Het leven van Philopater en Vervolg van 't leven van Philopater

7. Verantwoording van de uitgave

Van Het leven van Philopater zijn, voorzover ik heb kunnen nagaan, nog 16 exemplaren bewaard gebleven.⁶ Minstens 15 exemplaren van het Vervolg van 't

6 vier hiervan bevinden zich in de UBA met de signaturen 2347 F 18¹, 439 G 36¹, 2455 H 6 en Pfl. M.d.36; de overige exemplaren zijn ter UB Groningen A 7305-1 en BB 456, UB Utrecht 244 J 9¹, Provinciale Bibliotheek Leeuwarden A 1327 bis, Bibliotheek van de Koninklijke Academie voor Wetenschappen te Amsterdam H 818, UB Gent A 790' en H 5645, UB Göttingen 8^o Th.pol. 304/55 en 8^o. Th. pol. 304/61, Herzog August Bibliothek Wolfenbüttel Lp. 81, Columbia University New York en Hebrew Union College Cincinatti. Collatie: 12o. *8; A - J 12; K 3. XVI en 221 blz. Zie ook: J.L.M. Gieles en A.P.J. Plak Bibliografie van het Nederlandstalig fictioneel proza 1670-1700, Nieuwkoop 1988, nrs. 165-166

[p. 37]

leven van Philopater zijn aan de wakkere aandacht der vervolgers ontsnapt: dat is althans het aantal mij bekende exemplaren van dat deel.¹ Van beide delen heb ik twaalf exemplaren in handen gehad en kunnen constateren dat alle exemplaren identiek waren. In het geval van maar liefst elf exemplaren waren de beide delen in een band samen ingebonden. Het is verleidelijk om over de oorzaak van zo'n groot aantal bewaard gebleven exemplaren te speculeren, zeker in het geval van het verboden Vervolg. Vermoedelijk is het verbod voor bezitters van het boek een aansporing geweest er zuinig op te zijn.

Beide boeken hebben naar alle waarschijnlijkheid ook maar éen oplage gehad; voor het Vervolg staat dit zelfs vast, blijkens de procesgang rond het boek. Ik heb daarom bij de keuze van een voor deze uitgave te gebruiken exemplaar praktische motieven kunnen laten prevaleren. De keuze viel daarbij op een (vergrote) reproduktie van het exemplaar uit de Herzog August Bibliothek sign. Lp.81, zoals die aanwezig was in de reproduktieverzameling van de Romanwerkgroep afdeling Verlichting aan het Instituut voor Neerlandistiek van de Universiteit van Amsterdam. Tevens is gebruik gemaakt van het exemplaar op de UB Amsterdam met de signatuur 2347 F 1 om onduidelijkheden in de reproduktie van het Wolfenbüttelse exemplaar op te lossen.

Bij de woordverklaringen was het mijn streven de tekst begrijpelijk te maken voor de twintigste-eeuwse lezer; zij pretenderen geen bijdrage te zijn tot de wetenschappelijke filologie. Meestal is gebruik gemaakt van het Woordenboek der Nederlandsche Taal, maar voor veel nu niet meer gebruikte woorden en barbarismen heb ik Lodewijk Meyers Woordenschat (Amsterdam 1688, 6e druk, afdeling 1. Bastaardt-woorden; ex. UBA 2347 F 2) geraadpleegd.

Bij personen zijn de relevante biografische gegevens vermeld, voor zover bekend uit de reguliere biografische naslagwerken. Gegevens over personen uit de Gentse sleutel worden voorafgegaan door een ‘$’. Bij eenmalig vermelde titels is veelal die uitgave gebruikt die in datum van publikatie de periode 1691-1697 het dichtst benadert. Als van een bepaalde titel geen exemplaar is gebruikt of gevonden, dan ontbreekt de vermelding van een vindplaats.

De lezer zij bedacht op enkele stilistische, grammaticale en spellingseigenaardigheden in de tekst. Soms is in samengestelde zinnen een eerder vermeld subject weggelaten; ook worden latinistische woordvolgordes en constructies, meestal met de infinitief, gebruikt. Her en der vervalt het voorvoegsel be-, waar wij dat nu wel kennen. De spelling wijkt sterk af van de huidige. De meest voorkomende afwijkingen zijn: g voor ch, e voor ee, n achter persoonsvorm enkelvoud en j voor i.

De interpunctie wijkt hier en daar ook af. De tekst is gezet in een gotische letter en in die letterkast is de komma vervangen door een schuine streep. Deze kommastreep wordt echter vaker gebruikt dan wij nu de komma gebruiken. Om redenen van leesbaarheid heb ik er daarom voor gekozen slechts daar het

1 zij bevinden zich ter UBA onder de signatuur 2347 F 18², 439 G 36² en 439 G 37, UB Groningen A 7305-2 en x c 1, UB Utrecht 244 J 9² KB Den Haag 388 M 9¹, Bibliotheek Koninklijke Academie voor Wetenschappen Amsterdam H 818², UB Gent A 790' en H 5645', UB Göttingen 8⁰. Th. pol. 304/55 en 8^o. Th. pol. 304/61, Herzog August Bibliothek Wolfenbüttel Lp. 81, Columbia University New York en Hebrew Union College Cincinatti. Collatie: 12o. *6; A - L 12; M 6; N 8. XII en 292

[p. 38]

kommateken te hanteren waar dat nu in het moderne Nederlands ook zou gebeuren. De punt geeft niet altijd een zinseinde aan: her en der betekent deze hetzelfde als een dubbele punt, weer elders staat hij voor een komma. De puntkomma staat meestal voor een komma. Herhaaldelijk treffen we uw aan als persoonlijk voornaamwoord en u als bezittelijk voornaamwoord. Tenslotte moet men erop bedacht zijn dat me vaak staat voor men. Een enkele maal wordt middenin een zin een hoofdletter gebruikt.

Zeker lezers die nog niet eerder met zeventiende-eeuws proza hebben kennisgemaakt, zullen het in het begin niet makkelijk hebben. Als men echter aan de eigenaardigheden der tekst gewend is geraakt, zullen doorzetters ruimschoots beloond worden.