Spiegelboeck

[fol. *1v]

	{ Der Eerbaerheyt.
	{ Der Liefden.
Den Spieghel	{ Der Rechtvoordering.
	{ Der Ghetrouvvicheyt.
	{ Der Reynicheyt.
	{ Des Hoochmoets.

[fol. *2r]

Aen de edele mogende heeren de Staten der Vereenighde Nederlanden.

Edele mogende Heeren, also de daghelijcsche ervarentheyt ons leert, dat onse alghemeen Nederduytsche spraecke meer ende meer verduystert, vervreemt, ende bedorven vvort door ontleeninghe van vele so Latijnsche als Fransche voorden, jae dattet so verde ghecomen is, dat sommighe van dier meyninghe zijn, dat het niet moghelijck en vvare in die selfde eenich heerlijck verhael, veel vveynigher eenige fraye Dichtselen voorts te bringen sonder te gebruycken eenighe (jae vele) gheschuymde ende ontleende Latijnsche voorden. So eest dat ick om het teghendeel van dien voor te staen, belust bin dit mijn Spieghelboeck voor de hant te nemen, om eenighe nieuvve, constighe, ende nae mijn

[fol. *2v]

beste ghevonden Tragedien ofte Comedien (soo men die van outs noemt) int licht te laten uyt gaen, om te toonen dat onse moederlijcke Nederduytsche tale rijck ende overvloedich ghenoech is om sulcks te vverck te stellen, ende te volbringhen. VVy hebben onder onse voorouders veel fraye ende constighe Dicht-stelders ghehadt, vvaer af dat d'een Vergilium , de ander Terentium, de derde Plautum, ofte sommighe andere hebben uyt den Latijn overgheset, ende eenighe onder haer, hebben veel oude Poësien te samen gheraept, ende een constich ende vvel ghevonden vverck voorts ghebracht, doch in desen hebben sy den meestendeel onder haer ghemist, dat sy haer eyghen Nederduytche spraeck onteert ende veracht hebben mits het ontleenen van allerley Latijnsche ende uytheemsche voorden, ende vele onder haerlieden hebben cleyne acht genomen op de hare regulen dan van thien, dan tvvaelf, ende dan vijfthien Syllaben lanck, al naer dat haer voor coemt, daer ons nochtans de Franssche Dicht-stelders eenen bequa-

[fol. *3r]

meren ende constigheren vvech zijn vvijfende, maken ende stellen alleen haer veirssen (soo sy die noemen) altijt op een maet, het zy van tvvaelf ofte van derthien Syllaben, oft (soo sy die noemen) masculine ende feminine, dat is van tvvaelf ende derthien overhandt, maeckende altijt op de seste Syllable een cesure, dat is een af snijdinghe, oft op de vierde ofte vijfde, naer den eysch vant vverck, het vvelck ick hier in mijn Spieghelboeck so seer hebbe ghesocht naer te volghen alst moghelijck is ghevveest, ende hebbe gantsch nieuvve (doch over lang gheschiede) Spieghels voort ghebracht, op dat ghelijck onse voorouders de Latijnsche Tragedien ende Comedien in onse moederlijcke sprack hebben overgheset, de Latijnsche oock eenighe stoffe moghen hebben om uyt onse Nederduytsche tale ooc eenighe derghelijcken over te setten, ende die te veranderen ende verbeteren naer haren sin, ghelijck ick den lesten Spieghel mijns boecx daerom oock uyt den Latijne hebbe overgheset, eensdeels om te toonen datmen sulck een svvaer stuck can in onse Nederduytsche spra-

[fol. *3v]

ke ghevoelichlijck af beelden, ende eensdeels om daer in te veranderen, het ghene my goet heeft ghedocht, de Latijnsche daer met den voet ghevende, datse dese mijn vijf Spieghels oock vvel moghen veranderen, ende naer haren sin stellen.

Ick hebbe oock so seer alst my moghelijck is ghevveest gesocht te mijden alle harde, vvreede, ende nieuvve erdiche voorden, ende heb so Vergilius seyt, Tennui avena, dat is met eenen ghemeynen stijl, ofte ghevvoonlijcke manier van spreken alle dinghen vvillen uyt drucken, om datse van eenen yeghelijcken te lichter souden moghen verstaen vvorden.

Voortijden, Edele Moghende Heeren, heb ick my in alle Tochten ende bescherminghen des Lants teghen den ghemeenen vyant laten ghebruycken, ende ten lesten hebbe ick my op de stercte van Lillo als Capiteyn over een vendel Knechten begeven, ende den vyant de selvighe stercte (naer mijn besten) helpen onthouden: doch daer naer op den Couensteynschen dijck in handen der vyanden ghevallen, ende opt Casteel van Namen ghevoert zijnde,

[fol. *4r]

bin aldaer tvveentvvintich maenden ghehouden ghevveest, so dat ick doort langduerich vast sitten groot gebreck in mijn beenen heb gecreghen, so dat ick den ghevvenschten dienst des Lants, metter daet niet can helpen volvueren, daer ick nochtans allen uren bereyt soude zijn so den noot sulcx vereyschte, indien dienst van uvve E.M. te leven ende te sterven. Den selvighen dienst my nu belet, ende ick uyt mijn vaderlant verdreven zijnde, heb ick nu ledige tijt om mijnen geest (die doch niet rusten en can) in dit mijn Spiegelboeck te laten vvercken, om alle redenrijcke gheesten eenen voet te vvijsen hoe dat sy haer behooren na de Fransche maet te voegen, ende de oude maet (so sy die noemen) te laten varen, hopende dat metter tijt van vele sal nagevolcht, ende int goede genomen vverden. Ende also de genegentheyt mijns gemoets tot niemant stercker noch meer en is treckende als tot uvve Edele Mogentheden, onder vviens bescherminghe het geheele Lant ende den vvaren Gods-dienst bevvaert vvort, So en heb ick niet connen oft vvillen nalaten desen mijnen gerin- gen arbeyt de selvighe toe te eygenen, hopen-

[fol. *4v]

de dat uvve E.M. sulcx sullen int goede nemen, ende so het die selvighe aenghenaem is, dattet vele edele herten sal vervvecken om onse ghevvoonlijcke moederlijcke tale in eeren te houden, ende andere om de rechtte ende behoorlijcke maet in haer dichtselen naer te volghen. Ende also dit mijn vverck tot gheenen anderen eynde en dient, sal ick mijne Edele Moghende Heeren de Staten generale der vereenichde Nederlanden, in de ghenade ende bescherminghe des Allerhoochsten bevelen: uyt Leyden desen xxiiij in Agusto, Anno 1600.

Vvver E.M. Heeren Dienaer

Iacob Duym.