Verantwoording
Delen van hoofdstuk 1 zijn in verkorte vorm te vinden in mijn bijdrage aan een symposium van de Stichting Veteranen Platform, op 16 december 1999 gehouden, en afgedrukt in het verslag Vijftig jaar na de soevereiniteitsoverdracht Nederland-Indonesië (Maastricht 2000), blz. 38-48. Ook is hier en daar teruggegrepen op het boek Ontsporing van geweld, dat ik in 1970 samen met W.J. Hendrix publiceerde. Eerst na voltooiing van dit hoofdstuk kreeg ik het artikel in handen van Martin Elands, ‘Van dader tot slachtoffer? Indië-veteranen in samenleving, publiciteit en geschiedschrijving’, opgenomen in Martin Elands (red.), Uit Indonesië. De erfenis van de soevereiniteitsoverdracht (Den Haag 2000), pags. 49-65. Het stuk vertoont naar strekking en documentatie veel overeenkomst met delen van mijn hoofdstuk i.
Bij de afronding van hoofdstuk ii (2) kon geen rekening meer worden gehouden met de door Conny Kristel geredigeerde bundel studies Binnenskamers. Terugkeer en opvang na de Tweede Wereldoorlog: Besluitvorming (Amsterdam 2002). In het bijzonder moet verwezen worden naar het artikel van Annet Mooij, ‘De langste schaduw: Het denken over psychische oorlogsgevolgen’, blz. 261-291.
Ideeën en passages in hoofdstuk iv komen voor in de tekst van mijn Daalder-lezing, gehouden op 16 maart 2002: Tijdgenoten: Over het verband tussen generatievorming en historische verandering (Universiteit Leiden 2002). Verwante gedachten zijn ontwikkeld in mijn nwo/okw-voorjaarslezing 2000: Belast verleden. Over de historisering van de publieke moraal (Amsterdam 2000).
Auteursrechtelijk beschermd