|
| |
Z
Zadelstraat
In 1196 werd een overeenkomst gesloten over een stuk grond tussen de Boterstraat en de Zadelstraat, de zogenaamde Omloop van Sint Marie.
Oorspronkelijk droeg de straat de naam Steenweg. Hij was al vanouds de verbinding tussen de bisschoppelijke burcht en de Mariakerk. De percelen tussen de Zadelstraat en de Boterstraat zijn aan beide zijden, rug-aan-rug, bebouwd. Een groot aantal van de diepe huizen aan de noordzijde hebben zowel aan de Zadelstraat als aan het Buurkerkhof een gevel, welke laatste herkenbaar is als achtergevel met een pothuisachtige aanbouw.
| |
Zadelstraat 1
Een in 1894 naar ontwerp van de architect J.A. van Straaten gebouwd diep hoekhuis tussen Zadelstraat en Buurkerkhof. Het heeft drie bouwlagen, een kelder en een zadeldak, waartegenaan drie kleine zadeldaken, behorend bij de topgevels aan de Maartensbrugzijde, lopen.
| |
Zadelstraat 9
Een in het midden van de 17de eeuw grondig verbouwd middeleeuws diep huis met twee bouwlagen, een kelder en
| |
| |
een zadeldak. Aan de Buurkerkhofzijde bevindt zich een pothuis dat aansluit op de kelder. Boven de begane grond en de verdieping liggen enkelvoudige grenen balklagen. De voorganger van het 17de-eeuwse huis was waarschijnlijk opgetrokken in tufsteen, waarvan restanten metselwerk in de zijmuren bewaard zijn gebleven.
| |
Zadelstraat 15
Een 17de-eeuws diep huis met de achtergevel aan het Buurkerkhof, bestaande uit twee bouwlagen, twee kelders en een zadeldak. Aan de achterzijde staat een verbouwd pothuis. Boven een deel van de kelder ligt een enkelvoudige balklaag met nog enkele sleutelstukken.
| |
Zadelstraat 33/Buurkerkhof
8a, ‘Int Kruis van Malta’ Een 17de-eeuws diep huis met twee bouwlagen, een kelder en een zadeldak. Aan de achterzijde is de zolder verbouwd tot tweede verdieping met plat dak. Boven de verdieping ligt een deels verbouwde samengestelde balklaag. De kapconstructie aan de voorzijde bevat eiken spanten met gekraste telmerken.
| |
Zadelstraat 35
Een 17de-eeuws diep huis,
bestaande uit twee bouwlagen, kelders, een dichtgestorte straatkelder en een aan de voorzijde afgeplat zadeldak.
De kelder bestaat uit drie delen: aan de voorzijde met een enkelvoudige balklaag, in het midden met een tongewelf en aan de Buurkerkhofzijde een met nummer 37 gedeelde kelder met een tongewelf. Van de kelder tot aan de zolder loopt een 17de-eeuwse spiltrap met ingesneden leuning.
| |
*Zadelstraat 41
Een middeleeuws diep huis met twee bouwlagen, kelders en een zadeldak. Tussen het voorste en achterste deel staat een twee steens dikke tussenmuur met een schoorsteenkanaal. Boven zowel de begane grond als de verdieping ligt een samengestelde balklaag. De voorste kelder heeft een enkelvoudige balklaag. In deze kelder staat een bedstede- en kastenwand.
| |
Zadelstraat 45
Een 17de-eeuws diep hoekhuis met drie bouwlagen, een kelder, gedeeltelijk onder de straat, en een zadeldak. Boven de verdieping ligt een samengestelde balklaag met sleutelstukken. Naar de zolder loopt een spiltrap met ingesneden leuning. In de zijgevel bevindt zich een 18de-eeuws gekoppeld raamkozijn en een deurkozijn met Lodewijk xvi-elementen.
| |
Zadelstraat 47
Een 17de-eeuws diep huis met achterhuis, bestaande uit twee bouwlagen, een kelder, een afgeknot zadeldak op het voor-, en een zadeldak tegen een tuitgevel op het achterhuis. De voorgevel is in de 19de eeuw verbouwd.
| |
Zadelstraat tussen Lijnmarkt 1 en Zadelstraat 2
Een in de 18de eeuw vernieuwd diep huis met drie bouwlagen, kelders en een zadeldak.
Onder het huis ligt een kelder met een enkelvoudige balklaag met een duivejagerprofiel aan de balken. De kelder heeft een hangschouw. Onder het achterhuis van Lijnmarkt 3 ligt een kelder met twee troggewelven op een gordelboog. De kapconstructie bevat geen spanten, de sporen rusten slechts op oorspronkelijke gordingen. Boven de tweede verdieping ligt een enkelvoudige balklaag.
| |
Zadelstraat 2
Een middeleeuws diep huis
| |
| |
met een in de 18de eeuw vernieuwde gevel, bestaande uit twee bouwlagen en een zadeldak. Boven de verdieping ligt een samengestelde balklaag met één 16de-eeuws sleutelstuk. Naar de zolder loopt een 17de-eeuwse steektrap. De kap heeft eiken spanten met krommers en een grenen top.
| |
Zadelstraat 4/Boterstraat 3
Een rond 1920 grondig verbouwd en met Boterstraat 3 samengevoegd diep huis met drie bouwlagen, een kelder en een plat dak met voorschild.
Het huis aan de Boterstraat heeft twee bouwlagen, een kelder en een zadeldak. Het binnenplaatsje tussen de huizen is volgebouwd. De kelder onder Zadelstraat 4 loopt door onder het binnenplaatsje en heeft een schouw.
De kelder aan de Boterstraat heeft eveneens een schouw en in de rechter muur drie kaarsnissen. De tussenmuur tussen beide kelders is opgebouwd uit 13de-eeuwse baksteen.
| |
Zadelstraat 14
Een in de 19de eeuw verbouwd diep huis met twee bouwlagen, een kelder en een zadeldak met bolle dakvlakken. De kap is opgebouwd met Philibertspanten. Het huis is rug-aan-rug gebouwd met Boterstraat 15. De winkelpui is in 1897 vernieuwd.
| |
Zadelstraat 20
Een in de 19de eeuw grondig verbouwd 17de-eeuws huis verbonden met Boterstraat 21. Het heeft drie bouwlagen, een kelder en een zadeldak. De kelder heeft een enkelvoudige balklaag.
| |
Zadelstraat 34
Een smal in de 18de en 19de eeuw verbouwd diep huis met drie bouwlagen, een kelder en
een plat dak met rechts een schild. De balken boven de tweede verdieping zijn om-en-om aan de rechterzijde op recentere muurstijlen opgelegd.
| |
Zakkendragerssteeg
Deze middeleeuwse steeg, oorspronkelijk met de naam St Catharinasteeg, is in 1891 aan de zuidzijde voor wat de oostelijke helft betreft verbreed. Hiervoor werd bij nummer 22, dat al gedeeltelijk terug lag, de overgang tussen smal en breed gelegd. Slechts in de westelijke helft van de steeg staat nog oude bebouwing, met name aan de zuidzijde de, verbouwde, ‘Cameren van Jan van Goch’. De naam ontleent de steeg aan het Zakkendragersgilde dat er in de vroege 17de eeuw zetelde.
| |
Zakkendragerssteeg 22
Zie Oudegracht 107/109.
| |
Zakkendragerssteeg 24-40, even, ‘Cameren van Jan van Goch’
In 1560 stichtte Mr. Jan van Goch een reeks van elf kameren in de Zakkendragerssteeg.
Nummer 24 telt twee bouwlagen, de overige slechts één. Tussen 28 en 30 bevindt zich een doorgang naar het achter gelegen terrein. In de jaren zeventig van de 20ste eeuw zijn de gevels gerestaureerd. De achtergevels zijn grotendeels weggebroken en de ruimte is getrokken bij de winkel Vredenburg 8.
| |
Zeven Steegjes
Het gebied de Zeven Steegjes valt globaal uiteen in drie delen. De Kockstraat, Brouwerstraat en Boogstraat zijn tussen 1842 en 1867 door het R.K. Parochiaal Armbestuur aangelegd achter de brouwerij De Boog aan de Oudegracht. Noordelijk hiervan liggen Lange Rozendaal, oneven zijde, deels al in de middeleeuwen bebouwd, en het blok tussen Korte Rozendaal en
| |
| |
Pelmolenweg. In het laatste blok is een slop gebouwd door de Maatschappij tot Verbetering der Woningen voor Arbeidenden in 1859. Het zuidelijkste deel met de Suikerstraat en Fockstraat zijn door particulier initiatief tot stand gekomen.
| |
*Zeven Steegjes
Zie:
Boogstraat
Brouwerstraat
Fockstraat
Hopstraat
Kleine Geertekerkhof 7-11
Kockstraat
Korte Rozendaal
Lange Rozendaal
Moutstraat
Pelmolenweg 5-15
Suikerstraat
| |
Zilverbergspoort
Tussen de huizen Zilverstraat 14 en 34 leidt een deur naar de Zilverbergspoort, waaraan een aantal woningen was gelegen.
| |
Zilverbergspoort (Springweg 65)
Zie Springweg 65.
| |
Zilverbergspoort, achter Springweg 63.
Zie Springweg 65.
| |
Zilverstraat
De al in de 14de eeuw onder de naam Zilverstraat voorkomende verbinding tussen de Springweg en de stadswal vormt gedeeltelijk de zuidgrens van het Duitse Huis. Aanvankelijk stond de bebouwing aan de zuidzijde van de straat in de oostelijke helft, na de 16de eeuw werd in de loop van de jaren het deel tot de stadswal verder bebouwd. In 1538 woedde een brand waarbij een aantal huizen ernstig werd beschadigd.
| |
Zilverstraat 2/4
Twee in 1980 geheel in de 19de- eeuwse vorm nieuwgebouwde dwarse éénlaags huizen. De voorganger van het linker huis dateerde uit de tweede helft van de 19de eeuw, die van het rechter was in opzet ouder.
| |
Zilverstraat 12
Een vroeg 16de-eeuws dwars huis met twee bouwlagen, een kelder aan de achterzijde en een zadeldak. Bij de restauratie in 1980/81 werd de achtergevel nieuw opgemetseld. De 17de-eeuwse kruiskozijnen in de voorgevel zijn hersteld.
| |
*Zilverstraat 34
Samen met 36/38 van oorsprong één middeleeuws samengesteld huis, bestaande uit een éénlaags dwars voorhuis en twee éénlaags diepe achterhuizen. Nummer 34 beslaat het linker deel van het voorhuis en het linker achterhuis. In het voorhuis ligt nog de 16de-eeuwse samengestelde balklaag. Het achterhuis heeft een 17de-eeuwse samengestelde balklaag met sleutelstukken. Het achterhuis is onderkelderd. In 1864 werd het huis in twee woningen gesplitst. Bij de brand van 1538 werd het huis ernstig beschadigd. Het huis is in 1980 gerestaureerd.
| |
*Zilverstraat 36/38
Samen met 34 van oorsprong één middeleeuws samengesteld huis dat in 1538 vrijwel verwoest werd door brand, bestaande uit een éénlaags dwars voorhuis en twee éénlaags diepe achterhuizen. Nummer 36/38 wordt gevormd door het rechter deel van het voorhuis en het rechter achterhuis. In het begin van de 20ste eeuw is het huis in de breedte in tweeën gedeeld. In 1864 was het huis in vier woningen gesplitst. Boven voor- en achterhuis liggen 16de-eeuwse samengestelde balklagen. De huizen zijn in 1981 gerestaureerd.
| |
Zilverstraat 40
Een in 1884 verbouwd dwars huis met twee bouwlagen, een kelder en een dubbel zadeldak. Het huis is gebouwd ter plaatse van een middeleeuwse voorganger waarvan in het muurwerk vele sporen aanwezig zijn. De houtconstructie van het huis is geheel samengesteld uit steigerdelen.
| |
| |
| |
Zilverstraat 44/46
Deel van een reeks in 1735 gebouwde dwarse dubbelhuizen, bestaande uit twee bouwlagen en een zadeldak. Boven begane grond en verdieping liggen enkelvoudige balklagen met balken met een kraalprofiel. Deze twee huizen zijn de enige overgebleven exemplaren, behorend tot een rij van acht tot aan de voormalige stadswal.
| |
Zonnenburg
In het kader van de verbetering van de stadsverdediging werd in 1551 begonnen met Zonnenburg, één van de vier stenen bastions. Dit is het best bewaarde bastion, waarvan het aardlichaam nog bestaat. In 1639 werd op het bolwerk de Hortus Academicus van de Utrechtse Hogeschool aangelegd. Eén van de woningen werd in 1695 ingericht als chemisch laboratorium. Na het vertrek van de twee instellingen in 1725 werden de woningen weer verhuurd, onder andere aan de stadsarchitect. In 1853 werd het bastion aan het Rijk afgestaan om te worden ingericht als sterrenwacht.
| |
Zoutmarkt
De Zoutmarkt dateert, net als de Vismarkt al uit de middeleeuwen. De straat, gelegen tussen de Vis- of Kalisbrug en de Borch- of Maartensbrug, loopt over de kelders van de huizen aan de oostzijde van de Choorstraat. Tot 1587 lag de bebouwing tussen Zoutmarkt en Choorstraat dicht tegen het koor van de Buurkerk. In dat jaar werd het koor gesloopt en de Choorstraat in de huidige vorm aangelegd. De op één uitzondering na diepe huizen aan de Zoutmarkt hebben allemaal hun front aan de Choorstraat. Wel hebben ze veelal een uitgang op de Zoutmarkt.
| |
Zuilenstraat
Al in 1470 bestond er tussen de Nieuwegracht en de Lange Nieuwstraat een Zuilensteeg. In 1530 ontstonden er problemen tussen de Stad en het Catharijneconvent over het eigendom van de steeg. Uitslag was dat het convent de steeg bij haar bezittingen kon voegen. Tot 1580 was de Zuilensteeg geen openbare doorgang meer. In dat jaar werd besloten de poortdeuren aan beide zijden overdag open te zetten. In 1631 werden, nadat de bezittingen van het klooster in handen van de Stad waren gekomen, in de straat percelen aan particulieren uitgegeven. De straat kreeg daarbij zijn huidige breedte.
| |
Zuilenstraat 1/3
In 1871 gebouwd dwars hoekhuis, bestaande uit twee woonhuizen en een ‘wagenhuis’ met bovenwoning. De twee huizen hebben drie bouwlagen, een souterrain en een zadeldak. Het wagenhuis heeft drie bouwlagen en een zadeldak.
| |
*Zuilenstraat 5
Een in 1860 gebouwd vierkant huis, bestaande uit twee bouwlagen, kelders en een omgaand mansardedak. Het interieur is door het gehele huis vrijwel gaaf bewaard.
Deuren, betimmeringen, binnenluiken, hang en sluitwerk, stucplafonds en schouwen zijn in het gehele huis aanwezig. De gang is afgewerkt in neo-barokke stijl. Het plafond van de linker voorkamer op de begane grond is uitgevoerd in papier-maché met een textiel bespanning.
| |
| |
| |
Zuilenstraat 9
Een rond 1631 gebouwd tweebeukig dwars huis met twee bouwlagen, een kelder en twee zadeldaken. De achterste beuk is in eerste instantie gebouwd met één bouwlaag met een aankapping tegen de voorste beuk. Boven begane grond en verdieping liggen samengestelde balklagen.
| |
*Zuilenstraat 11/13
Een in opzet dwars huis met achterhuis en vermoedelijk een traptoren uit het tweede kwart van de 17de eeuw. Rond het midden van die eeuw werd het in twee huizen gesplitst.
Nr 11 bestaat uit een dwars voorhuis met twee bouwlagen, een kelder en een zadeldak, en een diep achterhuis met twee bouwlagen, een kelder en een zadeldak. Het huis bezit verscheidene 17de-eeuwse interieurdetails. Boven begane grond en verdieping van het voorhuis liggen samengestelde balklagen, de balklaag boven de verdieping van het achterhuis is enkelvoudig. De spiltrap bevindt zich in wat van oorsprong vermoedelijk een traptoren is geweest. Nr 13 heeft een dwars voorhuis met twee bouwlagen, een kelder en een zadeldak, waarachter twee dwarse achterhuizen van twee bouwlagen met zadeldaken. Het achterste achterhuis heeft een hoge kelder waardoor een opkamer ontstaat. Boven deze opkamer ligt een samengestelde balklaag met sleutelstukken. In 1947 werd de voorgevel van nr 13 van een pleisterlaag ontdaan en voorzien van vensters in 18de-eeuwse en een deur in 17de- eeuwse trant, in 1951 gevolgd door het herstel van de gevel van nr 11.
| |
Zuilenstraat 15
Een rond 1631 gebouwd tweebeukig dwars huis met achterhuis, bestaande uit twee bouwlagen, een kelder en twee zadeldaken. De achterste beuk is pas in het begin van de 19de eeuw verhoogd en van een zadeldak voorzien.
| |
Zuilenstraat 10
Een rond 1631 gebouwd diep huis, bestaande uit drie bouwlagen, een kelder en een zadeldak. De kap is in de 19de eeuw tot verdieping uitgebouwd. Boven de eerste verdieping ligt een samengestelde balklaag met sleutelstukken.
| |
| |
| |
Zuilenstraat 14
In opzet een rond 1631 gebouwd dwars tweebeukig huis met twee bouwlagen, middeleeuwse kelders en een 19de-eeuwse kap. De kelders dateren nog uit de kloosterperiode, waarin het bij het kelder heeft kruisribgewelven op achthoekige zuilen met gotische kapitelen. In 1952 is het bovenliggende huis grondig verbouwd.
| |
Zuilenstraat 16
Een fors waarschijnlijk rond 1631 gebouwd dwars huis met twee bouwlagen, kelders en een hoog zadeldak. Het heeft een grotendeels uit de tweede helft van de 19de eeuw daterend dwars achterhuis. De balklagen in het voorhuis zijn vrijwel alle samengesteld, met sleutelstukken. Rond de jaren dertig van de 20ste eeuw werd het huis verbouwd, waarbij de voordeur naar opzij werd verplaatst.
| |
Zwaansteeg
De al in de middeleeuwen voorkomende steeg begint als smalle gang tussen Oudegracht 221 en 223, ‘De Swaen’, naar de Springweg toe wordt hij breder. Sinds 1977 staat er weinig oude bebouwing in de steeg.
| |
Zwaansteeg 5/7
Twee in de 17de eeuw gebouwde dwarse huizen bestaande uit twee bouwlagen en een doorlopend zadeldak. De voorgevels zijn in de 19de eeuw vernieuwd.
|
|
Auteursrechtelijk beschermd