Prys-gedichten, ter beantwoording der vraeg: 'Wat de schouwburg vermag op de beschaving der volkeren?'
(1838)–Prudens van Duyse–
Auteursrechtvrij
[pagina 20]
| |
Belgie.Voor U, mijn Vaderland! herklinke
De Lier, die u geheel behoort.
Dat Londen naest Lutetie blinke,
My waerdst de roem van Belgies oord.
Groene elders mild voor Schouwburgszonen
Het eeuwig loof der Letterkroonen,
My kostelijkst onze eereglans,
Die (welk een' duisterling 't verbitter')
Met ongeleende stralen schitter',
Als 't daglicht aen azuren trans.
Te lang, ô Kunstenzoons, ô Belgen!
Vercynsde gy uw Schouwburgroem
Aen vreemden, die uw geest verdelgen,
En bedelde eene uitheemsche bloem;
En liet de keurplant hier ontsproten
Vergeten kwynen met haer loten,
En sterven met verschroeide kleur;
De plant, dic, by zorgvuldig kweeken,
| |
[pagina 21]
| |
't Sieraed moest zijn der Vlaemsche streken,
Gebalsemd door haer zoeten geur.
Te lang hebt gy des vreemde wenken
Gevolgd, gekropen in zijn school,
En leerde spreken, handlen', denken
Naer 't zijn vergode luim bevool;
Te lang hebt ge in 't gareel getreden
Van vreemde tael en vreemde zeden,
En rijpte voor de slaverny.
Verbreekt den laetsten zielekluister:
Weest Scheppers van uw letterluister,
Als van uw grond!.. Weest groot; weest vry!
Zoo 't Vlaemsch tooneel, als eerestempel,
Tot nog geen koningskroone draegt,
Uw eigen kunst verheff' tot tempel
Der Deugd elk Schouwburg, die herdaegt.
De Tael zal met die kunst herleven.
Ja, Holland moet ge op zyde streven,
Wie de eêlste pooging tegenwrokt.
't Is tijd de vleuglen uit te klappen -
De Snoeks, de Talmas na te stappen,
Wier stem ontroert, en treft, en schokt.
Uw stoute Dichters stegen weder
Ter starren op, door niets gestuit,
Of daelden tot in d' afgrond neder:
Gods adem stroomt hun speeltuig uit.
En zou geen Bard den schouwburg sieren;
Waer Poëzy den staf mag zwieren,
Die op de stugste borst gebiedt?
Kan hy niet gantsch den kreits omvangen
Dier Kunst, in wier verheven zangen
De zegenrijkste bronwel vliet.
God dank! nog bloeit in Vlaemsche streken
De Taelboom, trots bedekt geweld.
| |
[pagina 22]
| |
Hy bloeit voor 't bijlstael onbezweken,
Zoo dikwijls aen zijn voet gesteld.
Nog stappen onze Rederykers,
By vreemde spraek geene overwykers,
Tot vreugde van der Vadren asch;
Nog houden zy 't blazoen in waerde,
Dat hunnen Vadren wellust baerde,
En 't wapenbord der vryheid was.
Een Korsikaen, die uit de Kolken
Des afgronds, als een Demon, rees,
Moog' trappen op den nek der volken,
Die hy, met eenen wenk verwees;
Hy moge, als Alba, dol te moede,
De Tael doen bukken voor de roede
Waervoor een halve wareld beeft;
De dwingeland zal nedervallen;
En, by dien plof, het danklied schallen,
Waer 's Rederijkers ziel in leeftGa naar eind(g).
't Tooneel herschenkt aen 't Land de Helden,
Dien Waterloo een rustbed gaf;
Wier boezems voor de Vryheid zwelden,
Herstygen glansrijk uit het graf.
't Was Wyllie, die toen Belgie treurde
Hen aen des aerdrijks schoot ontscheurde,
Die brekers van den slavenband;
En ieder zwoer, op dwang verbolgen,
Den moed dier mannen na te volgen,
Gesneuveld voor het Vaderland.
Tot ons moet Artevelde spreken
In de eigen tael, waerin hy sprak,
En Frankrijk buige, in 't stof bezweken,
Wier schepter hy, als glas, verbrak.
Voor ons moet Belgies Keizer Karel
Herblinken, als ontschatbre parel,
Door geenen tijdroest ooit vernield;
| |
[pagina 23]
| |
Voor ons zy 't heir der Vlaemsche dapperen,
Dat Leeuw-en Kruisvaen grootsch deed wapperen
Door 's Kunstnaers woord op nieuw bezield!
De waerheid leve in die tafreelen,
Daer Vaderlandsche zucht in spreekt.
Zou ons der Vadren eer niet streelen,
Die door de nacht der eeuwen breekt?
Verga de zwaerverstompte bastert
Die Belgies Heldengrootheid lastert,
Waer zy hem onder de oogen treedt;
En die den schennersklauw durft wagen
Aen tael en zeên der oude dagen,
Op Dichterswieken uitgebreed!
ô, Wie geen zoete tranendroppen
By 't Vaderlandsche schouwspel stort;
Wie niet de borst voelt sneller kloppen,
Met schrik of medely' omgord,
Die is geen mensch: geen vreugd of smarte
Bestormt, verhoogt zijn kleien harte,
Dat 's Hemels zoetste gunst ontbeert.
Hy ziet de wareld worstlen, juichen,
Den knie zal hy niet, biddend', buigen
Voor die den Volken lot beheert.
Wat Vrouw bestijgt daer Doornijks wallen,
En vlamt die horde Spanjaerts toe,
En zwaeit, heldhaftig uitgevallen,
Hun 't wraekstael tegen, als Gods roê?
Een sterke vrouw van Belgies beemden,
Wier naem den glans verdooft van vreemden;
Ja, Vrouw in liefde man in moed.
Het is Lalaing! - Kunt gy ze aenschouwen,
ô Onverfranschte, Vlaemsche Vrouwen,
En bruischt in u niet Belgies bloedGa naar eind(h)?
Thesauro, hoe! durft gy niet blozen,
Die de Onschuld door uw blik ontzet,
En op haer frissche wang de roozen
| |
[pagina 24]
| |
Wilt slensen, door uw kas besmet?
Beef: de eeuwge straf genaekt!.... Vermetel
Verheft ge u tegen d'Opperzetel:
Uw gade, uw offer! daegt u daer!
ô Heilig Kunsttafreel! het strengelt
My aen de deugd, die ons verengelt,
En 'k vloek dien dartelen barbaerGa naar eind(i).
Genaekt, ô Nederlandsche schoonen!
Zie, hoe Matzijs het kunstpenceel
Durft voeren; meer dan lauwerkroonen,
Een liefste wil hy tot zijn loon.
De hommelby leeft reeds voor de oogen;
En Floris-zelf staert opgetogen,
En schenkt zijn frische, blonde spruit
Aen d'eedlen smit. - ‘Dat die my minne
Zoo kloek een meesterstuk verzinne!
Wat doet de Liefde niet!’ roept uitGa naar eind(k).
Genaek, ô Nederlandsche Gade!
Dringt door tot in die kerkernacht.
Twee krygers.... Wat koomt hun te stade?
Het doodsuer slaet: de vuerbus wacht.
Maer zie de Dienaer des Alhoogen
Treedt toe: de Krijgsraed werd bedrogen.
Gy zijt het, Hermans teedre gâ,
Die u in vyandskleeding doschte,
Op dat gy met hem sterft!... Verloste,
Juich! - Beiden schokt het woord: GenaGa naar eind(l)!
ô Gy, gelukkigen der aerde!
Voor wie natuer en schreit en lonkt,
Voor wie geen lente vruchtloos baerde,
Geen zon of starre vruchtloos vonkt,
U zal de grootsche Schouwburg treffen;
U zal hy brein en ziel verheffen,
En schenken 't allerreinst genot.
Voor u de les der vroegere eeuwen;
| |
[pagina 25]
| |
Voor a tot wie 's Lands graven schreeuwen:
Bemin uw Land, uw Vorst, uw God!
Niet koel zult gy den Held zien gloren,
Die uit der vadren tombe rijst;
En op den slag der gulde sporen
U met verheven vinger wijst.
Gy vloekt met hem op Frankrijks snoodheid,
En, deelgenoot dier Vlaemsche grootheid,
Verheft ge u mede boven de aerd'.
Ja, Vryheidszucht kookt u door de aderen,
En, echte Belg, wordt gy uw Vaderen,
Wordt gy die halve Goden waerd.
Zoo staerde, by ontrolden stander,
Met vlammend oog, met fiere borst,
Op 't trotsche beeld van Alexander
De Held, die Rome boeien dorst.
Dit beeld waervoor hy, siddrend', knielde,
Dat hem met forscher tocht bezielde,
Sprak tot hem een orakeltael,
Die hem de zege in 't oor deed ruischen;
En, welk een macht zou tegenbruischen:
‘Buk, Aerde (riep hy)! voor mijn stael!’
|