Het oude Nederlandsche lied. Deel 3

[p. 2160]

549. Het stont een moeder reene.

1.
Het stont een moeder reene
neffens dat cruycen hout,
seer druckelick in weene,
in liefde niet vercout;
met pijne menichfout
sach sy haer soon eerbaer
hanghen, als puer reyn gout,
int vier des lijdens swaer.

2.
Wiens medelijdend' herte
t' sweert druckelick doorsneet,
och, hoe was dan in smerte
bedruct, benaut, bezweet,
Godts moeder, als groot leet
haer soon ghebenedijt
wiert aanghedaen seer wreedt!
Voor haer noyt droever tijt.

3.
Wie isser doch in wesen
die niet bedroeft sou zijn,
dat hy saghe ten desen
Christi moeder divijn
in sulck' een zwaere pijn?
Wien sout aen hebben niet,
die saegh' op elck termijn
haer lijden en verdriet?

4.
Om de schult en misdaden
van al zijn volck onvroet,
sach sy, met druck beladen,
van hoofde tot den voet,
Jesum, deurwont, bebloet;
sy sach in s'drucx foreest
sterven haer sone soet,
als hy gaf zijnen gheest.

5.
O fonteyne der liefde,
moeder ghetrouwe, iont
dat ick, als de gheriefde,
mach inder herten gront
smaken de cracht terstont
van zijn lijden en gru;
dat ick alsoo deurwont
mach weenen hier met u.

[p. 2161]

 

6.

 

Doet toch mijn herte branden

 

tot Godt nacht ende dach;

 

bindt met der liefden banden

 

in t' hert' al zijn verdrach,

 

dat ick behagen mach

 

hem, soo doorwont voor my;

 

sijn pijne met beclach

 

in my bedeelt doch ghy.

 

 

 

7.

 

Beweecht mijn herte binnen,

 

soo langh' ic leve cranck,

 

om met u te versinnen

 

des cruyce lijden stranck:

 

tis doch al mijn verlanck

 

met een druckich vermaen

 

met u nemen den ganck,

 

om neffens t'cruys te staen.

 

 

 

8.

 

Maecht der maechden verheven,

 

doet my hier Christus doot,

 

syn passi', bitter leven,

 

draghen in t' herte bloot;

 

t' sy in vreucht, oft in noot,

 

deur een liefd' onbevlect,

 

ghedinken al d'aenstoot

 

van God mensche perfect.

 

 

 

9.

 

Maect my deur u doch vierich,

 

moeder en maecht bekent,

 

bevrijt my vant dangierich

 

vier en d'eeuwich torment;

 

deur Christus cruyce wendt

 

van my t' sondich ghetreur;

 

jont in mijn lesten endt

 

des blijschaps soeten geur.

3, 7. op elck termijn, 't elken stonde, een rederijkerslap (W.t.a.p.). - 4, 6. s'drucx foreest = een wond van druk, evenals een zee van smarten. - 5, 3. als de gheriefde = de geholpene. - 5, 6. gru, gruwelijk leed. - 6, 4. verdrach, plaga, het lijden dat de Heiland moest verdragen (W.t.a.p.). - 6, 8. Paenas mecum divide. - 7, 4. Crucifixo condolere. - 8, 7. Et plagas recolere.

Tekst.

Het prieel der gheest. melodie, Brugghe 1609, bl. 111, ‘op de wijse: alsoot beghint’; - Het Paradiis der gheest. vreuchden, Antw. 1617, bl. 37, ‘op de wijse: Myn droefheydt moet ick klaghen’; - herdrukt door Willems, Vertalingen van het kerkgezang Stabat mater dolorosa, in Belgisch museum, Gent, III (1839), bl. 443 vlg.; - Catholijck sanckboeck, (later verschenen als: Gheest. harmonie), Embrick (1620), exempl. zonder titelblad, uitg. 1633 (?), nr. 55, bl. 78, zonder wijsaanduiding; - S. Theodotus, Het Paradys der gheest. en kerck. lofsangen (1621), 5^de druk, 1648, bl. 156, ‘op de voorgaende wijs’, de wijs van het lied: ‘Jesu ons liefd' / ons wenschen’.

Over de Nederlandsche vertalingen van het Stabat mater, zie Dr. Jan te Winkel, Gesch. der Ndl. letterk., I (1887), bl. 428, aant. 3, en L. Petit, Bibliographie der Middelnederlandsche taal- en letterk., 1888, bl. 185, nr. 798.

Melodie.

Het prieel, t.a.p.; - S. Theodotus, bl. 153, en I. Stalpaert, Gulde-iaers feest-dagen, Antw. 1635, bl. 263, voor: ‘Vriendinne Gods, Colette’, zelfde zangwijs, hierboven weergegeven naar het metrum van den tekst. Deze zangwijs zoowel als de melodie: ‘Van liefden comt groot liden’ (zie hiervoren III, nr. 546, bl. 2148), en evenzoo de melodie: ‘Si ghinc den bogaert omme’ (zie hiervoren I, nr. 44, bl. 241), stamt af van de Hildebrands melodie: ‘Ick wil te lande rijden’,

[p. 2162]

zie hiervoren I, nr. 5, bl. 37. - Vgl. W. Bäumker, Das katholische deutsche Kirchenlied, II, nr. 305, bl. 288: ‘Wer Ohren hat zu hören’. Het aangehaalde lied: ‘Myn droefheydt moet ick klagen // [fortuyn is mij geschiet’], waarvan de tekst o.a. voorkomt onder nr. 23 van het Lb. met emblemata, Hs. van c. 1635, nr. 19544 der K. Brusselsche Bibl., werd voorgedragen op de melodie: ‘Fortune, hélas pourquoy’. Zie voor deze zangwijs - ook te vinden in Het prieel enz., bl. 13, voor: ‘Laet ons met lof en sanghen’ - Dr. J.P.N. Land, Het luitboek van Thysius, nr. 92.