|
| |
| |
| |
260. Den winter comt aen, den mey is wt.
‘Den winter comt aen, den mey is wt,
die bloemkens en staen niet meer int groene;
die nachten zyn lanc door des winters vertuyt,
nu lust mi wel wat nieus te doene;
mijn ionghe iuecht is nu in saysoene,
mijn man en is niet wel mijn vrient:
ey, out grisaert, al sliept ghi totter noene,
ghi en hebt niet dat mi dient.
‘Het was mi van te voren gheseyt,
dat ghi waert van slutsaerts bende;
u spel mi oock niet en ghereyt
int beghinsel noch int eynde;
| |
| |
waer ick mi keere oft ick mi wende,
mijn man en is niet wel mijn vrient:
ey, out grijsaert, dat ic u oeyt kende,
want ghi en hebt niet dat mi dient.
‘Vermaledijt so moeten si zijn
die dat houwelijc van hem voortbrochte,
het schoon coluer, den reynen maechdom mijn
dat die griecke aen mi verlochte;
mi en rocx hoe ick van hem gerochte,
mijn man en is niet wel mijn vrient:
ey, out grysaert, dat vlees ic te dier cochte,
want ghi en hebt niet dat mi dient.’
- ‘En weent niet meer, mijn soete lief,
ick hebbe genoech voor u behagen;
silver ende gout, van als u gherief,
daer toe bereyt u levensdaghen,
van mi en hebdy dan niet te claghen;
ghi segt, ic en ben niet wel u vrient...’
- ‘Ey, out grisaert, dat beenken moetty knagen,
want ghi en hebt niet dat mi dient.
‘Had ic pampier, schoon parkement,
penne ende inct, ick schreve daer inne
aen die liefste prince bekent,
dat hi soude comen tot zijn vriendinne,
dien ic met goeder herten beminne;
want mijn man en is niet wel mijn vrient:
ey, out grisaert, al soudi daer om ontsinnen,
ic heb een ander liefken die mi dient.’
2, 5. t.: waer ick mi keere oft wende. - 3, 4. grieck = valschaard. - 3, 5. mi en rocx, of roecx = het kan mij niet raken, schelen hoe ik van hem geraak. - 4, 4. u leve.
| |
Tekst.
Antw. lb., 1544, nr. 26, bl. 37, hierboven weergegeven; - Een Aemst. amor. lb., 1589 (beschreven door J. Bolte, Tijdschr. voor Nederl. taal- en letterk., 1891, bl. 175 vlg.), bl. 26a, ‘op de wijse: Ick heb de werelt zeer bemint’; - Willems, Oude Vl. ldr., nr. 237, bl. 493, slechts de tweede strophe naar het hiernagenoemde Hs. van Kamerijk. - Aangeh. door Dr. Kalff, Het lied in de M.E., bl. 344, 415 en 420, onder de talrijke Nederlandsche klaagliederen van jonge vrouwen met oude mannen getrouwd. - De Franschen noemen zulke liederen ‘chansons
| |
| |
de la maumariée’; zie o.a. G. Paris et F.A. Gevaert, Chansons du XVe siècle, Paris, 1875, bl. 5, waar de aanvang luidt:
Mon pere et ma mere sy m'ont mariée
a un vieil bon homme ......
Maudit soit le jour qu'oncques je le vy!
Hellas! mes amours ne sont pas ycy.
Het slot van eene 16de-eeuwsche samenspraak in het Nederduitsch, tusschen een ‘olden man’ en eene ‘ionge vrouwe’, wordt door J. Bolte, Bilderbogen des 16. Jahrhunderts in Tijdschr. voor Nederl. taal- en letterk. XIV (1895), bl. 141, met ons lied in verband gebracht:
Ach olde Grijsart, holdt op van claegen!
an u en heb ick ghien behaeghen;
een ander ist, den ick beminne,
daer ick na stae mit herte ende sinne.
Want ick segt guedt ront, en dat ghijt weet:
tgheen, dat mij dient en hebt ghij niet.
| |
Melodie.
I. Fruytiers, Ecclesiasticus, Antw. 1565, nr. 7, bl. 23, ‘op de wyse: Een out grysaert oft: Ick heb de weerelt seer bemint’ (zie onder de geestelijke liederen onzer verzameling: ‘Ick heb de werelt’, enz.), hierboven weergegeven; - De Coussemaker, Notice sur les collections musicales de la bibl. de Cambrai, Paris 1843, aanhangsel, nr. 6, bl. 15, naar het Hs. in 1542 toebehoord hebbende aan Zeghere de Maele van Brugge, in partituur gebrachte vierstemmige bewerking van Gheerkin, op de tweede strophe van nr. 26 Antw. lb. - Opnieuw in partituur uitgegeven door R.J. van Maldeghem, Trésor musical (musique profane) 1889, nr. 2. Dezelfde bewerking komt voor, ditmaal onder den naam van Gheerart, in Het ierste musyckboecxken, Tilman Susato, Antw. 1551. - J.C. van Riemsdijck, Tijdschrift voor N.-N. mzgsch. III (1891), nr. 22, bl. 79, geeft den tekst van bedoelde tweede strophe naar Susato's uitgave. - Dit lied moet zeer populair zijn geweest. In Refereynen ende liedekens van diversche Rhetoricienen, enz. Bruessele, Mich. van Hamont, 1563, bl. 101vo, vindt men, voor het rederijkerslied: ‘Wonderlijck Godt van Israel’, de wijsaanduiding: ‘Ghy ouden grysaert al sliepty totten noene’; zie hierboven str. I, v. 7. - ‘Ey out grysaert’ wordt aangeh. als stem in Veelderhande liedekens ghemaeckt wt den o. en n. Testamente, Amst. 1599, bl. 99, voor: ‘Ghemerct dat diversch volc versaemt’; bl. 214, voor: ‘Mijn ziele looft den Heere goet’ en bl. 303, wijs: ‘De mey is nu in zijnen tijt (zie bl. 356 hiervoren, “De lustelicke mey”, enz.), oft: Van den ouden grysaert’ voor: ‘Staet op die daer leyt versmacht’.
| |
| |
Over deze liederen zie Dr. F.C. Wieder, De Schriftuurlijke Liedekens, 's-Grav. 1900, Regist. nr. 213, 563, 133, 781. ‘Ey out grysaert, al sliept ghy totter noenen’ wordt ook als wijs aangeh. in Een nieu liedenboeck, 1562 beschreven door Wackernagel, Lieder der niederl. Reform., bl. 16, 2de kol.
O. Douen, Clément Marot et le psautier Huguenot, Paris, 1878, I, bl. 720, ziet in Ps. 25: ‘A toy, mon Dieu, mon coeur monte’ eene navolging van de hier besproken melodie: ‘Notre psaume XXV n'est qu'une imitation d'un air flamand, dont Bourgeois (de componist van een deel der psalmen) a émondé avec un goût parfait la végétation luxuriante et désordonnée. - Douen spreekt van de meerstemmige bewerking, doch men kan in de melodie van ‘De winter comt aen’ ook verwantschap zien met den reeds voor het lied ‘Het was een kindt’, bl. 102 hiervoren, aangehaalden kerkzang, van den zesden modus:
Re - gi - na coe - lo - - rum,
De melodie van Ps. 25 doet ook dienst in de Duitsche kerk, o.a. voor de liederen: ‘Zu dir ich mein Herz erhebe’ en ‘Ich will ganz und gar nicht zweifeln’; zie J. Zahn, Die Melodien der deutschen evangelischen Kirchenlieder, IV, bl. 144, nr. 6678; zie mede aldaar III, bl. 391, nr. 5371: ‘Wer Gott recht wil vertrauen’ en bl. 499, nr. 5690, het eerste deel der zangwijs: ‘O Herre Gott, dein göttlichs Wort’.
De eerste maten van de volgende zangwijzen: a) Den boeck der gheesteliicke sanghen (Bliiden requiem), Antw. 1631, bl. 213, ‘op de wijse: Cupido wilt u spoeyen’, en b) Den gheestelijcken nachtegael, Antw. 1634, I, 114, ‘op de voys: Voorsichtigh en fortunieux’, geven mede den aanvang der besproken melodie terug.
|
|
Auteursrecht onbekend