Het oude Nederlandsche lied. Deel 2

[p. 990]

276. Waer staet jou vaders huys en hof?

1.
‘Waer staet jou vaders huys en hof, Adelijn bruyn madelijn,

moy meysje fijn?’

- ‘Aen geen groen heyden, aen geen groen stof,
daer staet mijn vaders huys en hof.
Swijght al stille, mijn lief, en laet jou vragen zijn.’

2.
- ‘Hoe kom ik op jou kamertjen, Adelijn bruyn madelijn,

moy meysje fijn?’

- ‘Neemt jou toffeltjes in jou hant,
kous-voetelingh maeckt soo soeten gangh.
Swijght al stille, mijn lief, en laet jou vragen zijn.’

3.
- ‘En of dat deurtje kraeckte, Adelijn bruyn madelijn,

moy meysje fijn?’

- ‘Wy sellender een pont seep aen slaen,
het deurtje sel sonder kraecken op-gaen.
Swijght al stille, mijn lief, en laet jou vragen zijn.’

[p. 991]

 

4.

 

- ‘Hoe kom ick op jou beddetje, Adelijn bruyn madelijn,

 

moy meysje fijn?’

 

- ‘Neemt jy het deecken en ick het laken,

 

wy sellen wel op het beddetje raken.

 

Swijght al stille, mijn lief, en laet jou vragen zijn.’

 

 

 

5.

 

- ‘Hoe kom ick hy jou onder, Adelijn bruyn madelijn,

 

moy meysje fijn?’

 

- ‘Leght jou narmpjens over de mijn,

 

het sal Sint Ian wel somer sijn.

 

Swijght al stille, mijn lief, en laet jou vragen zijn.’

1, 1. en volg. str. t.: bruyn Smadelijn; Haerl. lb.: bruyn maeghdelijn. - 1, 3. Haerl. lb.: aen geen groen lof. - 3, 1. En bijgev. naer Haerl. lb. - 5, 4. Haerl. lb.: dan sal 't Sint Jan in de somer zijn. - Vgl. nr. 277 A, 4, 4 en B, 5, 4. De beste lezing ware: ‘'t zal St. Jansdag somer sijn’, in de algemeene beteekenis van: dan zal plaats hebben wat op dien dag, in die omstandigheden moet geschieden.

Tekst.

W.D. Hooft, Ian Saly (klucht), 3^de druk, Amst. 1644, sign. A⁴, waar het lied, dat geen wijsaanduiding heeft, wordt voorgedragen door Martijntje, ‘een swanger vryster, singende aen de was-tobbe’, hierboven weergegeven; - Haerlems oudt lb., 27^ste druk, 1716, bl. 75, zonder wijsaanduiding; - Willems, Oude Vl. ldr., nr. 118, bl. 279; - Hoffmann v.F., Niederl. Volksldr., nr. 153, bl. 271. Beide laatsten naar Haerlemsch oudt lb., met weglating eener zesde niet mede te deelen strophe, die bij W.D. Hooft echter niet te vinden is. - Aangeh. door Dr. Kalff, Het lied in de M.E., bl. 432, met de woorden: ‘Onder vele vermeld ik slechts als een staaltje het dartele liedje van den minnaar, die zich onwetend houdt’.

De Klucht van Willem Dirkz. Hooft - die aanleiding gaf tot het woord Jansalie, d.i. een droomerige, onnoozele jongen - dagteekent van 1622; zie Witsen Geysbeek, Biogr. Wbd., III, 1822, bl. 307. Dit tooneelstuk bevat nog drie andere liederen; het eerste, dat het ontsluit: ‘Jan saly, Jan saly, hoe dus verby’; een ander: ‘Mijn vriest hier, mijn vriest daer, mijn vriest alsoo seere’; nog een ander: ‘Ick weet een aerdigh vroutje // die garen de bruyt waer’. Van het lied ‘Mijn vriest hier’, komt de melodie voor in Stalpaert's Gulde-iaers feest-dagen, Antw. 1635, bl. 268, waar zij dienst doet voor ‘Jesu kroont Felicitas’, en ook wordt aangehaald, bl. 1057, voor ‘Singht den Heer, inde eer’.

Duitsche bronnen: Böhme, Altd. Lb., nr. 483, bl. 598, en Erk u. Böhme, Deutscher Liederhort, II, nr. 460a, bl. 281, naar Melchior Franck, Convivium, 1621, en naar een vliegend blad van 1602. De Duitsche tekst die aanvangt: ‘Wo find ich dann dein Vaters Haus? // säuberliches Mägdlein!’, die ook voorkomt op een vliegend blad van het einde der XVI^de eeuw en in H. Steuccius' lb. van 1602, was reeds in de eerste helft der XVI^de eeuw bekend; immers in een quodlibet van Schmeltzel (1544) vindt men een fragment van de tweede strophe: ‘Wie komb ich vor dem Hund hinein? Du auserwältes frewelein.’

[p. 992]

De Duitsche tekst gaf aanleiding tot eene vergeestelijking: ‘Wo find ich deines Vaters Haus // allerliebstes Jesulein?’, die zich reeds in 1646 voordoet en tot op het einde der XVIII^de eeuw in geestelijke liederboeken stand hield.

Melodie.

Böhme en Erk u. Böhme, t.a.p., samengesteld, naar M. Franck, uit superius en bas. Gaarne zal men instemmen met B. die het door Fr. in de tweede maat aangebrachte verhoogingsteeken willekeurig acht. Het refrein ‘moy meysje fijn’, bestaat niet in den Duitschen tekst, zoodat de noten a g g a in de Duitsche zangwijs niet worden herhaald. Dit lied, zoowel als het Nederlandsch onmiddellijk volgende, wordt door B. en door E.u.B. met den naam van ‘Alter Johannistanz’ bestempeld. - Böhme, Geschichte des Tanzes, I, bl. 164, brengt den ‘Johannistanz’ in overeenstemming met de vroeger ten onzent onder de kroon gedanste liederen. Dit was werkelijk het geval te Dendermonde met het lied: ‘Meisken jong, mijn maegdeken teêr’ (zie hierna).