Het oude Nederlandsche lied. Deel 3

[p. 2687]

701. O God, ghy zijt mijn helper fijn.

1.
O God, ghy zijt mijn helper fijn,
verlost my van de eeuwighe pijn;
o Heer, wilt my bewaren
voor den draeck met zijne scharen.

2.
O God, ghy zijt mijn toeverlaet,
daer alle mijnen sin op staet;
o Heere, wilt my behouwen,
op u staet mijn betrouwen.

3.
Mijn verlosser is God alleyn:
maect my van alle sonden reyn,
ende wiltse my doch vergheven
op dat ick mach eeuwelijck leven.

4.
Het vleesch doet my so groot gequel,
twederstaet altijt Gods bevel;
o Heere, wilt mijns gedincken,
mijn lichaem wil ick u schincken.

5.
Mijn sonden zijn sonder getal,
o Heere, wiltse my vergeven al;
wilt mijn ellende aenschouwen
ende met uwen geest bedouwen.

6.
De verleyders quellen my so seer
om my te trecken van Gods leer;
haer en wil ick niet gelooven,
want sy soecken my te verdooven.

7.
Mijn vrienden doen my oock vermaen,
dat ick sou mijn gheloof af gaen:
o neen, dat wil ick houwen
totter doot, sonder verflouwen.

8.
Doen seyden sy al metter spoet:
‘daerom sult ghy inder hellen gloet
dat eeuwige vier beerven,
het Rijcke Gods sult ghy derven.’

9.
Doen seyde ick haer met coelen moe:
‘dit oordeel hoort den Heere toe,
hoe derft ghy dat wtspreken,
het quaet sal hy wel wreken.’

10.
Doen seyden sy: ‘ghy snoode beest,
in Audenaerde is noyt gheweest
gheen so quaet gevonden
van sulcke loose gronden.’

[p. 2688]

 

11.

 

Al versmaet my de werelt quaet,

 

de Heere is mijn toeverlaet;

 

ick hope hy sal my stercken

 

ende crachtich in my wercken.

 

 

 

12.

 

Och broeders ende susters fijn,

 

laet ons altijt ghedachtich zijn

 

den Heere der Heyrscharen;

 

hy sal ons altijt bewaren.

 

 

 

13.

 

Ick bid u al, die hoort dit liet,

 

en wilt u doch verschricken niet

 

het cruyce te aenveerden;

 

God cant ons helpen volheerden.

 

 

 

14.

 

Die dit liedeken heeft ghemaeckt,

 

by de blinde leyders was sy geraeckt;

 

sy en brochtense niet ghevanghen,

 

maer quam van selfs gheganghen.

13, 4. t.: volheerdich. - 14, 2. blinde leyders, eene gewone uitdrukking in de liederen voor de geestelijken, rechters en dergelijken, in het algemeen voor de ‘vervolgers’ (Dr. Wieder, t.a.p., bl. 74).

Tekst.

Het tweede lb. van diversche liedekens, Amst. 1583, bl. 358 r^o, ‘na de wijse: Wel hem, die in Gods vreese staet’, hierboven weergegeven. - Aangehaald bij Dr. F.C. Wieder, De Schriftuurlijke liedekens, 's-Grav. 1900, bl. 74 en Regist. nr. 645, met verzending naar Een nieu lb. 1562, beschreven bl. 149, waarvan dat van 1583 een herdruk is. - Dit lied komt ook voor, gevoegd bij ‘Een Testament ghemaeckt by Soetken vanden Houte, het welcke sy binnen Ghendt in Vlaenderen metten doot bevesticht heeft, anno M.D. ende LX. den XXVII Novembris...’ eerste uitg. [Amst.] Nic. Biestkens, 1579. Soetken, waarschijnlijk te Oudenaarde geboren, weduwe van Gielis de Meulemeester, die, naar het voornoemde testament, mede den marteldood stierf, woonde te Gent. Zij zou, in deze stad, ‘ter causen van heresye’, uitgevoerd zijn, niet op voormelden datum, maar wel op 14 Augustus 1561, toen zij o. 69 jaar oud was; zie Bibliotheca belgica, Gand (1880-90), 1^re série, t. XII, H. 148 vlg.

Met het testament van Soetken en het daarbij gevoegde lied, werden meermaals herdrukt het testament van Anneken Jans of Anneken van Rotterdam en het aan deze toegeschreven lied: ‘Een groote vreught’: Bibliotheca belgica, t.a.p. op Houte (Soetken vanden), en Dr. S. Cramer's bewerking van Het offer des Heeren (1570), in Bibliotheca reformatoria neerlandica, II, 's-Grav. 1904, bl. 70 vlg. Echter volgens de door Dr. Wieder te Hamburg ontdekte origineele uitgave van Anneken's Testament en lied, verschenen in 1539, door hem beschreven, t.a.p., onder nr. 3, bl. 126, is dit lied niet het algemeen aan haar toegeschreven, door ons hiervoren I, bl. 576 genoemde: ‘Een groote vreught’, maar wel: ‘Ick hoer die basuine blasen’ (Dr. W., bl. 88 en Regist. nr. 413). Dit laatste voert tot wijsaanduiding: ‘Na Oostlandt (of “In Oostlandt”, zie hiervoren I, bl. 714) wil ick varen’. Het werd herdrukt door Ph. Wackernagel, Lieder der niederl. Reformierten, 1867, nr. 5, bl. 82, naar Veelderhande liedekens, 1569. Volgens eene welwillende mededeeling van Dr. W. is het lied: ‘Een groote vreught’, dat men in de uitgaven van Het Offer des Heeren van voor 1570 niet aantreft, ook niet van Anneken Jans, maar van hem die laatst-genoemde verzameling van 1570 uitgaf. Zie nog Dr. W., t.a.p., bl. 106.

[p. 2689]

Melodie.

Het tot wijs aangeduide lied: ‘Wel hem, die in Gods vreese staet’ (Ps. 28) heeft voor schrijver Frans van Bolsweert en is te vinden in Veelderhande liedekens, 1569, bl. 320. Het werd mede herdrukt door Wackernagel, Lieder der Niederl. Ref., nr. 22, bl. 97, met wijsaanduiding: ‘Een meysken had een ruyter lief’ (zie hiervoren I, nr. 32 B, bl. 183: ‘Daer had een meisken’, enz.), ofschoon de strophenbouw in beide liederen verschilt. Frans van Bolsweert stierf in 1545 te Leeuwarden den marteldood. Zie nog Wackernagel, Das deutsche Kirchenlied, V, nr. 1030, bl. 707, die t.a.p. eene Duitsche navolging geeft, met aanvang: ‘Wol dem der in Gottes forchtē steht // und recht auff seinem wegen geht’. - Zelfden aanvang en strophenbouw heeft Luther's lied; ‘Wol dem, der yn Gottes furcht steht // vund der auff seynem wege geht’, te vinden o.a. bij Wackernagel, t.a.p., III, nr. 8, bl. 8. Anders is hier de melodie voorkomende in J. Walther's Wittenbergisch geistl. Gesangb. (1524), in partituur herdrukt door O. Kade, Berlin, 1878, nr. 26, bl. 55. Zie mede Zahn: Die Mel. des deutschen evang. Kirchenl., I, nr. 298, bl. 82.

De wijs: ‘Wel hem’, enz. wordt o.a. aangeh. in Veelderh. Schrift. nieuwe liedekens, Utrecht 1593, bl. 120, voor: ‘Den tijt is hier, na Schrifts vermaen’; zie nog Dr. Wieder, t.a.p., Regist. nr. 877.

Voor de melodie: ‘Na (of In) Oostlandt’, enz., volgens de Souterliedekens 1540, op negenregelige strophe gezongen, evenals ‘Ick hoer die basuene blasen’, zie hiervoren I, nr. 53, bl. 290.