Utrecht. De huizen binnen de singels. Overzicht

(1989)–Marceline Dolfin, E.M. Kylstra, Jean Penders– rechtenstatus



[pagina 102]
O Oranjestraat Van de Zandbrug naar de Kroonstraat liep tot in de jaren zeventig van de 20ste eeuw de Oranjestraat. Het deel tot de Oude Koningstraat had tot in de 19de eeuw de naam Zandstraat. In 1823 kreeg een verlenging lopend tot de Kroonstraat de naam Nieuwe Zandstraat. In 1939 werd de straat door de aanleg van de Sint Jacobsstraat in twee delen gesplitst. Het westelijke deel is door sloop en nieuwbouw in onbruik geraakt, en door de bouw van kantoren langs de Nieuwe Kade in 1987 geheel verdwenen. Van de middeleeuwse straat is weinig meer te herkennen. Door nieuwbouw van woningen in 1981/82 is het karakter van het oostelijke deel volledig veranderd. Slechts in de huizen Oranjestraat 2 t/m 14, even, is de oorspronkelijke structuur met diepe huizen nog te zien.
Oude Kamp De al in 1314 genoemde straat liep van de Herenstraat tot achter het Brigittenklooster, waar hij aansloot op een straat naar de stadswal. Deze laatste straat lag waarschijnlijk ter plaatse van het huidige slop in de Nieuwe Kamp en de Bruntensteeg. Na de aanleg van de Nieuwe Kamp kreeg het deel van de Oude Kamp vanaf de Brigittenstraat de nieuwe naam. De straat fungeerde gedeeltelijk ais achterstraat voor de Nieuwegracht. Een aantal huizen had hier een achteruitgang. In deze straat staan overwegend huizen van het dwarse type.
Oude Kamp 5 Een 17de-eeuws dwars huis met twee bouwlagen, een kelder en een zadeldak. Het huis heeft een 18de-eeuws dwars achterhuis. Boven begane grond en verdieping liggen samengestelde balklagen. De balklaag van de verdieping ligt haaks op die van de begane grond. Het huis is een verbouwing van een middeleeuws eenlaags dwars huis doorlopend ter plaatse van nummer 7. In de rechter zijgevel is de trapgevel van dit huis herkenbaar. Tussen 1971 en 1976 is het gerestaureerd.
Oude Kamp 7 Een in de 18de eeuw tot koetshuis verbouwde helft van een middeleeuws dwars huis, doorlopend ter plaatse van nummer 5. Het bestaat uit twee bouwlagen, een kelder en een zadeldak. Links bevindt zich het poortje van een overbouwde doorgang. In 1976 is het huis gerestaureerd. Het heeft een diep achterhuis.
Oude Kamp 19 Een in de 19de eeuw grondig verbouwd diep huis, bestaande uit twee bouwlagen, een kelder onder het voorste deel en een mansardekap. De kapconstructie is opgebouwd met Philibertspanten.
Oude Kamp 21, 21 bis Zie Brigittenstraat 14/14 bis.
Oude Kamp 8 Een 17de-eeuws diep huis, bestaande uit twee bouwlagen, een kelder onder het achterste deel en een zadeldak. Aan de achterzijde heeft het een 18de-eeuwse keukenaanbouw. Boven begane grond en verdieping liggen samengestelde balklagen.
Oude Kamp 12 Een in de 17de eeuw verbouwd middeleeuws samengesteld hoekhuis met een dwars voorhuis en een diep achterhuis. Beide delen bestaan uit twee bouwlagen, kelders en een zadeldak. Het huis is met de fraaie uitgebouwde Lodewijk xvi-erker aan de voorgevel uitzonderlijk voornaam voor deze straat.

[pagina 103]
Oude Kamp 16 Een 17de-eeuws dwars huis met diep achterhuis. Het voorhuis heeft drie bouwlagen, een kelder onder het rechter deel en een zadeldak tegen topgevels met vlechtingen. Van begane grond tot zolder loopt een 17de-eeuwse spiltrap. Het achterhuis bestaat uit drie bouwlagen zonder kap.
Oude Koningstraat De Oude Koningstraat is niet meer dan een rudiment van de middeleeuwse straat 't Zand. Tot in 1974 het gebouw van de Nederlandsche Bank en de Kamer van Koophandel verrees was hij het verlengde van de Willemstraat.
Oudegracht De discussies over het ontstaan van de Oudegracht zijn nog steeds gaande. Uit archeologisch onderzoek komen wel steeds meer aanwijzingen die hypothesen onderbouwen. Twee delen zijn voortgekomen uit restanten van de vroeg 12de-eeuwse Rijnloop: ter hoogte van de Twijnstraat maakte de rivier een bocht naar het noordoosten om bij de noordelijke helft van de Kromme Nieuwegracht weer naar het westen te gaan stromen. Ook in de Oudegracht tussen de Stadhuisbrug en de Bakkerbrug kan het verloop van de rivier teruggevonden worden. Het noordelijke deel van de Oudegracht, tussen de Bakkerbrug en de Zandbrug, werd gegraven als verbinding tussen de verzandende Rijn en de rivier de Vecht die langs de noordrand van de stad stroomde. Over de datering hiervan is men het nog niet eens, maar gedacht wordt aan de mogelijkheid dat al in de 11de eeuw, dus voor de verlening van de stadsrechten, aan het graven van deze gracht gewerkt werd. Tussen de bocht bij de Twijnstraat en de Stadhuisbrug werd in 1122 het zuidelijke deel van de Oudegracht gegraven. Na het beheersbaar worden van de waterstand konden de werven met de daarop uitkomende kelders worden aangelegd. In de eerste helft van de 13de eeuw werd hiermee een begin gemaakt. Vanaf de openbare weg werd de werf op den duur toegankelijk door middel van trappen en wedden, zoals er in de Ganzenmarkt nog één aanwezig is. De bebouwing langs de Oudegracht is zeer afwisselend van karakter, hoewel in het merendeel van de huizen wel het diepe type is te herkennen. Al vroeg in de 13de eeuw werden er grote huizen van steen gebouwd. In de loop van die eeuw en het begin van de 14de eeuw kwam een groot aantal van deze huizen tot stand. Een concentratie hiervan staat aan de oost- en zuidzijde van de gracht tussen de Vie- en de Stadhuisbrug. Tussen de grote huizen stonden aanvankelijk kleine en middelgrote houten huizen die tot in de 18de eeuw een versteningsproces ondergingen. De bouwblokken worden van elkaar gescheiden door een groot aantal smalle steegjes en verschillende grotere straten. In de loop der eeuwen werden er op de werven gebouwen neergezet. De Choorstraat, Lijnmarkt, Donkere Gaard en Twijnstraat aan de Werf kregen hierdoor hun vorm. Twee complexen van dit soort huizen werden in de 17de eeuw afgebroken: de Snippevlucht aan de zuidzijde van de Oudegracht tussen de Bezem- en Stadhuisbrug en Vijffhuysen voor Oudegracht 245. De werfkelders hebben lange tijd het karakter van bedrijvigheid, afgewisseld door bewoning, gehad. In de jaren zeventig van de 20ste eeuw vestigde zich er een groot aantal horecabedrijven. Tussen 1979 en 1986 is een belangrijk deel van de werfmuren door de Gemeente gerestaureerd.
Oudegracht 17 Een vroeg 15de-eeuws diep huis, bestaande uit twee bouwlagen, kelders, een werfkelder en een zadeldak. De voorgevel is in de 17de eeuw vernieuwd. Boven zowel begane grond als verdieping ligt een samengestelde balklaag. De kapconstructie is voor wat betreft het voorste deel nog middeleeuws. Links, achter Oudegracht 19 en 21, staat een in aanleg nog middeleeuwse aanbouw, sinds rond 1800 bestaande uit twee bouwlagen met zadeldak.
Oudegracht 27 Een in opzet middeleeuws, doch in de 19de eeuw grondig verbouwd diep huis met twee bouwlagen, een kelder, een werfkelder en een mansardedak. De kapconstructie bevat Philibertspanten.

[pagina 104]
Oudegracht 35 Een grondig verbouwd 17de-eeuws tweebeukig dwars huis, tegenwoordig bestaande uit drie bouwlagen, kelders, werfkelders en een zadeldak met zeer flauwe helling. Op de begane grond in een achterkamer bevindt zich een rococostucplafond. Een rijk 17de-eeuws dubbelportaal uit de hal bevindt zich tegenwoordig in het pand Nobelstraat 12a.
Oudegracht 41 Een middeleeuws diep huis met dwars achterhuis, bestaande uit twee bouwlagen, kelders, een werfkelder en zadeldaken. Boven de begane grond ligt een samengestelde balklaag met middeleeuwse en 17de-eeuwse sleutelstukken. In 1977 is het huis door een zware brand getroffen, waarna het in 1978 werd gerestaureerd. Daarbij werd het diepe huis middels een binnenplaats in twee delen gesplitst, en de kelder aanzienlijk uitgebreid.
Oudegracht 53/55, ‘Groot en Klein Cranesteijn’ Een groot vroeg 14de-eeuws diep huis met links twee zijhuizen. Het hoofdhuis bestaat uit drie bouwlagen, een kelder, een werf- kelder en een zadeldak. Het voorste zijhuis heeft drie bouwlagen, een kelder, een werfkelder en een plat dak. De zolder is uitgebouwd tot tweede verdieping. Het twee bouwlagen hoge achterste zijhuis met kelder is voorzien van een lessenaardak. In de 18de eeuw is de begane grond van het huis grotendeels heringericht. De gang is afgewerkt met Lodewijk xv-stucdecoratie. In voor- en achterkamer op de begane grond van het hoofdhuis bevinden zich twee Lodewijk xiv-schouwpartijen en kamerbetimmeringen. Op de eerste verdieping van het voorste zijhuis staat een schouw met eenvoudige Lodewijk xv-decoratie. De* begane grond van het achterste zijhuis bevat een 18de-eeuwse keukeninrichting met fornuis en rookkap en een houten kastenwand. Op de verdieping bevindt zich een vroeg 18de-eeuwse bedstede-kastenwand. Boven de eerste verdieping van het hoofdhuis ligt een enkelvoudige balklaag, waarschijnlijk behorend bij de oorspronkelijke opzet. De balklaag boven de tweede verdieping is in 1907 vernieuwd. Op het huis staat een eiken gebintenkap. In de periode 1963-1966 zijn er door de architect G.Th. Rietveld, lid van het maatschap Rietveld, Van Dillen en Van Tricht, eigenaar van het huis, enige vernieuwingen aangebracht, waaronder de ingangspartij.

[pagina 105]
Oudegracht 57 Een middeleeuws diep huis met twee bouwlagen, een kelder, een werfkelder en een zadeldak. Boven begane grond en verdieping liggen samengestelde balklagen met peerkraalsleutelstukken. Op de begane grond bevindt zich in de achterkamer een rococoschouw en in de gang stucwerk. Naar de verdieping loopt een fraaie 18de-eeuwse trap.
Oudegracht 65 Een grondig verbouwd diep huis met een middeleeuws diep achterhuis, bestaande uit twee bouwlagen, kelders, een werfkelder en een zadeldak.
Oudegracht 71 Een in aanleg middeleeuws dwars huis met achterhuis met twee bouwlagen, een kelder in gebruik bij nummer 73, de bioscoop Rembrandt, een werfkelder en een zadeldak. Links is een nooduitgang van de naastgelegen bioscoop. Tot rond 1930 was het huis een travee breder, en was het over een poortweg van het huis ‘Lanscroon’ op nummer 73 gebouwd. Deze was door een rijke 17de-eeuwse poort afgesloten.
Oudegracht 75 Een 19de-eeuws diep huis met drie bouwlagen, een kelder, een werfkelder en een zadeldak. Boven de verdieping ligt een enkelvoudige balklaag.

[pagina 106]
*Oudegracht 99, ‘Oudaen’ Een groot diep rond 1275 gebouwd huis met een dwars en een diep zijhuis rechts en een aanbouw links achter. Het hoofdhuis met weergang en een aan de rooilijn gelegen traptoren links bestaat uit drie bouwlagen en een schilddak met de nok loodrecht op de voorgevel. Het dak is met leien in rijndekking gedekt. Het gehele hoofdhuis is onderkelderd met twee kelders, beide met een tongewelf loodrecht op de voorgevel. De middeleeuwse samengestelde balklaag boven zowel begane grond als verdieping zijn sinds de restauratie door stalen balklagen ontlast. De balklaag boven de tweede verdieping is geheel vernieuwd. De kapconstructie dateert uit 1894. Op de begane grond bevinden zich twee schoorsteenpartijen van ca 1735. Ook de middeleeuwse schouw is herkenbaar. De traptoren heeft een kort schilddak met rijndekking en de nok loodrecht op de voorgevel. Achter de traptoren ligt een aanbouw van drie bouwlagen en een kelder met een tongewelf. Het voorste zijhuis bestaat uit twee bouwlagen, een schilddak met de nok evenwijdig aan de voorgevel en een kelder met een tongewelf loodrecht op de voorgevel. Het in hoofdzaak 18de-eeuwse achterste zijhuis, van middeleeuwse oorsprong, heeft drie bouwlagen, een schilddak met de nok loodrecht op de voorgevel en is gedeeltelijk onderkelderd met één kelder met een tongewelf evenwijdig aan de voorgevel. Tussen de zijhuizen bevindt zich ter plaatse van een voormalige binnenplaats een trappehuis uit 1986. Over de volle breedte van het huis liggen vier, tot nu toe de oudst bekende nog bestaande werfkelders, met tongewelven loodrecht op de voorgevel, daterend uit de bouwtijd. Geheel aan de achterzijde van het voormalige erf, aan het Vredenburg, staat het restant van een 19de-eeuws poorthuis. Tot 1758 was het huis in particuliere handen, vanaf dat jaar tot 1964 was er het Oude Mannen- en Vrouwenhuis van de Gereformeerde Nederduitse diaconie gevestigd. Tussen 1984 en 1986 is het huis ingrijpend gerestaureerd en verbouwd.

[pagina 107]
Oudegracht 107/109 In de 17de en 19de eeuw door samenvoeging van drie middeleeuwse diepe huizen ontstaan huis, bestaande uit twee bouwlagen, kelders, werfkelders en zadeldaken. In de achtergevel bevindt zich een gevelsteen met een hert. In het verlengde van het middelste huis ligt onder de tuin een kelder, oorspronkelijk behorend bij het linker huis. In de Zakkendragerssteeg staat op nummer 22 een 17de-eeuws koetshuis met boven de begane grond een enkelvoudige balklaag.
*Oudegracht III, ‘Cleijn Fresenburg’ Een in hoofdzaak uit 1569 daterend diep huis met een 19de- eeuws achterhuis. Het huis behoorde in de middeleeuwen als zijhuis bij ‘Fresenburg’, Oudegracht 113. Het voorhuis bestaat uit twee bouwlagen, een kelder, een werfkelder en een zadeldak. Het achterhuis heeft twee bouwlagen onder een schilddak. De gave 16de-eeuwse kap bevat vijf enkelvoudige eiken spanten met krommers.
*Oudegracht 113, ‘Fresenburg’ Een groot diep huis uit het tweede kwart van de 13de eeuw, dat oorspronkelijk voorzien was van een weergang op de zijgevels, met een 14de-eeuwse traptoren en een 16de-eeuws achterhuis. Het hoofdhuis bestaat uit vier bouwlagen, een kelder, een werfkelder en een plat dak. De vierde bouwlaag is de tot verdieping verbouwde zolder na de afbraak van de kap in 1926. De voorgevel, daterend uit 1858, heeft een zeer rijke topgevel met arkeltorens en geglazuurde baksteen vervangen. Boven de begane grond ligt aan de achterzijde een 14de-eeuwse samengestelde balklaag, de enkelvoudige aan de voorzijde is 17de-eeuws. Boven de eerste en tweede verdieping liggen voor een belangrijk deel nog de enkelvoudige dennen balklagen uit de bouwtijd. De kelder onder het huis stamt uit de bouwtijd. Het achterhuis telt twee bouwlagen en een zadeldak. Boven zowel de begane grond als de verdieping liggen samengestelde balklagen. Het tegenwoordige ‘Cleijn Fresenburg’, Oudegracht 111, is ontstaan uit het voormalige zijhuis van ‘Fresenburg’.

[pagina 108]
Oudegracht 119, ‘Klein Blankenburch’ Een middeleeuws diep huis, met een 18de-eeuws verbouwd voorhuis. Het voorhuis heeft drie bouwlagen en een dwars zadeldak. Het achterhuis heeft twee bouwlagen en een zadeldak. Het gehele huis heeft kelders en een werfkelder. De winkelpui is naar ontwerp van G.Th. Rietveld uit de jaren zestig.
Oudegracht 121, ‘Groot Blankenburch’ Een in de tweede helft van de 13de eeuw gebouwd groot diep huis, oorspronkelijk voorzien van een weergang met kantelen met een middel-eeuws achterhuis links achter, een uitbouw links opzij, en een oude relatie met de thans zelfstandige buurhuizen links en rechts. Tegen de achtergevel staat een moderne tweelaags aanbouw. Het hoofdhuis bestaat uit drie, in eerste aanleg vier, bouwlagen, een zadeldak, een kelder en een werfkelder. Boven begane grond en eerste verdieping liggen samengestelde balklagen met sleutelstukken van rond 1500, daarboven een naaldhouten enkelvoudige balklaag en een moderne kap. Van de oorspronkelijke 13de-eeuwse dennen balklagen resteren mogelijk alleen enkele hergebruikte balken in de derde balklaag. Deze balklagen werden in de 14de eeuw opgevolgd door een houtskelet met muurstijlen, korbelen en sleutelstukken, waarvan in het midden van het huis nog één gebint op begane grond en eerste verdieping vrijwel compleet bewaard bleef. Het huis kende in verschillende perioden verschillende insteken. Zowel op de begane grond als op de eerste verdiening bevindt zich thans in de achterhelft op het oude niveau een moderne tussenverdieping c.q. omloop. Een 17de-eeuwse spiltrap loopt van de laagste tussenverdieping tot aan de tweede verdieping. In het interieur bevindt zich hergebruikt schotwerk met gotische briefpanelen van een oude betimmering. Na ernstige schade aan de achterzijde van het huis tijdens het beleg van het kasteel Vredenburg in 1576, werd ondermeer het bovendeel van de verder nog voor een belangrijk deel 13de-eeuwse achtergevel vernieuwd en kwamen de gekanteelde weergangen grotendeels te vervallen. De rond 1500 geheel vernieuwde voorgevel, met een nog bestaande 16de-eeuwse puibalk, werd in het tweede kwart van de 19de eeuw met bescheiden ingrepen doeltreffend aan de heersende mode aangepast, en is nog vrijwel compleet aanwezig, inclusief de geprofileerde korfboognissen rond de vensters. De forse gebeeldhouwde leeuwenkoppen onder de gootlijst zijn afkomstig uit het fries boven de oude pui. Het huis werd in 1980/81 gerenoveerd, waarbij ook de rond 1950 gedeeltelijk verdwenen kap weer werd gecompleteerd.

[pagina 109]
Oudegracht 123, ‘Blankenburch’ Een tweedelig middeleeuws diep huis met een van oorsprong middeleeuws losstaand achterhuis. Het voorhuis heeft drie bouwlagen en een zadeldak. Het achterhuis heeft een laag minder. Onder het voorhuis ligt een kelder met een tongewelf, de kelder onder de binnenplaats heeft een houten balklaag en de kelder die voor een belangrijk deel onder het achterhuis ligt heeft een tongewelf evenwijdig aan de voorgevel. Voor het huis ligt een werfkelder. Boven de verdiepingen liggen samengestelde balklagen. De balklaag boven de tweede verdieping is deels vernieuwd. De strijkbalk tegen de achtergevel boven de eerste verdieping heeft een sleutelstuk met een leeuwenkop. Lange tijd heeft het huis als zijhuis bij Oudegracht 121 gehoord.
Oudegracht 125, ‘Schinckelenborch’ Een in de 19de eeuw ingrijpend verbouwd middeleeuws diep huis met drie bouwlagen, kelders, een werfkelder en een mansardedak.
Oudegracht 127, ‘Proeysenburch’ Een middeleeuws diep huis met een aan het einde van de 19de eeuw geheel vernieuwd voorhuis, bestaande uit twee bouwlagen, kelders, een werfkelder en een afgeplat zadeldak. Het voorhuis heeft één bouwlaag meer. Tegen de achtergevel van het achterhui staat een 19de-eeuws trappehuis. Boven de verdieping van het achterhuis ligt een middel eeuwse samengestelde balklaag met sleutelstukken. De middelste moerbalk heeft een beschildering met teksten.
Oudegracht 129, ‘Het Kasteel van Antwerpen’ Een in 1882 ter plaatse van twee middeleeuwse huizen gebouwd hotel. Het linker middeleeuwse huis bestond uit een terugliggend 13de-eeuws dwars huis van twee bouwlagen
[pagina 110]
en een zadeldak tussen twee trapgevels. Tot aan de straat stond een jonger middeleeuws diep huis. Van het achterhuis is nog muurwerk, deels opgebouwd uit tufstenen kistwerk, deels uit 13de-eeuwse baksteen, aanwezig. Het perceel loopt door tot aan de Lange Elisabethstraat en had daar een poorthuis (zie Lange Elisabethstraat 11). Links onder het perceêl loopt het middeleeuwse afvoerkanaal: de ‘Zijl van St Marie’.
*Oudegracht 133 Een vermoedelijk uit de 14de eeuw stammend diep huis gelegen tussen Bakkerstraat en Hamsteeg. Het telt twee bouwlagen, een kelder, diverse straat- en werfkelders en een zadeldak. Het is door zijn dragend houtskelet in wezen het enige in Utrecht nog herkenbare houten huis, oorspronkelijk één geheel vormend met de voorganger van Bakkerstraat 1. Boven zowel begane grond als verdieping liggen samengestelde balklagen, met korbelen rustend op muurstijlen. In 1976 is het huis grondig gerestaureerd.
Oudegracht 137 In de tweede helft van de 19de eeuw achter één gepleisterd winkelfront samengevoegde en grondig verbouwde groep van drie middeleeuwse huizen, waarvan kelders, werfkelders en bovenbouw nog van belang zijn. Het middelste, Groot Schorrenburg, heeft nog de grote middeleeuwse eiken kap met tweejukkige spanten.
Oudegracht 139, ‘Klein Schorrenburg’ Een laat 19de-eeuws diep huis met achterhuis op middeleeuwse kelders. Het voorhuis bestaat uit drie bouwlagen met een plat dak, het achterhuis uit twee bouwlagen met een mansardedak. Het voorhuis is over de Lauwersteeg gebouwd en heeft een kelder onder die steeg.
Oudegracht 141 Een rond 1870 grondig verbouwd diep huis met drie bouwlagen, kelders, een werfkelder en een mansardedak. Het achterhuis heeft drie bouwlagen en een plat dak. De kelder aan de achterzijde van het voorhuis heeft twee troggewelven op een gordelboog.

[pagina 111]
Oudegracht 143 Een rond 1860 ingrijpend verbouwd diep huis bestaande uit drie bouwlagen, kelders, twee werfkelders en een zadeldak. Op de verdiepingen zijn nog verschillende 19de-eeuwse interieurdetails aanwezig.
Oudegracht 151, ‘Groenewoude’ Van oorsprong een groot middeleeuws diep huis bestaande uit vier bouwlagen, een kelder, een werfkelder en een schilddak met weergang tussen gekanteelde borstweringen. De begane grond had een insteekverdieping. Het had een voorgevel met kantelen. De vensters waren samengevat in één grote nis, die met een gedrukte boog doorliep tot onder de kantelen. In de boog bevond zich traceerwerk. De gevel werd mogelijk in de 15de eeuw vernieuwd. In 1876 werden de bovenste verdieping, de kap en de kantelen afgebroken. De voorgevel werd in het vierde kwart van de 19de eeuw vernieuwd. Linksachter staat een middeleeuws zijhuis dat tegenwoordig niet meer bij het hoofdhuis hoort. Aan de achterzijde had het huis een nog bestaande poort aan de Steenweg tussen Steenweg 33 en 35.
Oudegracht 153, ‘Klein Groenewoude’ Een zeer smal diep huis met drie bouwlagen, een kelder, een werfkelder en een plat dak. Boven de eerste verdieping bevindt zich een 19de-eeuws stucplafond. Waarschijnlijk is hier sprake van een volgebouwde doorgang naar het zijhuis van het huis Groenewoude, zijnde het eigenlijke ‘Klein Groenewoude’. Achter het huis en het buurhuis Oudegracht 155 ligt dit middeleeuwse voormalige achterhuis, bestaande uit twee bouwlagen, een kelder en een afgeplat zadeldak tussen twee topgevels.
Oudegracht 155 Een in de 19de eeuw ingrijpend verbouwd middeleeuws diep huis, bestaande uit drie bouwlagen, een kelder, een werfkelder en een afgeplat schilddak. Het huis is vermoedelijk gebouwd op een perceel vóór het erachter gelegen voormalige zijhuis van het huis Groenewoude.
Oudegracht 165 Dit diepe huis is van oorsprong de linker helft van het voormalige Schoonhuis, de zetel van het stadsbestuur en de Lakenhal, dat rond 1860 grondig verbouwd werd. Het bestaat uit drie bouwlagen, kelders, een werfkelder en een kap. Aan de achterzijde ligt een overdekt binnenplaatsje. De achtergevel heeft hier een fraaie onderpui van rond 1860.
Oudegracht 173 Een 16de-eeuws diep huis met drie bouwlagen, een kelder, een werfkelder en een zadeldak. Boven de verdiepingen liggen samengestelde balklagen met nog enige sleutelstukken.
Oudegracht 175, ‘Royesteyn’ Een in de eerste helft van de 14de eeuw gebouwd diep hoekhuis met rechts een trapen een keukenaanbouw van 1975. Het bestaat uit twee bouwlagen, een kelder, een werfkelder en een zadeldak. In de 18de eeuw is het voorste gedeelte met een verdieping verhoogd. Boven de begane grond ligt een enkelvoudige dennen balklaag met op twee balken restanten van 15de-eeuwse beschildering. De balklaag boven de verdieping is samengesteld en ligt op muurstijlen en korbelen. In
[pagina 112]
1975 is het huis gerestaureerd, waarbij de begane grond tot passage werd verbouwd. De kap en de achtergevel werden gereconstrueerd.
Oudegracht 177 Een 17de-eeuws diep voorhuis met restanten van een middeleeuws achterhuis, bestaande uit twee bouwlagen, kelders, een werfkelder en een zadeldak. Een deel van het achterhuis is, uitgezonderd de begane grond, na een brand in 1959 afgebroken. De zijgevel van het voorhuis heeft een geprofileerde bakstenen gootlijst. Het voorhuis heeft boven de verdieping een samengestelde balklaag met sleutelstukken.
Oudegracht 181 Een in de 18de eeuw verbouwd diep huis met aan de voorzijde drie, aan de achterzijde twee bouwlagen, een kelder, een werfkelder en een schilddak. De vensters op de verdiepingen in de voorgevel bezitten nog de 18de-eeuwse geprofileerde kozijnen en schuiframen met roedeverdeling. Het huis heeft op de verdieping nog enige 18de- en 19de-eeuwse interieuronderdelen.
Oudegracht 183 Een middeleeuws diep huis met twee bouwlagen, een kelder, een werfkelder en een zadeldak. Achter het huis staat een achterhuis van rond 1800 met twee bouwlagen en een zadeldak. Links hiervan ligt een overbouwde gang.
Oudegracht 187, ‘Huis Ten Putten’ Een groot rond 1300 gebouwd diep huis met tegen de zijmuur links achter een middeleeuwse onderkelderde aanbouw. Tegen deze aanbouw staat een vroeg 20ste- eeuwse uitbouw. Het hoofdhuis heeft drie bouwlagen, een kelder, een werfkelder en een zadeldak. Boven de tweede verdieping en waarschijnlijk ook boven de andere bouwlagen, ligt een enkelvoudige dennen balklaag. De kapconstructie bestaat uit denen sporenparen. Het huis bevat fraaie neo-Lodewijk xiv-interieurs en trappehuis.
*Oudegracht 189 Een in 1735 als pendant van het ‘Huis Ten Putten’, Oudegracht 187, gebouwd diep huis, bestaande uit vier bouwlagen, een kelder, twee werfkelders en een zadeldak. Achter het huis ligt een in 1891 gebouwd achterhuis met drie bouwlagen, een kelder en een mansardedak. Boven zowel de begane grond als de verdiepin-
[pagina 113]
gen van het voorhuis liggen enkelvoudige balklagen, de balken voorzien van een duivejagerprofiel. Van de begane grond tot aan de zolder leidt een fraaie vroeg 19de-eeuwse bordestrap.
Oudegracht 191 Een in 1847 grondig verbouwd middeleeuws diep huis met achterhuis, bestaande uit drie bouwlagen, kelders, een werfkelder en een zadeldak. Het achterhuis heeft twee bouwlagen. In 1847 is de voorgevel afgebroken en vervangen door een copie van de gevel van nr. 193. Hierbij is de voorzijde van de kap een kwart slag gedraaid.
Oudegracht 193 Een middeleeuws diep huis met een groot 17de-eeuws diep achterhuis. Het voorhuis is in de 18de en 19de eeuw grondig verbouwd. Tegenwoordig bestaat het uit een voorste gedeelte met drie bouwlagen en een afgeplatte dwarskap en een achterste gedeelte met twee bouwlagen en een plat dak. Het 17de-eeuwse achterhuis heeft twee bouwlagen en een zadeldak. Tegen de gang tussen de twee achterhuizen is op de verdieping een hangplee boven de binnenplaats van nummer 191 aangebracht. Het heeft van de verdieping naar de zolder een eiken spiltrap met ingesneden leuning. Onder het hele huis liggen kelders met een werfkelder.
Oudegracht 199 Een middeleeuws diep huis met drie bouwlagen, kelders, een werfkelder en een mansardedak. Het achterste deel is in aanleg 13de-eeuws en bevat tufsteen metselwerk. Mogelijk behoort dit deel oorspronkelijk bij een achterafgelegen buurhuis ter plaatse van Oudegracht 195/197.
*Oudegracht 203 Een in 1897 naar ontwerp van de architect W.J. van Vogelpoel gebouwd diep winkelwoonhuis, gelegen op de hoek van de Haverstraat, bestaande uit een winkel met twee bovenwoningen. Het gebouw telt vier bouwlagen, een kelder, oudere straat- en werfkelders en een afgeplat schilddak. De kelder had oorspronkelijk een woonfunctie.

[pagina 114]
Oudegracht 207, ‘Luttickenhuys’ Een in het begin van de 20ste eeuw verbouwd middeleeuws diep huis, bestaande uit vier bouwlagen, een kelder, een werfkelder en een plat dak met voorschild. In het midden van het huis is een brede doorlopende lichtschacht aangebracht. Tegen de achtergevel staat een éénlaags onderkelderde aanbouw.
Oudegracht 213, ‘Jacobsgasthuis’ Een middeleeuws diep huis, ontstaan uit het in 1375 voor het eerst vermelde Jacobsgasthuis. Het bestaat uit drie bouwlagen, een kelder, een werfkelder en twee zadeldaken. Het huis heeft geen met de buren gemeenschappelijke zijmuren. In de 18de eeuw is de voorgevel vernieuwd, waarbij de voorzijde met een verdieping werd verhoogd en voorzien van een dwars dak. In het huis zijn nog delen van de gotische gasthuiskapel, zoals delen van het houten tongewelf, aanwezig. Boven de begane grond ligt een samengestelde balklaag met 16de-eeuwse sleutelstukken. Rechts loopt de overbouwde Jacobsgasthuissteeg. Het huis is na een brand in 1977 gerestaureerd en verbouwd.
Oudegracht 215/217, ‘Valckensteijn’ Een in de tweede helft van de 14de eeuw gebouwd diep huis met links een even diep en hoog smal zijhuis, bestaande uit twee bouwlagen, kelders, werfkelders en een 19de-eeuws zadeldak met flauwe helling over hoofd- en zijhuis. Links en rechts van het huis ligt een osendrop. Het huis heeft samengestelde balklagen, oorspronkelijk met muurstijlen en korbelen. Bij deze muurstijlen sloten de spaarbogen in de linker zijmuur van het zijhuis aan. Na een brand in 1977 is het huis gerestaureerd en verbouwd, waarbij een deel van het houtskelet werd gereconstrueerd.
*Oudegracht 219, ‘Den Ouden Puth’ Een laat 13de-eeuws diep huis met zijhuis, oorspronkelijk voorzien van een weergang aan de rechter zijde. Het hoofdhuis telt drie bouwlagen plus een tot verdieping verbouwde zolder, een kelder, een werfkelder en een plat dak. Het zijhuis bestaat uit twee bouwlagen, een kelder en een plat dak. Boven de begane grond, de eerste en tweede verdieping ligt een vrijwel volledige oorspronkelijke enkelvoudige dennen balklaag. De balklaag boven de begane grond van het zijhuis is samengesteld. Tegen de achtergevel op de begane grond van het hoofdhuis bevindt zich een restant van een uit de bouwtijd daterende muurschildering. Tegen de rechter zijmuur bevindt zich één van de twee middeleeuwse stookplaatsen die het hoofdhuis van oorsprong telde. Deze stookplaats behoorde bij een vrijwel vierkante achterkamer. Het
[pagina 115]
huidige huis Oudegracht 221, staande vóór het zijhuis, is in 1631 van het hoofdhuis afgesplitst. Waarschijnlijk bevond zich hier van oorsprong een open zijerf. In 1962 zijn de kappen, op het hoofdhuis nog de originele dennen sporenkap, door brand verwoest.
Oudegracht 221 Een in 1892 geheel nieuwgebouwd diep hoekhuis, bestaande uit drie bouwlagen, een zadeldak, een middeleeuwse kelder en werfkelder. De voorganger van het huis is waarschijnlijk in 1631 gebouwd op het voorerf vóór het zijhuis van het huis ‘Den Ouden Puth’.
Oudegracht 223, ‘De Swaen’ Een middeleeuws diep hoekhuis met twee bouwlagen, een kelder, een werfkelder en een zadeldak. Tegen de achtergevel sluit een middeleeuwse tuinmuur aan. De kapconstructie is 19de-eeuws, waarschijnlijk zijn in die tijd ook de balklagen vernieuwd. In de werfkelder bevindt zich een 18de-eeuws schouwtje.
Oudegracht 237 Een middeleeuws dwars voorhuis met achterhuis. Het voorhuis heeft drie bouwlagen, kelders en een zadeldak. Het achterhuis heeft twee bouwlagen en een plat dak. Boven de begane grond van het voorhuis ligt een samengestelde balklaag met peerkraalsleutelstukken. Het huis bevatte oorspronkelijk de gildekamer van de Zakkedragers. Rechts loopt een overbouwde poortweg behorend bij het voormalige Regulierenklooster. De voorgevel is in 1979 gerestaureerd.
Oudegracht 243 Een in 1641 gebouwd dwars huis, bestaande uit drie bouwlagen, een kelder, een werfkelder en een zadeldak. Boven de eerste verdieping ligt een enkelvoudige en boven de tweede verdieping een samengestelde grenen balklaag met sleutelstukken. De werfkelder van het huis behoorde oorspronkelijk bij één van de huizen van de aan de grachtzijde gebouwde ‘Vijffhuijsen’ die tussen 1639 en 1641 werden afgebroken.

[pagina 116]
Oudegracht 253, ‘De Spijkerboor’ Een 17de-eeuws diep huis met achterhuis. Het voorhuis heeft drie bouwlagen, een kelder, een werfkelder en een plat dak. De kap is recent vervangen door een tweede verdieping. Het achterhuis heeft twee bouwlagen, een kelder en een zadeldak. Het plaatsje tussen beide bouwdelen is overdekt. De kap van het achterhuis bezit drie eiken spanten met krommers en telmerken.
Oudegracht 257 Een 17de-eeuws diep huis, bestaande uit drie bouwlagen, een kelder, een werfkelder en een zadeldak. Achter het huis staat een los achterhuis met twee bouwlagen en een plat dak. De achtergevel van het voorhuis is een trapgevel. Boven alle bouwlagen van het voorhuis liggen samengestelde balklagen met 17de-eeuwse sleutelstukken.
Oudegracht 261 Een 17de-eeuws diep huis met twee bouwlagen, een kelder en een tot verdieping uitgebouwde kap. Boven de verdieping ligt een samengestelde balklaag met nog enige sleutelstukken.
Oudegracht 267 Een middeleeuws diep huis met een 16de-eeuws achterhuis bestaande uit drie bouwlagen, kelders, een werfkelder en een zadeldak. Na een brand in 1975 is het huis in 1976 gerestaureerd. Slechts een samengestelde balklaag in het achterhuis is nog aanwezig.
Oudegracht 269 Een middeleeuws diep huis met een later achterhuis, bestaande uit twee bouwlagen, kelders, een werfkelder en twee zadeldaken. Boven de begane grond van het voorhuis ligt waarschijnlijk een samengestelde balklaag met nog enige sleutelstukken.
Oudegracht 275 Een in de 17de eeuw op middeleeuwse kelders gebouwd diep huis, bestaande uit twee bouwlagen, een kelder, een werfkelder en een zadeldak. Het voorste deel van de kap is uitgebouwd tot tweede verdieping. Achter het huis staat een 18de-eeuwse keukenaanbouw met verdieping en een zadeldak. Boven begane grond en verdieping van het voorhuis liggen samengestelde balklagen, boven de verdieping zijn echter waarschijnlijk balken tussengelegd ter vervanging
[pagina 117]
van de kinderbinten. De indeling van de verdiepingen dateert van rond 1870.
Oudegracht 277 Een 17de-eeuws diep hoekhuis met drie bouwlagen, een kelder met gordelbogen en troggewelven, een werfkelder en een zadeldak. De voorgevel is in 1936 vernieuwd. Mogelijk is de eerste verdieping ontstaan uit een insteek in een hoge begane grond.
Oudegracht 279, ‘De Rooster’ Een rond 1636 tot dwars hoekhuis met een diep achterhuis verbouwd middeleeuws diep huis, bestaande uit drie bouwlagen, kelders, een werfkelder, een straatkelder en twee zadeldaken. Rechts naast het huis ligt een pothuis. Het huis heeft samengestelde balklagen. Het huis werd tegelijkertijd met het linker buurhuis verbouwd. In 1975 en 1976 is het huis grondig gerestaureerd.
Oudegracht 281, ‘De Drie Ringen’ Een rond 1636 ge- of verbouwd dwars huis met een diep achterhuis. Het heeft drie bouwlagen, een kelder, een werfkelder en een zadeldak. De kap van het achterhuis is afgebroken. Tussen 1975 en 1976 is de kap van het voorhuis gerestaureerd.
Oudegracht 299, ‘De Olifant’ Een in de 18de eeuw vrijwel geheel nieuw gebouwd diep huis, bestaande uit drie bouwlagen, kelders, een werfkelder en een omgaand zadeldak. Tegen de achtergevel staan twee aanbouwen. In de gang bevindt zich nog de 18de-eeuwse nissendecoratie. Boven de begane grond en verdiepingen liggen enkelvoudige balklagen, waarvan de bovenste gesteund door een reeks standvinken. De spanten lopen over de volle breedte van het huis.

[pagina 118]
Oudegracht 301 Een laat 17de-eeuws diep huis met achterhuis en tuinkamer. Het voor- en achterhuis bestaan uit drie bouwlagen, een kelder, een werfkelder en een in 1900 vernieuwd zadeldak. De tuinkamer heeft een veranda. Het voorhuis heeft samengestelde balklagen.
Oudegracht 305, ‘Klein Leeuwenberg’ Een in de 20ste-eeuw ingrijpend verbouwd middeleeuws diep huis met drie bouwlagen, kelders en een werfkelder. De kap is afgebroken. Het huis heeft ook de beschikking over de kelders onder nummer 303.
*Oudegracht 307, ‘Leeuwenberg’ Dit samengestelde huis heeft een diep twee bouwlagen tellend hoofdhuis, dat dateert uit het tweede kwart van de 14de eeuw. Het heeft een kelder, werfkelder en een zadeldak. Ten opzichte van het hoofdhuis naar rechts versprongen staat een 15de-eeuws diep achterhuis eveneens met twee bouwlagen en een zadeldak. Deze beide delen zijn met elkaar verbonden door een klein tussenlid, van oudere oorsprong dan het achterhuis. Ook dit tussenlid telt twee bouwlagen en een zadeldak. Het is onderkelderd. Rechts naast het achterhuis staat een tweede, 16de-eeuws achterhuis met één bouwlaag en een zadeldak. De voorgevel van het hoofdhuis daterend van rond 1500 is opgebouwd uit zandsteen. Bij de restauratie van 1985 is de top met vier kantelen in eigentijdse vorm gereconstrueerd. Ook van de achtergevel werd de gekanteelde trapgevel op grond van aanwezige sporen hersteld. Boven de begane grond ligt een samengestelde balklaag met restanten van peerkraalsleutelstukken. De samengestelde balklaag boven de verdieping toont sporen van korbeelgaten behorend bij een constructie met muurstijlen. De kapconstructie is een zeldzaam voorbeeld van de overgangsfase van de sporennaar gebintenkap. Van de dennen sporenparen is elk vierde paar verstevigd met een eiken spant. Boven zowel de begane grond als de verdieping van het tussenlid liggen samengestelde balklagen. Ook het 15de-eeuwse zijhuis heeft samengestelde balklagen, de moerbalken zijn hier op de verdieping voorzien van peerkraalsleutelstukken, op de begane grond van gesneden sleutelstukken. De balklaag van het 16de-eeuwse zijhuis is samengesteld. In 1985 is het huis gerestaureerd en ingedeeld in appartementen.

[pagina 119]
Oudegracht 311 Een in de 18de eeuw verbouwd middeleeuws diep huis met twee bouwlagen, een kelder onder het achterste gedeelte en een zadeldak. Boven de eerste verdieping ligt en enkelvoudige balklaag.
Oudegracht 315 Een in de 18de eeuw ingrijpend verbouwd en van een nieuwe voorgevel voorzien 14de-eeuws diep huis, bestaande uit drie bouwlagen, een kelder, een werfkelder en een zadeldak.
Oudegracht 319/321 en Geertestraat 1, ‘Grijsesteijn’ Een in de 17de eeuw vrijwel geheel herbouwd 14de-eeuws diep hoekhuis, bestaande uit drie bouwlagen, kelders, een werfkelder en een zadeldak. De eerste verdieping is waarschijnlijk een later tot de voorgevel doorgetrokken insteek. Boven de begane grond en de verdiepingen liggen samengestelde balklagen. In 1936 en 1984 is het huis gerestaureerd.
Oudegracht 325 Een 17de-eeuws diep huis met een 19de-eeuws achterhuis, bestaande uit twee bouwlagen, een kelder, een werfkelder en een zadeldak. Het achterhuis heeft een plat dak.
Oudegracht 327 Een middeleeuws diep huis met twee bouwlagen, een kelder, een werfkelder en een zadeldak. Boven de verdieping ligt een enkelvoudige balklaag. In 1973 verbrande een deel van de kap, waarna in 1974 de gehele kap werd gerestaureerd.
Oudegracht 329 Een 17de-eeuws diep huis met dwars achterhuis, bestaande uit twee bouwlagen, een kelder, een werfkelder en een zadeldak tussen twee topgevels. Het onderkelderde achterhuis heeft door een asymmetrische kap aan de voorzijde één en aan de achterzijde twee bouwlagen. Boven de begane grond ligt deels een samengestelde, deels een enkelvoudige balklaag met sleutelstukken. De balklaag boven de verdieping is enkelvoudig. Tussen 1974 en 1976 is het huis gerestaureerd, waarbij in de achtergevel van het achterhuis de houten onderpui werd gereconstrueerd.

[pagina 120]
Oudegracht 333 Een in aanleg middeleeuws diep huis met links een zijhuis, bestaande uit twee bouwlagen, kelders, een werfkelder en een zadeldak. Het zijhuis heeft een dwarse kap. Het huis is in de 18de eeuw verbouwd. Onder het voorste deel van het hoofdhuis ligt een kelder met vijf troggewelven op vier gordelbogen. De kelder onder het achterste deel heeft kruisgewelven op drie gordelbogen. Boven de verdieping ligt een 18de-eeuwse enkelvoudige balklaag. Op het voorste deel van het hoofdhuis staat een middeleeuwse kap.
Oudegracht 347 Een in de tweede helft van de 19de eeuw vrijwel geheel vernieuwd diep huis met drie bouwlagen, kelder, werfkelder en mansardedak. Boven de begane grond en de eerste verdieping liggen door verbouwing enkelvoudig geworden van oorsprong samengestelde balklagen. De kapconstructie heeft Philibertspanten.
Oudegracht 351 Een in de 18de eeuw verbouwd diep huis met drie bouwlagen, kelders, een werfkelder en een zadeldak. Achter het huis staat een achterhuis uit 1898 met twee bouwlagen en een zadeldak.
Oudegracht 361 Een in de 17de eeuw verbouwd middeleeuws diep huis met twee bouwlagen, een kelder onder het achterste gedeelte, een werfkelder en een zadeldak. Boven de begane grond ligt een enkelvoudige balklaag met enige 17de-eeuwse sleutelstukken. Gedeeltelijk is hierin opgenomen de middeleeuwse samengestelde balklaag.
Oudegracht 365 Een rond 1500 gebouwd diep hoekhuis met twee bouwlagen, een smalle kelder aan de achterzijde, een werfkelder en een zadeldak. De smalle kelder met kleine troggewelfjes op gordelboogjes hoorde bij het later erbij getrokken achterliggende huis. De 18de-eeuwse voorgevel verving mogelijk een houten gevel. Boven beide bouwlagen liggen samengestelde balklagen met peerkraalsleutelstukken.

[pagina 121]
Oudegracht 371 Een in de 18de eeuw mogelijk als bedrijfsgebouw voor de bierbrouwerij ‘De Boog’ gebouwd diep huis met twee bouwlagen, een kelder, een werfkelder en een zadeldak. De 19de-eeuwse kapconstructie bestaat uit Philibertspanten. Ook de ervoor gelegen werfbebouwing is als bedrijfsbebouwing voor de brouwerij ontstaan.
Oudegracht 403 Een in 1901 gebouwd diep hoekhuis, bestaande uit twee bouwlagen, kelders, een werfkelder en een zadeldak. Het huis werd door de architect A. Tepe, lid van het ‘Bernulphusgilde’, ontworpen als pastorie bij de tegelijkertijd door hem ontworpen en gebouwde Martinuskerk. Het huis bevat nog verschillende neogotische interieurdetails.
Oudegracht 405/407 Twee 16de-eeuwse gekoppelde dwarse huizen met twee bouwlagen, kelders, werfkelders en een doorlopend zadeldak. Beide huizen hebben een achterhuis. Boven begane grond en verdieping liggen samengestelde balklagen met nog enige peerkraalsleutelstukken. Oudegracht 407 is in 1973 gerestaureerd waarbij een gotische schouw op de begane grond werd gereconstrueerd.

[pagina 122]
Oudegracht 411-425, oneven Een rij van acht in 1937 gebouwde huizen, bestaande uit twee bouwlagen, kelders en een over de gehele rij doorlopend zadeldak. De huizen zijn gebouwd ter plaatse van het voormalige Diaconessenhuis. De architecten zijn W. Duyff Jr en W.M. de Jong. Zie ook Pelmolenplantsoen 1-8, Bijlhouwerstraat 1-9, oneven en Diaconessenstraat 2.
Oudegracht 2 Een middeleeuws diep hoekhuis, bestaande uit twee bouwlagen, kelders, een werfkelder en een zadeldak. Links heeft het huis op de begane grond een plee- uitbouw. Boven begane grond en verdieping liggen enkelvoudige balklagen met sleutelstukken. Aan de achterzijde is op de verdieping de balklaag vernieuwd tegelijkertijd met de vernieuwing van een deel van de kap.
Oudegracht 6 Een middeleeuws diep huis, bestaande uit twee bouwlagen, een kelder, een werfkelder en een zadeldak. Boven de verdieping ligt een samengestelde balklaag met nog enige sleutelstukken. Achter het huis en achter nummer 4 ligt een dwars achterhuis met twee bouwlagen en een zadeldak. Boven begane grond en verdieping liggen samengestelde balklagen. Het achterhuis ligt aan een poortweg naar de 1e Achterstraat.
*Oudegracht 20 Een in de eerste helft van de 17de eeuw gebouwd diep hoekhuis, twee bouwlagen, een kelder, een werfkelder en een zadeldak tellend. De begane grond bezit het restant van een hangkamer en aan de achterzijde een opkamer. De originele spiltrap heeft een ingesneden leuning. Boven de begane grond ligt een samengestelde balklaag. De balklaag boven de verdieping is enkelvoudig en is voorzien van een raveling ten behoeve van een hijsluik. Zeker tot 1949 bezat het huis nog het 17de-eeuwse tegeldak.
Oudegracht 28 Een zeer diep 14de-eeuws huis, dat sedert een grondige verbouwing rond 1860 een driedelig karakter heeft. Het voorste deel werd daarbij binnen de bestaande muren grotendeels vernieuwd, het tussenlid werd verbouwd, en het achterste deel is middeleeuws gebleven. Het voorste deel bestaat uit twee bouwlagen, kelders, werfkelders en een kap met Philibertspanten. Het tussenlid is bij een renovatie in 1986 grotendeels verdwe-
[pagina 123]
nen. Het achterste deel van het oorspronkelijke diepe huis is daardoor een soort achterhuis geworden, dat zijn samengestelde balklagen met eenvoudige sleutelstukken, en spanten met krommers in de kap heeft bewaard. Vanouds had het middeleeuwse huis op beide etages een aantal vensters in de noordmuur. De later tussen de funderingen op spaarbogen ingebouwde kelder loopt onder het hele huis door. Rechts heeft het huis een osendrop.
Oudegracht 30 Een mogelijk nog middeleeuws diep voorhuis met een 17de-eeuws diep achterhuis, bestaande uit twee bouwlagen, kelders, een werfkelder en twee zadeldaken. Boven de verdieping van het achterhuis ligt een enkelvoudige balklaag met 17de-eeuwse sleutelstukken.
Oudegracht 32 Een 17de-eeuws diep huis met achterhuis, bestaande uit twee bouwlagen, kelders, een werfkelder en een zadeldak. Het achterhuis heeft een plat dak. De gevel met Jugendstil pui is in 1976 gerestaureerd.
Oudegracht 34 Een in aanleg vroeg 14de-eeuws voorhuis met een later 14de-eeuws achterhuis, bestaande uit twee bouwlagen, een kelder, een werfkelder en een zadeldak. Het voorhuis had oorspronkelijk een houtskelet. In de 18de eeuw zijn de kap en de balklagen vervangen. Achter het huis is een 18de-eeuws losstaand diep achterhuis met twee bouwlagen en een zadeldak gesitueerd. Rechts hiervan staat een 19de-eeuws achterhuis met twee bouwlagen en een tentdak. Hierin bevindt zich een tuinkamer met een terras voorzien van een afdak op slanke gietijzeren kolommen.
Oudegracht 46 Een laat 16de-eeuws diep huis, bestaande uit twee bouwlagen, een kelder, een werfkelder en een zadeldak. Op de begane grond bevindt zich een 18de-eeuwse gang. Boven de verdieping ligt waarschijnlijk nog de oorspronkelijke samengestelde balklaag. De kap bevat acht eiken spanten met telmerken.
Oudegracht 48 Een vroeg 14de-eeuws diep huis, oorspronkelijk bestaande uit twee bouwlagen, een kelder, een werfkelder en een zadeldak. Rond 1800 werd de zolder uitgebouwd tot tweede verdieping waarbij de eiken sporenkap werd opgetild.
Oudegracht 50 Een in de tweede helft van de 14de eeuw gebouwd diep hoekhuis van twee bouwlagen, een kelder, een werfkelder en een zadeldak. Oorspronkelijk behoorde ook Jacobijnenstraat 2 bij het huis. In de vroege 15de eeuw is het huis met een verdieping verhoogd. Jacobijnenstraat 2 werd in de 17de eeuw afgesplitst.
Oudegracht 52 Een 17de-eeuws diep hoekhuis met twee bouwlagen, een kelder onder een gedeelte van het huis, een werfkelder en een zadeldak. In de 19de eeuw is het voorste vak van het huis geheel vervangen. De zijgevel in de Jacobijnenstraat is op de verdieping overkragend gebouwd. Boven begane grond en verdieping liggen samengestelde balklagen met sleutelstukken.

[pagina 124]
Oudegracht 58 Een in de 17de eeuw naar achter uitgebreid middeleeuws diep huis, bestaande uit twee bouwlagen, kelders, een werfkelder en een zadeldak. Boven de verdieping liggen in voor- en achterhuis enkelvoudige balklagen met sleutelstukken.
Oudegracht 64 Een 17de-eeuws hoekhuis, bestaande uit twee bouwlagen, een kelder, een werfkelder en een in de 20ste eeuw gewijzigd zadeldak. In de zijgevel bevinden zich 18de-eeuwse vensters met geprofileerde middenkalven.
Oudegracht 66 Een in de 17de eeuw verbouwd diep hoekhuis bestaande uit twee bouwlagen, een kelder, een werfkelder en een rond 1900 vernieuwd zadeldak. Boven de verdieping ligt aan de voorzijde een samengestelde en aan de achterzijde een enkelvoudige balklaag. In 1640 werden de overkragende houten voor- en zijgevel vervangen door stenen gevels, die niet mochten overkragen over straat.
Oudegracht 68 Een middeleeuws diep huis met twee bouwlagen, een kelder, een werfkelder en een zadeldak. Boven de begane grond ligt een samengestelde, boven de verdieping een enkelvoudige balklaag. Op de begane grond is nog een peerkraalsleutelstuk aanwezig. De tot gordingenkap verbouwde kap heeft nog de oorspronkelijke spanten met telmerken.
Oudegracht 72 Een 17de-eeuws diep huis met achterhuis, bestaande uit twee bouwlagen, een kelder, een werfkelder en een zadeldak. Boven de begane grond ligt een enkelvoudige balklaag met van elders afkomstige 17de-eeuwse sleutelstukken. De balklaag boven de verdieping is enkelvoudig. Het huis heeft een tweelaags achterhuis met een halve mansardekap. Het heeft enkelvoudige balklagen.
Oudegracht 76 Een 17de-eeuws vierkant huis, gebouwd binnen de muren van een leeggesloopt groot middeleeuws diep huis. Het bestaat uit drie bouwlagen, middeleeuwse kelders, doorlopend onder het voormalige grote diepe huis, werfkelders en een tentdak met in de top een grote vierkante schoorsteen. Boven de tweede verdieping ligt een samengestelde balklaag. Achter het huis staat bedrijfsbebouwing waarschijnlijk eveneens gebouwd binnen de muren van het middeleeuwse huis.
Oudegracht 78 Een 17de-eeuws diep huis met twee bouwlagen, een kelder, een werfkelder en een zadeldak. Boven de verdieping ligt een samengestelde balklaag.
Oudegracht 82 Een middeleeuws diep huis, in de 17de eeuw naar achter uitgebreid, bestaande uit drie bouwlagen, twee kelders naast elkaar onder het voorste gedeelte, twee werfkelders naast elkaar en een 19de-eeuws mansardedak. Boven de begane grond ligt een samengestelde balklaag. De kapconstructie bestaat uit Philibertspanten. Achter het huis staat een vroeg 20ste-eeuws achterhuis met twee bouwlagen en een plat dak. Eveneens tot het huis behoort een laat 19de-eeuws diep éénlaags huis, dat oorspronkelijk een zelfstandig huis is geweest, gelegen aan de Lange Hartsteeg.

[pagina 125]
Oudegracht 86, ‘Hertenhuis’ Een vroeg 14de-eeuws, diep huis, oorspronkelijk bestaande uit twee bouwlagen met een weergang. In de 18de eeuw is het voorste deel met een verdieping verhoogd en gedekt met een dwars zadeldak. In deze kap zijn de onderste jukken van de middeleeuwse spanten verwerkt. Het huis heeft samengestelde balklagen. Achter het huis staat een vroeg 19de-eeuws achterhuis met twee bouwlagen en een omgaand zadeldak. De balklagen zijn enkelvoudig. De tuinzaal in dit achterhuis bevat een zeer fraaie interieurafwerking uit 1813.
*Oudegracht 114, ‘Drakenburgh’ Een laat 13de-eeuws diep hoekhuis met drie bouwlagen, een kelder en een zadeldak. Aan de achterzijde rechts staat een laat 13de-eeuws zijhuis bestaande uit twee bouwlagen, een kelder en een zadeldak. Aan de achterzijde, aan de Drakenburgstraat, staat een laat 18de-eeuwse éénlaags aanbouw, met een oudere kelder en een zadeldak. Het huis is ontstaan uit een diep 12de-eeuws tufstenen huis, waarvan nog grote delen in beide zijmuren aanwezig zijn. Boven zowel de begane grond als de eerste verdieping van het hoofdhuis liggen enkelvoudige dennen balklagen. De balklaag boven de tweede verdieping is eveneens enkelvoudig, echter met grenen balken. De dennen sporenkap is in het derde kwart van de 14de eeuw opgetild, toen de oorspronkelijke zolder tot tweede verdieping werd uitgebouwd. In het zijhuis ligt boven zowel de begane grond als de verdieping een samengestelde balklaag. De moerbalken van de begane grond rusten op natuurstenen consoles. Deze balklaag bevat decoratief schilderwerk. Tijdens de restauratie tussen 1962 en 1967 werden op de begane grond in het zijhuis restanten van vroeg 14de-eeuwse muurschilderingen ontdekt. Deze bestaan uit draperieën waarboven tussen twee geblokte banden bladerranken. Boven deze lambris bevindt zich op de voormuur een scène met een ridder en een dame te paard, een lopende persoon, een vos en een stadspoort. Bij de restauratie is ondermeer de huidige trapgevel aan de gracht gereconstrueerd.
Oudegracht 118, rechter huis en Oudegracht 120, ‘Huis De Keyser’ Rond 1550 werd voor een tweetal diepe huizen een zeer rijke renaissance-gevel geplaatst. Deze bestond, zoals te zien is op de reconstructietekening van G. de Hoog Hz. (gau/ta-Oudegracht 118) uit
[pagina 126]
een smalle en een brede topgevel met pilasters. In het midden van de brede gevel stond een beeld van Karel v. De gevel wordt soms toegeschreven aan de architect Willem van Noort. Tegen het einde van de 18de, of het begin van de 19de eeuw werd het eigendom gesplitst. Het smalle deel, dat later met de linker buurhuizen werd samengevoegd, heeft drie bouwlagen, een kelder, een werfkelder en een zadeldak. Het brede deel werd rond 1860 grondig verbouwd. Het bestaat uit drie bouwlagen, kelders, een kelder onder de Jansbrug en een mansardedak. Bij de verbouwing van ca 1860 is de gevel geheel afgebroken. Delen van de gevel bevinden zich in het Centraal Museum.
Oudegracht 122, ‘Koning David’ Een smal middeleeuws diep huis met twee bouwlagen, een kelder, een werfkelder en een zadeldak. In de 18de eeuw is het voorste deel van de kap een kwart slag gedraaid vernieuwd. Tegelijkertijd werd de gehele voorgevel vernieuwd. De werfkelder heeft het huis met het buurpand gemeenschappelijk. Boven zowel de begane grond als de verdieping ligt een samengestelde balklaag.
Oudegracht 124, ‘De Drie Kolven’ Een in 1731 vrijwel geheel herbouwd 14de-eeuws diep huis bestaande uit twee bouwlagen, een kelder, een werfkelder en een zadeldak. Het 14de-eeuwse huis had een houtskelet. Boven de begane grond ligt een 18de-eeuwse enkelvoudige balklaag. In de vroege jaren veertig van de 20ste eeuw is de voorgevel ontpleisterd.
Oudegracht 134, ‘Putruwiel’ Een laat 14de-eeuws diep huis met een sterk gerende rechter rooilijn, ontstaan uit een rond 1200 gebouwd terugliggend huis. Het bestaat tegenwoordig uit drie bouwlagen, kelders, een werfkelder en heeft sinds 1959 een plat dak. Boven de begane grond ligt een samengestelde, boven de verdieping een enkelvoudige, mogelijk dennen, balklaag. Het huis van rond 1200 had een onderbouw uit tufsteen en zeer grote baksteen. Het laat 14de-eeuwse huis had een imposante schijngevel die in plaats van de twee bouwlagen er vier suggereerde.
Oudegracht 140 Een rond 1875 met een verdieping verhoogd middeleeuws diep huis, thans bestaande uit drie bouwlagen, kelders, een werfkelder en een mansardedak. Boven de begane grond ligt een samengestelde balklaag met peerkraalsleutelstukken. De kelder bestond tot voor kort uit een middeleeuwse achterhelft en een voorhelft in twee niveaus, met een 18de-eeuwse hangkeuken op het bovenste niveau.
Oudegracht 142 Een middeleeuws diep huis met zijhuis, bestaande uit twee bouwlagen, kelders, een werfkelder en een zadeldak. Het zijhuis heeft een plat dak. Het huis is niet van oorsprong onderkelderd, de kelder werd tussen de fundering met spaarbogen aangebracht. De kapconstructie bevat vijf eiken spanten met telmerken. Het huis heeft een uitgang in de Vinkenburgstraat.
Oudegracht 144, ‘Groot Colenberch’ Een middeleeuws diep huis, sinds omstreeks 1870 bestaande uit drie bouwlagen, een kelder, een werfkelder en een zadeldak. De gevel is in 1859 geheel vernieuwd. Het huidige mansardedak is pas ca twintig jaar na de verhoging met een verdieping omstreeks 1870 aangebracht.
Oudegracht 152 Een in 1863 vrijwel geheel nieuwgebouwd diep huis met een dwars achterhuis, bestaande uit drie bouwlagen, middeleeuwse kelders, een werfkelder en een mansardedak. In de hoge begane grond is een insteek aangebracht. De kapconstructie bevat Philibertspanten.

[pagina 127]
Oudegracht 154, ‘Huis Volbeyert’ Een in aanleg middeleeuws diep huis van drie bouwlagen, kelder, een werfkelder en een zadeldak. In de 17de eeuw werd het huis van een buitengewoon rijke pilastergevel voorzien, zoals te zien is op de reconstructietekening van G. de Hoog Hz. (GAU/TA-Oudegracht 154). De rijke geveldecoratie is in de eerste helft van de 19de eeuw door de verbouwing tot lijstgevel en bepleistering verdwenen.
Oudegracht 156, ‘Blijdensteijn’ Het middeleeuwse grote diepe huis Blijdensteijn had een gekanteelde schijngevel die vier bouwlagen suggereerde. Het heeft echter niet meer dan twee bouwlagen, een kelder, een werfkelder en een zadeldak. De gevel is tot gepleisterde lijstgevel verbouwd. Het huis bevat nog de middeleeuwse samengestelde balklagen met sleutelstukken.
Oudegracht 170 Een 17de-eeuws diep huis, bestaande uit drie bouwlagen, een kelder, een werfkelder en een zadeldak. Het huis is aan de achterzijde begrensd door het 15de-eeuwse achterhuis van Oudegracht 168.
Oudegracht 184 Een vroeg 14de-eeuws diep huis, oorspronkelijk met weergang, bestaande uit twee bouwlagen, twee kelders, twee werfkelders en een zadeldak. In de 18de eeuw is het voorste deel van het huis verhoogd en werd de kap een kwart slag gedraaid vernieuwd. Boven de verdieping ligt een samengestelde balklaag met oorspronkelijk muurstijlen en korbelen. In de kap zijn nog restanten van dennen sporenparen aanwezig.

[pagina 128]
Oudegracht 194 Een in de 17de eeuw met een verdieping verhoogd middeleeuws diep huis met drie bouwlagen, een kelder, een werfkelder en een zadeldak. Boven de eerste verdieping ligt een enkelvoudige, boven de tweede verdieping een 17de-eeuwse samengestelde balklaag. De kapconstructie bestaat uit grenen spanten met telmerken, sporen en windverbanden. De voorgevel is een pilastergevel met zandstenen pilasters en dorische kapitelen.
Oudegracht 198 Een middeleeuws diep huis, bestaande uit drie bouwlagen, een kelder, een werfkelder en een zadeldak. Boven begane grond en tweede verdieping liggen samengestelde balklagen met sleutelstukken. De kap bevat eiken spanten met telmerken. De in 1977 gerestaureerde achtergevel met middeleeuwse kruiskozijnen bevat aan de buitenzijde drie natuurstenen driepassen. Onder het pleisterwerk zijn tufstenen speklagen aanwezig.
Oudegracht 204 Een 17de-eeuws diep huis met twee bouwlagen, een kelder, een werfkelder en een zadeldak. In de 18de eeuw is het voorste deel van het huis verhoogd en de kap met een kwart slag gedraaid vernieuwd. Tegen de achtergevel links staat een 17de-eeuwse uitbouw met een halve tuitgevel. In de zijgevel hiervan bevindt zich op de verdieping een 17de-eeuws tweelicht, eronder is een 17de-eeuwse puibalk aanwezig. In de top van de achtergevel van het voorhuis bevindt zich een 17de-eeuws drielicht. Boven de eerste verdieping ligt aan de achterzijde een enkelvoudige balklaag. Aan de achterzijde van het perceel staat een dwars achterhuis uit het tweede kwart van de 19de eeuw met twee bouwlagen en een mansardedak, waarin zich op de begane grond een keukenschouw bevindt.
Oudegracht 208 Een smal diep huis, bestaande uit drie bouwlagen, een middeleeuwse kelder met een kaarsnis, een smallere werfkelder en een plat dak. Waarschijnlijk betreft het hier een volgebouwde poortweg of een poorthuisje, horend bij het achtergelegen middeleeuwse huis de ‘Gaerde’, ter plaatse van de tegenwoordige Regentesseschool, Hamburgerstraat 22.
Oudegracht 212 Een onder andere in het einde van de 19de eeuw verbouwd 17de-eeuws diep huis, bestaande uit drie bouwlagen, een kelder, een werfkelder en een mansardedak. Achter Oudegracht 210 staat een, in het begin van de 19de eeuw zelfstandig, 17de-eeuws diep zijhuis bestaande uit twee bouwlagen, een kelder doorlopend onder het voorhuis van nr 210 en een zadeldak. Boven de verdieping ligt een samengestelde balklaag met 17de-eeuwse sleutelstukken. De verdieping heeft daglicht via
[pagina 129]
19de-eeuwse vensters in de linker en een 17de-eeuws drielichtvenster in de rechter zijgevel.
Oudegracht 214 bis a Een in het einde van de 19de eeuw verbouwd 17de-eeuws diep huis met drie bouwlagen, een kelder, een werfkelder en een in de 19de eeuw vernieuwd zadeldak. Aan de achterzijde bevinden zich in de rechter zijgevel vensters met steens halfronde ontlastingsbogen.
Oudegracht 216, ‘De Bel’ Een in de 17de en late 19de eeuw intensief verbouwd middeleeuws diep huis, bestaande uit drie bouwlagen, vijf kelders, twee werfkelders en een afgeplat zadeldak. In de 18de-eeuw is het voorste deel van de kap een kwart slag gedraaid vernieuwd. In de werfmuur is een gevelsteen met een gekroonde bel ingemetseld. Aan de achterzijde heeft het huis een uitgang via een achterom tussen Hamburgerstraat 8 en 14.
Oudegracht 218, ‘Rodenburgh’ Een in de 17de eeuw geheel op laat 12de-eeuwse kelders herbouwd dubbel huis, bestaande uit drie bouwlagen, kelders, een werfkelder en een omgaand zadeldak. De kelders met kruisribgewelven van zeer grote baksteen lopen door onder Hamburgerstraat 2, 4 en 6. De aanwezigheid van werfkelders dateert hier waarschijnlijk eveneens uit de late 12de eeuw. In 1867 is het huis tot winkelwoonhuis verbouwd.
Oudegracht 226, ‘De Vijgeton’ Een in de 17de eeuw verbouwd middeleeuws diep huis met drie bouwlagen, kelders, een werfkelder en een zadeldak. In de begane grond is een insteek aangebracht. Boven de begane grond ligt een samengestelde balklaag. Naar de insteek loopt een 18de-eeuwse steektrap met gesneden balusters en eindvoluten. De trap van de tweede verdieping naar de zolder is een 17de-eeuwse spiltrap met treden met oortjes. Via de kelder van het huis zijn de kelders van het voormalige Abraham Doleklooster met troggewelven op gordelbogen onder Lange Nieuwstraat 7 toegankelijk.
Oudegracht 228 Een in de tweede helft van de 19de eeuw vrijwel geheel nieuwgebouwd diep huis met een met balken overdekte kelder, een werfkelder, drie bouwlagen en een mansardedak. Het interieur bezit nog verschillende oorspronkelijke interieurdetails.

[pagina 130]
Oudegracht 232 Een 17de-eeuws diep huis, bestaande uit drie bouwlagen, een kelder, een werfkelder en een zadeldak. Het voorste deel van de kap is een kwart slag gedraaid en vernieuwd. In de begane grond is een insteek aangebracht. Boven de insteek en boven de tweede verdieping liggen samengestelde balklagen met een duivejagerprofiel. Rechts van het huis ligt een voormalige poortweg.
Oudegracht , ‘De Meermin’ Een 17de-eeuws diep huis met drie bouwlagen, een kelder, een werfkelder en een zadeldak. Boven de begane grond ligt een samengestelde balklaag. Tot 1602 was het eigendom van het Abraham Doleklooster.
Oudegracht 240 Een middeleeuws diep huis met twee bouwlagen, twee kelders, een werfkelder en een zadeldak. Boven de verdieping ligt een samengestelde balklaag met sleutelstukken. De middeleeuwse kapconstructie heeft eiken spanten met krommers en telmerken, waarin een middeleeuwse puibalk van een voorganger met houten voorgevel is verwerkt. In de kelder bevindt zich een keuken. Tot 1602 was het eigendom van het Abraham Doleklooster. In 1810 werden de twee voorste balkvakken met een verdieping verhoogd en voorzien van een dwarskap. Achter het huis staat een vierkant achterhuisje met twee bouwlagen en een plat dak.
Oudegracht 242, ‘De Dri Kalckdragers’ Een middeleeuws diep huis van twee bouwlagen, een kelder, een werfkelder en een zadeldak. In 1700 is de middeleeuwse houten gevel vervangen door een stenen gevel. De achtergevel is een verbouwde gekanteelde trapgevel. Tot 1602 was het huis eigendom van het Abraham Doleklooster.
Oudegracht 244 Een middeleeuws diep hoekhuis met twee bouwlagen, een kelder, een werfkelder en een zadeldak tussen twee topgevels. Boven de verdieping ligt een samengestelde balklaag. De in de 17de eeuw versteende voorgevel is in 1951 hersteld. Tot 1602 was het eigendom van het Abraham Doleklooster.
Oudegracht 254 Een 17de-eeuws diep huis met twee bouwlagen, een kelder, een werfkelder en een zadeldak. De kapconstructie bevat tweejukkige spanten met telmerken. Het onderste juk heeft eikehouten krommers, het bovenste van grenehout.

[pagina 131]
Oudegracht 258, ‘De Vergulde Koevoet’ Een middeleeuws diep huis van drie bouwlagen, een kelder, twee werfkelders en een zadeldak. De achtergevel is een tuitgevel. Het dak rust op eiken tweejukkige spanten.
Oudegracht 260 Een middeleeuws diep huis met twee bouwlagen, een kelder, een werfkelder en een zadeldak. Reeds in de middeleeuwen is het naar achter uitgebreid. Uit de kelders blijkt dat het oorspronkelijk een dwars achterhuis had. In het begin van de 19de eeuw heeft het een achterhuis achter nr 258 gekregen.
Oudegracht 262 Een in de 17de eeuw verbouwd middeleeuws diep huis met drie bouwlagen, kelders, een werfkelder en een zadeldak. Oorspronkelijk had het een dwars achterhuis, doorlopend achter nr 264 tot aan de Reguliersteeg, waarvan alleen de kelder nog bestaat. De kapconstructie bevat spanten met krommers.
Oudegracht 264 Een in de 18de eeuw verbouwd middeleeuws diep hoekhuis, bestaande uit drie bouwlagen, een kelder, een werfkelder en een zadeldak. Waarschijnlijk behoorde het perceel oorspronkelijk bij het huis nr 262.
Oudegracht 266 Een 17de-eeuws diep hoekhuis met twee bouwlagen, een kelder, een werfkelder en een zadeldak. De kap is in de 19de eeuw vernieuwd. Boven begane grond en verdieping liggen samengestelde balklagen met 17de-eeuwse sleutelstukken.
Oudegracht 270 In 1773 ter plaatse van een groot middeleeuws huis gebouwde Doopsgezinde kerk. De kelders en werfkelder behoren bij een middeleeuws diep huis met aan de achterzijde tegen de linkermuur een zijhuis, dat in 1773 de ‘Stenen kamer’ werd genoemd.

[pagina 132]
Oudegracht 276 Een in aanleg middeleeuws onderkelderd diep huis met twee bouwlagen en een plat dak met schilden. Het huis is later in de middeleeuwen naar achteren verlengd. De balklagen zijn samengesteld. Achter het huis staat een laat 19de-eeuwse keuken.
Oudegracht 280 Een in de 17de eeuw verbouwd middeleeuws diep huis met twee bouwlagen, een kelder, een werfkelder en een zadeldak. Boven de verdieping ligt een samengestelde balklaag met enige 17de-eeuwse sleutelstukken.
Oudegracht 282 Een middeleeuws diep huis met een 16de-eeuwse uitbreiding naar achter en een 16de-eeuws achterhuis. Het bestaat uit twee bouwlagen, kelders, een werfkelder en een zadeldak. In de voorgevel van het achterhuis bevinden zich 16de-eeuwse sierankers.
Oudegracht 284 Een in de 17de eeuw iets verhoogd middeleeuws diep huis met achterhuis, bestaande uit twee bouwlagen, kelders, een werfkelder en een zadeldak. Het achterhuis heeft de oorspronkelijke eiken kap.
Oudegracht 286 Een middeleeuws diep huis met drie bouwlagen, een kelder, een werfkelder en een zadeldak. Boven de begane grond ligt een samengestelde balklaag met aan de achterzijde peerkraalsleutelstukken. Van de eerste naar de tweede verdieping loopt een spiltrap met ingesneden leuning.
Oudegracht 298 Een in de 18de eeuw verbouwd en van een nieuwe gevel voorzien middeleeuws diep huis met drie bouwlagen, een kelder, een werfkelder en een zadeldak. Boven de begane grond ligt een samengestelde balklaag met peerkraalsleutelstukken.
*Oudegracht 302 Een in 1682 vrijwel geheel herbouwd diep hoekhuis, gelegen op de hoek van de Korte Smeestraat. Het huis telt drie bouwlagen, een zadeldak, een kelder en straat- en werfkelders. Deze kelders strekken zich uit onder de Korte Smeestraat, de Smeebrug en tot de werf. Boven begane grond en verdiepingen liggen enkelvoudige grenen balklagen. Vanaf de tweede verdieping tot de zolder leidt een 17de-eeuwse spiltrap. De begane grond bezit aan de voorzijde een rond 1900 aangebracht winkelinterieur. Het huis had tot 1682 een houten gevel, en werd in dat jaar door Ghijsbert Thonisz van Vianen verbouwd.

[pagina 133]
Oudegracht 308 Een 17de-eeuws diep huis, bestaande uit drie bouwlagen, een kelder, een werfkelder en een zadeldak. rechts achter staat een aanbouw met zadeldak. De kelder loopt door tot onder bebouwing behorend bij Oudegracht 306. Boven de begane grond ligt een samengestelde balklaag. De kapconstructie bevat vier eiken spanten met krommers.
Oudegracht 310 Een vroeg 14de-eeuws zeer diep huis, bestaande uit drie bouwlagen, een kelder, een werfkelder en een zadeldak. Het huis heeft een sporenkap met dennehouten sporen. De muurplaten en de blokkeels zijn van eiken. In het midden van de 18de eeuw kreeg het huis in het midden een lichthof met ernaast een rijke nieuwe eiken trap. Links achter, tegen de zijgevel, staat een zijhuis met een mansardekap met Philibertspanten.
Oudegracht 312 Een in 1866 grondig verbouwd dwars huis met drie bouwlagen, middeleeuwse kelders, werfkelders en een zadeldak. Het staat ter plaatse van een groot middeleeuws huis dat in 1866 werd uitgebreid met een smaller buurpand, met een breedte van twee traveeën, rechts.
*Oudegracht 320, ‘Payenborgh’ Een groot samengesteld huis van middeleeuwse oorsprong, bestaande uit een hoofdhuis met achterhuis en een zijhuis, genaamd ‘Groot en Klein Payenborgh’. Het hoofd- en het achterhuis bestaan ieder uit drie bouwlagen, gedekt door een U-vormig rondgaand dak. Het zijhuis telt vijf bouwlagen en een zadeldak. Het gehele huis is onderkelderd. Een deel van de kelders heeft troggewelven op gordelbogen. Oorspronkelijk had het huis slechts een dwars voorhuis, mogelijk met een zijhuis.

[pagina 134]
Oudegracht 336, ‘Cleyn Schonenborch’ Een middeleeuws diep voorhuis met drie bouwlagen, een kelder, een werfkelder en een zadeldak. Boven begane grond en eerste verdieping liggen samengestelde balklagen. De enkelvoudige balklaag boven de tweede verdieping dateert uit de 18de eeuw toen het huis met een verdieping werd verhoogd. In de oorspronkelijke keuken op de begane grond bevindt zich een 17de-eeuwse hangschouw met kinderspeltegels. Los van het voorhuis staat een 18de-eeuws achterhuis met twee bouwlagen, een kelder en een zadeldak. De grenen enkelvoudige balklagen en kapconstructie zijn nog volledig aanwezig.
*Oudegracht 346 Vermoedelijk uit de eerste helft van de 17de eeuw stammend diep huis. Het telt twee bouwlagen, een kelder, een werfkelder en een afgeplat zadeldak. Boven de verdieping ligt een enkelvoudige balklaag met eenvoudige 17de-eeuwse sleutelstukken. Het huis heeft een achterhuis met twee bouwlagen en een lessenaardak. Achter dit achterhuis ligt een éénlaags aanbouw met plat dak. De huidige voorgevel met een onderpui uit 1898 verving in de 18de eeuw waarschijnlijk een uit 1611 daterende houten gevel.
Oudegracht 352 Een in de 17de eeuw en omstreeks 1880 verbouwd middeleeuws diep huis, bestaande uit twee bouwlagen, een kelder, een werfkelder en een zadeldak. Het huis bevat boven de verdieping een samengestelde en boven de begane grond een enkelvoudige balklaag. In 1976 is het huis ingrijpend gerenoveerd.
*Oudegracht 354 Een in 1870 ter plaatse van een groot middeleeuws huis voor de sigarenfabrikant Ribbius Pelletier gebouwd diep huis, bestaande uit vier bouwlagen, een kelder, een werfkelder en een plat dak. De derde verdieping is een uitgebouwde zolder. Tegen de achtergevel staat een trappehuis met rijke stucdecoratie met twee bouwlagen onder een plat dak. Oorspronkelijk bezat het huis nog enige andere bouwdelen die rond 1970 zijn gesloopt. Het huis is in 1976 gerestaureerd.
Oudegracht 366 Een middeleeuws diep huis met achterhuis en achter Oudegracht 368 en 370 twee laat 18de-eeuwse zijhuizen. Het onderkelderde hoofdhuis heeft drie bouwlagen en een plat dak, de kap is verbouwd tot tweede verdieping. De begane grond is in de 20ste eeuw voor bedrijfshuisvesting geheel leeggebroken. In het 18de-eeuwse stucplafond op de begane grond van het
[pagina 135]
achterhuis zijn moerbalken zichtbaar. Het eerste zijhuis is later van een verdieping met plat dak voorzien. Ook het tweede zijhuis, met oorspronkelijk een tuinkamer, heeft twee bouwlagen met een plat dak.
Oudegracht 368 Een laat 16de-eeuws diep huis met drie bouwlagen en een plat dak. De kap is in de 20ste eeuw tot tweede verdieping verbouwd. Boven zowel de begane grond als de eerste verdieping ligt een samengestelde balklaag met nog enige sleutelstukken.
Oudegracht 376 Een laat 15de-eeuws diep huis, bestaande uit kelders, twee bouwlagen en een zadeldak. Het voorste gedeelte is rond 1800 met een verdieping verhoogd en voorzien van een dwarskap. Boven de begane grond en de verdieping liggen nog gedeeltelijk de oorspronkelijke samengestelde balklagen met enige peerkraalsleutelstukken. Op de begane grond hebben enkele moerbalken muurstijlen. Bij de trap bevindt zich bovendien nog een korbeel. De trap naar de eerste verdieping bestaat uit een 18de-eeuwse steektrap en het restant van een 16de-eeuwse spiltrap.
Oudegracht 380 Een in de eerste helft van de 17de eeuw gebouwd onderkelderd diep huis met achterhuis. Beide delen hebben twee bouwlagen, het voorhuis een zadel- en het achterhuis een mansardedak. Het achterhuis kreeg de verdieping in de late 19de eeuw. De achtergevel van het voorhuis is een tuitgevel met een 17de-eeuws vlieringvenster. Boven de verdieping ligt een samengestelde balklaag met sleutelstukken. Van de oorspronkelijke spiltrap bevindt zich op de verdieping nog een restant.
Oudkerkhof Dat de naam van de straat inderdaad betrekking heeft op een begraafplaats is gebleken bij opgravingen in 1977. Daarbij zijn christelijke begravingen aangetroffen die dateren tussen 690 en 780 na Chr. Waarschijnlijk behoorde de, buiten het voormalige castellum gelegen, begraafplaats bij de kerk van Willibrord. In het begin van de 12de eeuw werd de grond tot vlak boven de graven weggespoeld door een overstroming van de noordelijker lopende rivier de Rijn. Na de wegspoeling werd in de 13de eeuw een ophoging van plaatselijk meer dan twee meter opgebracht. In de late middeleeuwen stonden aan de zuidzijde vooral poorten en poorthuizen van claustrale huizen aan het Domplein. In de 16de en 17de eeuw werden de huizen meer en meer zelfstandig. Over het algemeen zijn de huizen van het diepe type.
Oudkerkhof 5 Een in de 18de eeuw verbouwd middeleeuws diep huis met twee bouwlagen, twee kelders naast elkaar, die onder de straat doorlopen, en een zadeldak. Tegen de achtergevel is in de vroege 19de eeuw een achterhuis met lessenaardak aangebouwd. Boven de verdieping ligt een enkelvoudige balklaag. Op de eerste verdieping en de zolder bevindt zich een fraaie vroeg 19de-eeuwse betimmering, waaronder twee houten schouwen met stucwerk boezems en een bedstee. Het huis heeft een opvallende Art-Deco winkelpui naar een ontwerp van P.H.N. Brièt en A. van Steur uit 1921.
Oudkerkhof 7 Een in de 18de eeuw verlengd vroeg 16de-eeuws diep huis met twee bouwlagen, kelders en een zadeldak. In het voorste deel van het huis ligt een samengestelde balklaag met peerkraalsleutelstukken. De kap bevat eiken spanten met telmerken.
Oudkerkhof 9 Een in 1891 ter plaatse van twee middeleeuwse diepe huizen gebouwd diep huis, bestaande uit twee bouwlagen, een kelder en een schilddak. De linker winkelpui is van later datum.
Oudkerkhof 15 Een in de 19de eeuw met een verdieping verhoogd 17de-eeuws diep huis, bestaande uit drie bouwlagen en een zadeldak. Aan de voorzijde ligt boven de eerste verdieping nog een restant van een samengestelde balklaag. De kapconstructie bevat Philibertspanten.

[pagina 136]
Oudkerkhof 17 Een middeleeuws diep huis met twee bouwlagen, een kelder en een afgeplat zadeldak. Boven de verdieping ligt een middeleeuwse samengestelde balklaag met een enkel sleutelstuk met holprofiel.
*Oudkerkhof 19/21 In opzet één 15de-eeuws dwars huis dat een overgang vormt in de ontwikkeling van het dwarse huis met aanbouw naar het tweebeukige dwarse huis. De voorste beuk bestaat uit twee bouwlagen, een kelder rechts en een zadeldak. De achterste beuk van Oudkerkhof 19 heeft drie bouwlagen onder een plat dak, die van nummer 21 heeft eveneens drie lagen, echter onder een lessenaardak. Boven de verdieping van de voorste beuk van nummer 21 ligt een samengestelde eiken balklaag. De kapconstructie is bij Oudkerkhof 21 nog gaaf bewaard en bevat twee asymmetrische eiken spanten, waarbij de jukdekbalk van het onderste juk doorloopt naar achter. Oorspronkelijk had de achterste beuk slechts één bouwlaag met een aankapping, doorlopend in het achterste dakschild van de voorste beuk.
Oudkerkhof 23 Een in 1860 als onderwijzerswoning voor de Burgerschool der Nederduitsch Hervormde Gemeente gebouwd dwars huis met drie bouwlagen, een kelder en een zadeldak. De ingang ligt in de voormalige poortweg naar de achterliggende school.
Oudkerkhof 27 Een 17de-eeuws diep voorhuis met rechts een volgebouwd achterom en een 17de-eeuws diep achterhuis. Het voorste deel heeft drie bouwlagen, drie kelders en een mansardedak. Boven de begane grond liggen nog delen van de samengestelde balklaag. De winkelpui is een ontwerp van G.Th. Rietveld uit 1919. Het achterhuis bestaat uit een hoog gelegen begane grond met een souterrain, een verdieping en een zadeldak tussen twee topgevels. Boven het souterrain ligt een enkelvoudige, boven de begane grond een samengestelde balklaag. Van de begane grond tot de zolder en van de zolder tot de vliering lopen twee 17de-eeuwse spiltrappen met uitgestoken leuning.
Oudkerkhof 29 Een 18de-eeuws koetshuis oorspronkelijk behorend bij het voormalige claustraal huis van het Domkapittel ter plaatse van Domplein 3. Het bestaat uit twee bouwlagen, een kelder en een omgaand zadeldak.
*Oudkerkhof 31 Een in de tweede helft van de 17de eeuw gebouwd tweebeukig dwars huis met drie bouwlagen, kelders en op elke beuk een zadeldak. Boven zowel de begane grond als beide verdiepingen ligt in de twee beuken een samengestelde balklaag. De kap van de voorste beuk bezit een bijzondere constructie waarbij van twee spanten de jukdekbalk aan de voorzijde opligt op de middenstijl van de dakkapel. Van de eerste verdieping naar de zolder leidt een 17de-eeuwse eiken spiltrap met ingesneden leuning; de treden zijn bij de spil voorzien van een oortje.
Oudkerkhof 35 Een middeleeuws diep huis met drie bouwlagen, een kelder en een zadeldak. Het huis heeft een 18de-eeuws dwars achterhuis met twee bouwlagen, een dichtgegooide kelder en een zadeldak. De kelder van het voorhuis heeft gordelbogen met troggewelven en een 17de-eeuwse schouw.
[pagina 137]
De rechter zijmuur heeft op de tweede verdieping een gekoppeld paar kaarsnissen.
Oudkerkhof 41 Een rond 1630 gebouwd diep huis, bestaande uit drie bouwlagen en een zadeldak. Achter het huis staat een 20ste-eeuws achterhuis. Het huis is inwendig in de 20ste eeuw vrijwel geheel vernieuwd.
Oudkerkhof 43 Een in aanleg middeleeuws, doch in de 19de eeuw verbouwd diep huis met drie bouwlagen, een kelder en een mansardedak. Boven de eerste verdieping ligt nog een gedeelte van een samengestelde balklaag.
Oudkerkhof 2 Een 17de-eeuws dwars hoekhuis, bestaande uit drie bouwlagen, een kelder en een zadeldak tussen twee topgevels. Boven de eerste verdieping ligt een samengestelde balklaag met enige 17de-eeuwse sleutelstukken.
Oudkerkhof 6 Een 17de-eeuws diep huis, bestaande uit drie bouwlagen en een zadeldak. Boven de beide verdiepingen liggen enkelvoudige balklagen, enkele balken op de tweede verdieping zijn voorzien van sleutelstukken.
Oudkerkhof 8 Een 17de-eeuws diep huis met achterhuis, bestaande uit twee bouwlagen, een kelder en een zadeldak. Boven de begane grond ligt aan de achterzijde een samengestelde balklaag. De enkelvoudige balklaag boven de verdieping ligt aan voor- en achterzijde in verschillende richting.
Oudkerkhof 34 Een middeleeuws diep huis bestaande uit twee bouwlagen, een kelder en een zadeldak met aan de achterzijde een tuitgevel. Op het voorste spant van de kap bevinden zich gekraste telmerken. Boven de verdieping liggen moerbalken met sleutelstukken.
Oudkerkhof 38 Een in 1905 grondig verbouwd 17de-eeuws diep huis, bestaande uit twee bouwlagen en een plat dak met voorschild. Boven de verdieping ligt een samengestelde balklaag met nog enige sleutelstukken. Het huis is verbonden met Annastraat 31.
Oudkerkhof 46 Twee tegen het einde van de 19de eeuw samengevoegde 17de-eeuwse diepe huizen met drie bouwlagen, kelders en mansardedaken. Boven de tweede verdieping ligt een samengestelde balklaag met een 17de-eeuws sleutelstuk.