Wat een meisje vermag

[p. 5]

Inleiding.

Smartelyk is het te zien hoe de stoffelyke, zoo wel als de zedelyke, toestand van Vlaenderen sinds eenige jaren verslecht en verkankerd is.

Geen land was er in Europa, waer de handelsbeweging, waer de neering zoo schoon, zoo geregtig verdeeld was als voorheen in Vlaenderen.

De groote handel, met dien van Holland verbonden, vereenzelvigd, spreidde zich ontzaggelyk over de geheele wereld uit! Ja, Nederland was groot, Nederland was reusachtig op het gebied des koophandels!....

De alles omvattende groote handel van Nederland vertakte zich wyds en zyds in de burgerklassen en deed daer eene ontelbare menigte kleinere bedryven ontstaen, die den grooten handel voedden' en ten zelfden tyde door den grooten handel gevoed werden; die onderlinge verzekering van bestaen was de grondslag waerop een groot Volk zyne toekomst moest vestigen.

By de handeldryvende burgery leefde het ontelbare heir van werklieden, die, om zoo te zeggen, door de

[p. 6]

kracht hunner armen de samenleving onderschragen.

En wat is er van dien drievoudigen handelscolos geworden?

De groote handel bestaet nog; de moedige vlaemsche werkman bezit nog zyne kloeke armen, ja, doet derzelver kracht nog levendig gevoelen; maer de burgerhandel is verdwenen! de burgerhandel is gedood!....

En daerin juist ligt het groote kwaed; daeruit is de kanker ontstaen, die heden Vlaenderens hart afknaegt!...

De afstand tusschen den grooten handelaer, tusschen den wereld-speculant en den nederigen werkman, den voortbrengenden arm, is te oneindig groot.

Er kan geen evenwigt bestaen, er kan geene regtstreeksche belangverdeeling gesteld worden, tusschen het alles verpletterende kapitael en den arbeid des gedweeën werkmans.

De werkman is het afgezonderde tuig, is de bewegelooze spil geworden, waerop de magt der kapitalen draeit.

De arm is, door de kracht zelve, die hem voeden moest, verlamd geworden.

De burgerhandel, die de bekrachtigende schakel tusschen de magt der kapitalen en den arm des werkmans daerstelde, en waerin de ware grootheid, de wezenlyke welvaert van Vlaenderen besloten lag, die burgerhandel is geheel geknakt.

De Vlamingen, die vroeger door eenen kleinen handel hunne huisgezinnen een heerlyk bestaen verschaften, hunne kinderen tot den beschaefden stand konden opleiden, zyn heden tot eenen beweenenswaerdigen staet van ellende vervallen; ja, moeten ten huidigen dage zich onder de menigte gebreklydende werklieden scharen, of wel hunnen toevlugt tot den vernederenden bedelzak nemen!....