Het oude Nederlandsche lied. Deel 2

[p. 1082]

303. Loopt, loopt, gesellen.
(Van Sint Reyn-uyt)

1.
Loopt, loopt, gesellen,
die 'tsoo aenstellen,
dat ghy, oock by vrienden,
geen crediet kondt vinden,
en die noch munt, noch cruys
verborgen hebt in huys,

naeckt ende bloot,

sonder broodt,

comt al in't schuyt

van Sint Reyn-uyt.

Den caelsten van u al
'tschip alderminst doen sincken sal.

[p. 1083]

 

2.

 

Wilt u bereyden

 

om stracx te scheyden,

 

ick moet sonder faelen

 

noch veel ander haelen;

 

die heden syn in pracht,

 

syn morgen van myn vracht,

 

want geldt en goed

 

smilten moet,

 

daer ieder gaet

 

hooch boven staet.

 

Ick cryg' aen elcken kant

 

de meeste neering van het landt.

Tekst en melodie.

Gio. Giacomo Gastoldi, Baletten met dry stemmen, Antw. 1641 (zie bl. 897-8 hiervoren), Cantus, bl. 15, met het opschrift: ‘'tSchuyt van S. Reyn-uyt’, en de wijsaanduiding: ‘O che diletto’. Volgens de hiervoren t.a.p. vermelde uitgave van 1631, met Italiaanschen tekst, vangt deze aan:

O che diletto
M'ingombr'il petto,
Mentr' io ti vagheggio;
Vorrei cent' occh' haver,
Quand' io ti sto a veder, enz.

Zoomin als voor het lied: ‘Als wij soldaten’ (nr. 247) is de Nederlandsche tekst eene navolging van den Italiaanschen. Wij geven de melodie, waarop de vervaardiger van het Nederlandsch lied zijne verzen schoeide volgens zijne begrippen van de metriek, onveranderd terug.

Het schip van Sinte Reynuyt is eene herinnering aan de hiervoren, onder nr. 302 bl. 1079 besproken ‘Blauwe Scute’. De bemanning van beide vaartuigen is ongeveer dezelfde. Dr. Kalff, Het lied in de M.E., bl. 461 en 467-8, vermeldt verschillende andere liederen van zelfden aard, en wel namelijk: a) Een lied uit het Kamper-lb. (vóór 1542, zie Tijdschr. voor N.-N. mzgsch. III (1891) bl. 125 vlg.), waarvan ons slechts de eerste strophe van den tekst is overgebleven:

Nae Sinte Reynwt soe moeten wij varen,
dat hebben ons meest die vroukens ghedaen,
diet ons soe ruyte[r]lick hebben helpen sparen,
dat men met stucken ter merct moet gaen.
So helpen sijt ons duer de billen slaen.
Noch moeten si ghecleet gaen als een bruyt,

soe is ons vermaen,

wij moeten varen nae sinte Reynwt.

b) ‘Een nyeu liedeken’, nr. 174, bl. 263, Antw. lb. 1544: ‘Al ben ic van den

[p. 1084]

scamel ghesellen’. In str. 4 en 5 worden nog ‘Sinte Noywerc’ en ‘Sinte Luyaert’ aangehaald, heiligen die mede door de bemanning van ‘Sinte Reynuyt’ worden aanbeden. Str. 6 luidt:

Dus ben ic vast te schepe gheseten
int luysich schip van sinte reynuyts,
en metter ghilde mijn daghen versleten,
dus geeft mi elcken toch wat cruyts;
hi laet ons scincken en clincken,
en laet ons maken den dobbelen haen;
mijn keelken moet wijncken drincken,
al sou mijn voetken barvoets gaen.

2. luysich = lui. - 6. maken den dobbelen haen = zeer bijzonder goede sier maken Wdb. der Nederl. taal, V, 1384).

c) ‘Een nyeu liedeken’ uit laatstgemeld liederboek, nr. 50, bl. 73, met aanvang:

Ghesellekens van herte coene,
weest vrolijck nu ter tijt,
die somer coemt in saysoene
wi moghen wel zijn verblijt.
Die boomen (boonen?) beginnen te bloeyen,
die sonne climt so hooge,
die sotten beghinnen te groeyen,
die weghen worden drooghe.

In str. 4 van dit zeer vrije liedeken, treedt ‘Sinte Reynuyt’ te voorschijn:

Trompers, pijpers ende tamboeren,
die metten meelbuydel bestoven zijn,
die gaerne den elleboghe roeren,
si drincken so geerne den wijn;
wilt sinte reynwts vaert varen,
tschip leyt buyten der stadt,
al soudt wijf en kinderen ontsparen,
jaghet vry door u gadt.

d) Een ‘liedeken voor 't schip St. Reynuyt’, te vinden in De Mey-blom, een volksliederboekje van 1672, bl. 8, ‘stem: Den boer betaeld het al’, eene wijsaanduiding niet te verwarren met degene van ‘Den boer zal 't al betaelen’, die men eerst aantreft in de XVIII^de eeuw (zie onze verhandeling: Het eenstemmig lied, 1896, bl. 338). De aanvang luidt:

[p. 1085]

 

Za, komt hier nu altemael,

 

die door 't zuipen zyn zeer kael,

 

weest nu vry vrolyck en verheugt,

 

schoon u Neering niet en deugt,

 

want een schoon schip nooyt gehoord,

 

te Texel leyd aen boord.

In de Veelderhande liedekens, Amst. 1599, bl. 50, komt een schriftuurlijk lied voor: ‘Die vreucht in Gods woort rapen / vant slapen’, dat gezongen werd ‘na de wijse: Wy varen na sinte Reynuyt’, en dat reeds in eene vorige uitgave van 1595 werd gedrukt (zie Dr. F.C. Wieder, De Schriftuurlijke liedekens, 's-Grav. 1900, Regist., nr. 158).

Dr. Land, Het luitboek van Thysius, deelt onder nr. 8 eene melodie mede, die tot opschrift voert: ‘Compt ghy ghesellekens coene’, en vermeldt dezelfde wijs, als: ‘Brande Lommermeer’, terwijl door hem onder nr. 106 nogmaals dezelfde melodie wordt gegeven met het opschríft: ‘L'homme armé (Brande)’. - Ook in Fruytiers' Ecclesiasticus, 1565, nr. 35, bl. 95, vindt men deze melodie met het opschrift: ‘liedeken op de wijse van l'homme armé, een dans, oft Tot my soo wilt u keeren’. De zangwijs door Fruytiers medegedeeld is geheel anders dan de beruchte oude Fransche zangwijs. - Michel Brenet, Monatshefte für Musik-Geschichte, XXX (1898), bl. 124 vlg., leert, dat deze laatste uit fragmenten bestaat van drie verschillende oude populaire liederen.