormenheir ter regter uer verbeten,
En van geleerden en schoolmeesters lang vergeten.
De slimme uitgever van den Reinaert kan alleen
Zich aen dien kost verzaên - geen Taelherschepper, neen!
| |
[pagina 73]
| |
A.
Maer, Maerlant, Meester lief, dacht ik, was niet zoo kwaed:
Schrant, Willems....
B.
Verder niet! al oude-wyvenpraet....
Volg Tuinmans Fakkel, die al de andre kan verdooven.
A.
Gewis, gy weet het best, en 'k wil u liefst gelooven,
Al schenk' hem Bilderdyk het epitheet van dom.
B.
Dat was een Advokaet, die regt verwrong tot krom;
Een Meester, dat gaet vast, vermits hy promoveerde,
Maer die toch nooit een school, als souverein, regeerde.
Al zegt men, dat hy dertig talen spreken kon,
Ik, die er minder ken, ontsloot een voller bron
Van Vlaemsche Taelkunst, waer het volk zich aen kan laven.
Voor de eeuwigheid staen daer drie duizend paragrafen -
Een dapper leger, voor de onsterflykheid bevlerkt.
'k Heb, tegen d'aenval, met accenten die versterkt,
Die ook Antonides te regte spitsen noemde,
Schoon zyn kortzichtigheid, op Vondels spoor, ze doemde.
Wat meester schreef zoo veel als ik op onze Tael?
'k Bewyze zonneklaer myn regels: 'k zegeprael!
| |
[pagina 74]
| |
A.
Maer, Meester, kan het zyn, wat men op u betwetert?
Gy hebt ten derden male uw spelling reeds verbeterd.
B.
Dit toont u, hoe myn ziel naer kunst en waerheid streeft.
Wat schreef myn penne, dat zy niet verbeterd heeft?
Om die volmaking zyn myn vyanden verbolgen.
Men mag den derden druk myns Orthograefs stout volgen:
Er is hier niets volmaekt, of 't moet drietallig zyn;
Al wie dit tegenspreekt, kent zeker geen Latyn!
A.
Maer, Meester, zoo ge by 't begin van elke editie,
De slotsom nog niet kent van uw Taelinquisitie,
Hoe wilt ge dat m'u volgt? Gy volgt u zelven niet!
B.
Zwyg: Omne trinum est perfectum. Dit bediedt,
Dat deez' myn derde druk, die jaren my deed slaven,
Zyn twee voorgaende broêrs met eere heeft begraven,
En, als een leidstar, aen den Letterhemel blinkt,
Waer Weiland, Siegenbeek en Willems voor verzinkt.
A.
Beî de eersten (zegt men) hebt ge onbundig afgeschreven
Zy zullen in uw werk (verging ook 't hunne) leven.
| |
[pagina 75]
| |
Maer hoe toch komt, dat gy hun bouwstof vaek gebruikt,
En dat uw Orthograef niet naer den mutsert ruikt;
Dat is: zeer sterk verschilt van die der Heeren Staten?
Geeft 't eigen stelsel dan verscheiden resultaten?
B.
Door enthymemata, gedraeid om d'eigen spil,
Bewys ik zonneklaer wat ik bewyzen wil.
A.
Hoe heeft de Vlaemsche Vorst zoo'n Taelbaes toch vergeten?
Heeft u 't Vlaemsch Alphabeth niet dertig jaer doen zweeten?
Vergeefs, dat tegen u het Taeläreopaeg
By Koninglyk besluit, iets te beslissen waeg'!
Ofschoon 't een Willems tell', voor 't Vlaemsch te zaem gespannen,
Naer Tomos-Eecloo, by zyn pleit voor 't Vlaemsch verbannen;
Al roem' 't op D'Hulster, dien met eer vergrysden Bard,
Met Taelkunst in het brein, en Dichtvlam in het hart!
Gy zult die regtertjes doen van hun zetels rollen:
Het souvereine Volk spot met hun protokollen!
Maer, Meester! waerom niet uw puikschrift aen den troon
Van Leopold (als aen Vorst Willems stoel) geboôn?
B.
Aen Leopold!... die Vlaemsch en Neêrduitsch durft verwarren?
Beeft, Vorsten! voor myn plak! Wy moeten 't Vlaemsch versparren,
Omwallen tegen al dit Hollandsch! - Dat een slaef
Der Batten naer de zweep van een Hoogleeraer draev',
| |
[pagina 76]
| |
Zal de echte Vlaming voor het Nederduitsch niet gruwen -
De tael van Vondel, Hooft en Bilderdyk niet schuwen?
A.
Maer, Meester! schreeft gy zelf aen Vader Willem niet,
Dat Vlaemsch en Hollandsch uit dezelfde bronwel vliet?
Woudt gy niet zelf de hand eens scepterdragers leenen,
Om in één zusterhand die Talen te vereenen?
Sloot gy niet d'opdragtbrief, die eeuwig zal bestaen,
Met ‘Van Uw Majesteit den trouwsten onderdaen?’
B.
Indien ik zoo iets schreef, 't was in stikdonkre tyden:
't Waer' Letterkettery dit heden te belyden.
't Is tyd, dat Vlaendrens teelt zyne eigen waerde kenn'!
Het voer' met d'eigen moed den degen en de pen!
Ik heb ontdekt waerin de Bilderdyken missen.
O, die zyn veel te groen, om ons daeraen te klissen!
A.
Maer, Meester! gy spreekt net als meester Rein de Vos,
Die treurig afziet van een frisschen druiventros.
B.
God! myn oud Leerling heeft den Reinaert ook doorbladerd,
En uit zyn listigheên een pond venyn vergaderd!...
Dit boek bedierf al 't land, daer zelfs het kleine kind
In 't schandlyk plaetwerk list by list geteekend vindt
| |
[pagina 77]
| |
Van dezen gryzen boef, door Willems uitgegeven,
Berymd en uitgeleid. Wat eeuw, die wy beleven!
Romans en Vossendicht! Er is noch eer, noch deugd,
Noch Vlaemsche spelling meer by onze ontaerde jeugd.
Zy hebben Orthograef en Logica verstooten!
‘'k Zweer in des Meesters woord!’ die spreuk is hun ontschoten!
Gy ook springt voor den dag met 't een en ander Maer,
En in uw vossensteert steekt meer dan een kwaed hair.
Gy durft alreeds zoo stout uw' Meester tegenspreken,
Als of de plak myn hand voor eeuwig ware ontweken.
En gy, myn Brutus, ook!... 'k Heb my in u vergist:
Gy ruikt naer Willem wat!... God! nog een oranzist!...
A.
Gy zyt een Logicus, een ceder! ik, een heester:
't Is klaer, 't is maneklaer, 't is zonneklaer. - Dag, Meester!
|
|