Het oude Nederlandsche lied. Deel 2

[p. 1686]

439. Laet sang en spel, tambour en fluyt.
(Den Briel, 1572)

1.
Laet sang en spel, tambour en fluyt
nu klincken tot Gods eer;
dat orgel, chiter, harp en luyt
oock opgae voor den Heer,
die haest wel van ons keeren kan
Duc d'Alve, den tyran.

2.
Gods goetheyt wesen moet vertelt,
die noch so voor ons sorgt,
en ons den Briel en Mase stelt
als tot een vaste borgt,
die haest wel van ons keeren kan
Duc d'Alve, den tyran.

3.
De Spanjaert wert nu een gebit
in synen muyl geleyt;
God sy, die daer om hooge sit,
gedanckt in eeuwicheyt,
die haest wel van ons keeren kan
Due d'Alve, den tyran.

[p. 1687]

 

4.

 

Ghy princen, heeren van ons land,

 

maeckt ons de Spanjaert quijt,

 

malcand'ren trouw'lyck biet de hand,

 

in Godes vrees' altyt,

 

die haest wel van ons keeren kan

 

Duc d'Alve, den tyran.

Tekst.

Valerius, Neder-landtsche gedenck-clanck, 1626, bl. 33, ‘stem: Op de Engelsche Foulle. Of: Walsch Wallinneken’. Danklied op de inneming van den Briel (1572); - Dr. Loman, Oud-Nederl. ldr. uit den Nederl. gedenck-clanck, 1871, bl. 54.

Melodie.

Valerius, t.a.p.; - Dr. Loman, t.a.p., en Id., 2^de uitg., met de medewerking van J.C.M. van Riemsdijk, nr. 22, bl. 28; - Dr. J.P.N. Land, Het luitb. van Thysius nr. 442, Tijdschr. der Voreeniging voor N.-N. mzgsch. III (1891) bl. 51, en 41 waar het woord foule wordt afgeleid van het Latijn fullo = lakenvolder, -vertreder of -stamper; dus een dans bij de Duitschers bekend als Stampf. Zoo hadden wij mede de stampiën, door Boendale († c. 1212) in zijn Brabantsche yeesten toegeschreven aan Lodewijc van Vaelbeke. Doch de estampida komt in het Provencaalsch reeds in de XII^de eeuw voor (zie onze verhandeling: De melodie van het Nederl. lied, 1902, bl. 296). - In de tafel van Valerius' boek wordt deze zang onder de ‘Engelsche stemmen’ gebracht. De melodie werd dan ook benuttigd door W. Chappell, Popular music of the olden time, II, 396, voor het lied: ‘When shaws are sheen, and shrubs full fair’ (‘Robin Hood and Guy of Gisborne’), dat echter achtregelige strophe heeft, zoodat Chappell op het slot de eerste vier maten der melodie herneemt om in dur te sluiten.

Den bliiden requiem, Antw, 1631, bl. 108, bevat de volgende melodie, ‘op de wijse van d'Engelsche fouelle’, waarvan het slot herinnert aan de wijs ‘Ick stondt op hooghe berghen’, uit dezelfde verzameling (zie I, bl. 134 hiervoren):

Mijn hert' wenscht op te bre - ken /
o Lief - de o - - - ver - soet!
Mijn sie - le wordt ont - ste - ken /
met, bla - ken - de ge - moet /
Om u - wen lof te spre - ken /
fon - teyn van d' eeu-wich goet.

‘Op de wijse van d'Enghelsche foule oft: Gheen schoonder maghedt gheboren’, zong men het lied: ‘Ick moet mijnen lust wat blussen’, te vinden in Het Paradiis

[p. 1688]

der gheest-vreuchden, Antw. 1617, bl. 144. - De tweede door Valerius opgegeven wijs wordt aangehaald als: ‘T'wals Waelinneken’, in Den bloem-hof der Nederl. ieught, Amst. 1610, bl. 86, voor: ‘Ritslent haeghien / melt ick bidt’, geteekend ‘Bemint de waerheyt’, kenspreuk van I. Syverts Colm. - G.A. Bredero, De groote bron der minnen (Amst. 1622), uitg. 1890, bl. 490: ‘k'En kan u niet bedwinghen’, ‘op de voyse: Het vryde een Wals Walinneken’, met deze aanteekening: ‘En moet met het lietje vers om vers ghesongen worden, Wie sou hem niet verblijden. Fol. 405’. Dit laatste lied, t.a.p., voert tot opschrift: ‘Op de voyse: van de Furiliere’, en heeft denzelfden strophenbouw als Valerius' lied; - Venus Minne-gifjens, Amst. c. 1622, bl. 48, ‘liedeken op de wyse: ‘Het was een Wals Wallinnetgen’, voor: ‘Siet hoe het wicht syn sluyertje // mijn voor de ooghen bynt’.