Het oude Nederlandsche lied. Deel 2

[p. 1664]

434. Helpt nu u self, soo helpt u Godt.
(De thiende penninck, 1570)

1.
Helpt nu u self, soo helpt u Godt,
wt der tyrannen bant en slot,
benaude Nederlanden;
ghy draeght den bast al om u strot,
rept flucx u vrome handen!

2.
De Spaensche hoochmoet valsch en boos
sant u een beudel goddeloos
om u godloos te maken;
Gods woort rooft hy door menschen gloos,
en wilt u 't gelt ontschaken.

3.
Soo neemt hy elck zijn hooghste goet;
die 't woort, der sielen voetsel soet,
om draf niet willen derven,
bekoopent met haer roode bloet,
of moeten naeckt gaen swerven.

[p. 1665]

 

4.

 

Maer die zijn hert op Mammon stelt,

 

moet oock ontberen 't lieve gelt,

 

sijn god, zijn vleesch betrouwen,

 

hy eyscht den thienden met gewelt;

 

die 't geeft sal niet behouwen.

 

 

 

5.

 

Want geeft men dick van thienen een,

 

daer blijft ten lesten een noch geen;

 

wol mach een herder stillen;

 

dees wolf is mot wol noch met melck te vreen,

 

hy wil de schaepkens villen.

 

 

 

6.

 

Sijn buyck is onversadelijck,

 

bloet en gelt-dorstigh stadelijck,

 

al die, met wreeden moede,

 

's lants gelt verquist, verradelijck

 

aen conincklijcken bloede.

 

 

 

7.

 

Verdient dan sulck u huerlinck fel

 

den thienden penninck niet seer wel

 

om 't Nederlandt te schinden?

 

Geeft ghy hem die, soo maeckt ghy snel

 

den bant om u te binden.

 

 

 

8.

 

O Nederlandt, ghy zijt belaen,

 

doodt ende leven voor u staen:

 

dient den tyran van Spangien,

 

of volght, om hem te wederstaen,

 

den Prince van Orangien.

 

 

 

9.

 

Helpt den herder die voor u strijt,

 

of helpt den wolf die u verbijt;

 

weest niet meer neutralisten;

 

vernielt den tyran, 't is meer dan tijdt,

 

met al zijn tyrannisten.

2, 1. t.: valsche. - 2, 2. beudel, beul. - 2, 4. gloos, verzinsels. - 5, 1. dick, dikwijls. - 6, 3. al die = als iemand die. - 9, 3. neutralisten, onverschilligen. - 9, 5. tyrannisten, aanhangers van den tyran.

Tekst.

Geuse liet-boeck, Amst., z.j., vermoedelijk van 1603, bl. 29 r^o, ‘Na dat Duc Dalbe het zeem door den mondt gestreken hadde metten Pardoen / heeft hy willen de wolle beginnen te plucken door den thienden Penninck / Op de wijse:

[p. 1666]

‘Rijck God, hoe is mijn boelken dus wilde (1569)’, hierboven weergegeven; - Willems, Oude Vl. ldr., nr. 35, bl. 78, met weglating der slotstrophe; - Dr. J. van Vloten, Nederl. geschiedz., 1852, I, 373, naar Bor, I; - Wackernagel, Lieder der niederl. Reform., 1867, nr. 92, bl. 172, naer Geuseliet-boeck ‘um 1602’; - H.J. van Lummel, Nieuw Geuzenlied-boek, nr. 34, bl. 68; - Dr. A. Loman, Twaalf Geuzeliedjes, 1872, nr. I; - Nederl. lb., uitg. door 't Willems-Fonds, 1891, nr. 2, bl. 5. - Jurien de la Gravière, Les Gueux de mer, in Revue des deux mondes, CVIII (1891), bl. 122, Fransche vertaling; - Nederl. volkslb., uitgave van ‘'t Nut van 't algemeen’, 1896, nr. 22, bl. 29, str. 1, 2, 3, 8.

Over Alva's willekeurige belastingen, zie John Lothrop Motley, De opkomst der Nederl. Republiek, vertaald onder toezigt van Dr. R.C. Bakhuizen van den Brink, 2^de druk, 's-Grav. 1860, II, 419 vlg.; III, bl. 25.

Melodie.

Souterl., 1540, Ps. 13, ontdaan van de melismen; zie hiervoren I, nr. 189, bl. 696, het lied: ‘Rijck God, hoe is myn boelken dus wilt’; - Willems, t.a.p., brengt dezen tekst, ten onrechte, op de zangwijs van het lied: ‘Die vogelkens inder muten’, zie I, nr. 98, bl. 412, hiervoren; - Dr. Loman, Oud-Nederl. ldr. uit den Nederl. ghedenck-clanck, 1871, bl. 52, en Twaalf Geuzeliedjes, t.a.p., kent aan het lied ‘van den thienden Penninc’ de echte melodie toe van Ps. 13, door hem, in laatstgenoemde uitgave, - men ziet niet waarom - in driedeelige maat gebracht. - Zie ook Böhme, Altd. Lb., 1877, nr. 433, bl. 529; - Nederl. lb., uitgegeven door het W.-F., t.a.p.; - Nederl. volkslb., uitg. van 't Nut van 't algemeen, t.a.p., naar Dr. Lomans laatstgenoemde uitgave.