Utrecht. De huizen binnen de singels. Overzicht

(1989)–Marceline Dolfin, E.M. Kylstra, Jean Penders– rechtenstatus


D Diaconessenstraat Tot het einde van de 19de eeuw werd deze straat de Molensteeg genoemd naar de molen ‘de Lelie’ op de stadswal. De nieuwe naam is afkomstig van het in 1844 in een aantal huizen aan de Oudegracht gestichte Diaconessenhuis dat tot 1926 de zuidzijde van de straat begrensde. In 1927 werden aan de Oudegracht en het Pelmolenplantsoen nieuwe huizen gebouwd, waarbij aan de Diaconessenstraat de garages van de huizen uitkwamen. De noordzijde van de straat wordt bepaald door het in 1932 gebouwde schoolgebouw van het Christelijk Gymnasium.
Diaconessenstraat 2 Zie Pelmolenplantsoen 1-8.
Dirck van Zuylenstraat Deze middeleeuwse straat is vernoemd naar Dirck van Zuylen, die in 1591 negenentwintig godskameren stichtte, waarvan een groot deel aan de westzijde van de straat lag. De huizen werden in de eerste helft van de 20ste eeuw afgebroken ten behoeve van straatverbreding en nieuwbouw van het hoofdbureau van politie. De huidige westelijke gevelwand dateert uit 1985. Aan de oostzijde was de straat reeds in 1870 verbreed, waarna een reeks dwarse huizen onder één kap werd gebouwd. De huizen op de hoeken met de Waterstraat en de Bergstraat dateren uit 1986. In 1973 werd de straat doorgetrokken tot aan de Catharijnekade, waarbij een deel van de Lange Koestraat in de nieuwe straat werd opgenomen.
Dirck van Zuylenstraat 5-27, oneven Twaalf in 1870 gebouwde dwarse huizen onder één doorlopend mansardedak. De huizen hebben twee bouwlagen. Het project werd uitgevoerd in opdracht van de ‘Maatschappij tot verbetering van woningen van minvermogenden’.
Doelenstraat Tot rond 1900 droeg de straat de naam Tuchthuissteeg. De huidige naam is afkomstig van de in 1841 afgebroken voormalige Schuttersdoelen, gelegen achter de huizen aan de zuidoostzijde. De straat werd reeds in 1407 genoemd als nauwe ‘kerckweg van Sunter Claes’. De bebouwing hierlangs bestond uit kameren en opstallen van het Nicolaasconvent. De kerk van dit klooster werd in 1632 wegens bouwvalligheid afgebroken en de vrijkomende grond werd met woonhuizen bebouwd. In 1659 werd de steeg verbreed. Aan de noordoostzijde staat nog een restant van het klooster. De woonhuisbebouwing bestaat thans nog steeds uit eenvoudige dwarse huizen met één bouwlaag.

[pagina 22]
Doelenstraat 2-8 even Een rij van vier kameren gebouwd rond 1850. De huisjes hebben een plat dak met een doorlopend voorschild. Boven de begane grond liggen enkelvoudige balklagen. De nummers 6 en 8 hebben middeleeuwse voorgangers gehad.
Doelenstraat 9/11, Schutterstraat 2 Drie dwarse éénlaags huizen gebouwd in 1901. De huizen passen in omvang goed in de twee rijen huizen aan beide zijden van de Schutterstraat.
Domplein Het Domplein is bij benadering gelegen in het voormalige romeinse castellum. Tegenwoordig wordt het begrensd door aan de noordzijde een gevelwand, waarin een aantal omvangrijke gebouwen is opgenomen, aan de westzijde door gevelwanden met woonhuizen en de Domtoren, aan de oostzijde de Domkerk, de kloostergang en het academiegebouw van de Rijksuniversiteit. Aan de zuidzijde staan het academiegebouw en een huis. Dit karakter dateert in hoofdzaak van na ca 1870. Tot 1586 zag het Domplein er heel anders uit. Op het plein stonden drie kerken: de nog complete Domkerk, de Heilige Kruiskapel en de Oud-Munsterkerk. Aan de westzijde stonden het Bisschoppelijk paleis en claustrale huizen. Ook aan de noordzijde stonden claustrale huizen. Voor Domplein 12 is de middeleeuwse situatie van de claustrale huizen nog het best herkenbaar.
Domplein 4 ‘De Rode Poort’ Een dwars tweebeukig claustraal huis van de Dom, bestaande uit een laat 13de-eeuws deel dat tegen de voormalige castellummuur was gebouwd en een 14de-eeuws deel erachter. Het bestaat uit twee bouwlagen, kelders en een laag met zink gedekt dak uit 1868. In de aula op de verdieping van het sinds 1859 als school gebruikte huis bevindt zich een vroeg 14de-eeuwse dubbele piscina met op de achterwand een schildering. In 1925 werd het huis opgenomen in het huidige schoolgebouw Domplein 4/5.
Domplein 8/9 Een in 1909 door de architect Jans. Lambeek ontworpen pakhuis met bovenwoningen, bestaande uit drie bouwlagen en een plat dak. Het huis is gebouwd ter plaatse van een claustraal huis van het kapittel van de Dom.
Domplein 10 Een 17de-eeuws ondiep dwars huis, bestaande uit twee bouwlagen, een kleine dichtgestorte kelder onder de hal en een zadeldak. Het ondiepe perceel is rond 1500 ontstaan door een rooilijnverlegging in verband met de bouw van het nieuwe schip van de Domkerk.
Domplein 11 Een in het einde van de 17de of het begin van de 18de eeuw tot dwars huis verbouwde vleugel van het claustraal huis Domplein 12, gelegen op een claustraal perceel van het kapittel van de Dom. Het bestaat uit twee bouwlagen, een kelder onder een gedeelte van het huis en een zadeldak.
Domplein 12 In aanleg waarschijnlijk nog middeleeuws dwars claustraal huis van de Dom, bestaande uit twee bouwlagen, een kleine kelder aan de achterzijde en een zadeldak. Op tweederde
[pagina 23]
van de breedte wordt het huis door een steens muur in twee delen gedeeld. De beide delen lijken niet gelijktijdig gebouwd te zijn. Aan de achterzijde heeft het huis een uitgang in een poortweg naar de Vismarkt. Voor het huis ligt een pleintje, het zogenaamde Maartenshof, dat oorspronkelijk het particuliere voorerf was.
Domplein 22-23 Een in 1877 door architect I.H.J. van Lunteren gebouwd dubbelhuis, bestaande uit drie bouwlagen en een vrijwel plat dak met rondom doorlopend schild. Domplein 23 is aan de achterzijde uitgebouwd.
Domplein 25-24 In 1878 door I.H.J. van Lunteren gebouwd dubbelhuis, bestaande uit een lage begane grond, een bel-etage en een tweede verdieping en een laag vrijwel plat dak met rondom een schild. De voorgevel is een voorbeeld van eclecticisme met Frans classicistische elementen.
Domplein 26 Een in 1879 door I.H.J. van Lunteren gebouwd vierkant huis met twee bouwlagen, een kelder en een plat dak met een rondom doorlopend schild. Het huis bevat nog veel oorspronkelijke interieurdetails en kleurafwerking zoals suitedeuren.
Domplein 27 Een in 1880 door architect J. Nijland gebouwd hoekhuis op ‘L’-vormige plattegrond, bestaande uit twee bouwlagen, een kelder en een plat dak met rondom doorlopend schild. Aan de achterzijde heeft het op zowel de begane grond als op de verdieping een veranda met gietijzeren zuiltjes die het afdak dragen. De vensters in de achtergevel hebben buitenluiken.
Domstraat Deze middeleeuwse straat dankt zijn huidige breedte aan een verbreding in twee fasen. In 1776 werd een onderzoek ingesteld naar de kosten die aan een verbreding aan de westzijde van de straat verbonden zouden zijn. Aangezien de kosten te hoog werden geacht ondernam de Stad geen initiatief. De eigenaar van het huis Domstraat 4 bood aan een aantal van de benodigde huizen aan te kopen en te slopen. Hierdoor kon de zuidzijde van de straat in 1776 verbreed worden. De aankoop van het hoekhuis aan het Oudkerkhof door de Stad vond in 1779 geen doorgang zodat de straat deels smal bleef. Pas in 1904 werd ook dit deel verbreed. Slechts een klein gedeelte van de bebouwing is nog van oorsprong als woonhuis opgezet. Het oudste nog bestaande woonhuis is het tweebeukige dwarse huis Domstraat 4.
*Domstraat 4 Een tweebeukig dwars huis uit de eerste helft van de 18de eeuw, bestaande uit twee bouwlagen, kelders en een zadeldak. De zolder van de achterste beuk is in het recente verleden uitgebouwd tot tweede verdieping. In het midden van de achterste beuk is een veelhoekige uitbouw die doet denken aan een niet aanwezige tuinzaal. De kelders behoorden van oorsprong waarschijnlijk tot een aantal oudere huizen, waarvoor het huidige huis in de plaats is gekomen. Op de verdieping bevindt zich een rijke wit-marmeren Lodewijk XIV-schouw.
Domstraat 6 In 1877 gebouwd vierkant huis, bestaande uit twee bouwlagen, een kelder en een vrijwel plat dak met voor- en achterschild met aan de achterzijde een uitbouw. Het huis is gebouwd ter plaatse van een claustraal huis van de Dom.
Domstraat 8 In 1879 gebouwd stalgebouw en koetshuis met grote bovenwoning behorend bij Domstraat 6. Het bestaat uit twee bouwlagen, een kelder en een plat dak met voor en zijschild. Het sluit in architectuur aan bij het woonhuis.
Donkere Gaard De Donkere Gaard is één van de vier delen van de Oudegracht waar van bebouwing tussen de straat en de gracht sprake is. In het begin van de 17de eeuw werd het zuidelijke hoekhuis aan de grachtzijde afgebroken. De oneven zijde is bebouwd met diepe en dwarse huizen van middeleeuwse oorsprong, destijds gelegen
[pagina 24]
tegenover de achterzijde van het Bisschopshof. De huizen zijn over de werf langs de gracht gebouwd, waarvan het laatste deel in de 17de eeuw bij de huizen werd getrokken. De huizen aan de even zijde dateren van na 1842 en zijn gebouwd in de voormalige Flora's Hof ter plaatse van het in 1804 gesloopte Bisschopshof.
Donkere Gaard 1 Een 17de-eeuws dwars hoekhuis tussen Donkere Gaard en Oudegracht, bestaande uit drie bouwlagen, een middeleeuwse kelder en straatkelder en een zadeldak. Tot rond 1870 had het een bijzondere ‘Gelderse’ gevel met verhoogde schouders en een geprofileerde bakstenen gootlijst.
Donkere Gaard 3 Een 17de-eeuws diep huis met drie bouwlagen, een middeleeuwse kelder en straatkelder en een plat dak met voor- en achterschild. Rond 1900 is het zadeldak vervangen en de zolder tot tweede verdieping uitgebouwd.
Donkere Gaard 5 Een 17de-eeuws diep huis, bestaande uit drie bouwlagen, een middeleeuwse kelder, een straatkelder en een zadeldak met flauwe helling. Aan het einde van de 19de eeuw is het zadeldak vervangen en negentig graden gedraaid. De kelder onder het huis bestaat uit twee delen: aan de achterzijde met twee troggewelven op een gordelboog, aan de voorzijde met een tongewelf. In de 17de eeuw werd de werfruimte bij de kelder getrokken.
Donkere Gaard 7 Een 17de-eeuws dwars huis met drie bouwlagen, een middeleeuwse kelder en straatkelder en een zadeldak. De straatkelder is jonger dan de kelder onder het huis. Onderdeel van het 17de-eeuwse bouwplan was het aan de kelder toevoegen van de werf.
*Donkere Gaard 9 Een van oorsprong middeleeuws diep huis, deels gebouwd op de werf aan de Oudegracht. Het huis telt drie bouwlagen, een kelder, straatkelders en een zadeldak. Het huis heeft op kelderniveau aan de achterzijde de overkraging met muurstijlen en korbelen bewaard, horend bij de middeleeuwse houten achtergevel. Bij de bouw van de nieuwe achtergevel in de 17de eeuw werd de overbouwde werf bij de kelder getrokken en kwam de overkraging inpandig te liggen. Boven de begane grond ligt een samengestelde balklaag met nog één peerkraalsleutelstuk.
Donkere Gaard 11 Twee 7de-eeuwse diepe huizen tussen Donkere Gaard en Oudegracht, bestaande uit drie bouwlagen, een kelder, een straatkelder en een zadeldak. De trapgevel en de onderpui aan de waterzijde zijn in 1961 hersteld.
Donkere Gaard 13 Een 17de-eeuws diep hoekhuis tussen Donkere Gaard en Oudegracht, bestaande uit drie
[pagina 25]
bouwlagen, een middeleeuwse kelder, een straatkelder en een zadeldak. De voorgevel bezit een fraaie winkelpui. Boven begane grond en verdiepingen liggen samengestelde balklagen. In het huis staat een 17de-eeuwse eiken spiltrap. Het huis is in 1964 en 1975 gerestaureerd.
Donkere Gaard 15 Van het middeleeuwse hoekhuis van de Donkere Gaard resteren sedert de sloop in het begin van de 17de eeuw alleen nog de kelder en de straatkelder, die nog een smalle werf tot aan het water overlaat, zoals deze tot in de 17de eeuw achter de gehele Donkere Gaard moet hebben gelopen.
Donkere Gaard 4 In 1842 door H. van Lunteren als kwekerswoning bij Flora's Hof gebouwd vierkant huis met tuinkameruitbouw, bestaande uit twee bouwlagen een kelder en een schilddak met een flauwe helling.
Donkerstraat Reeds in 1242 werden in een oorkonde twee percelen gelegen aan het einde van de Donkerstraat in de handelswijk Stathe genoemd. De straat ligt in of nabij de oudste burgerlijke nederzetting van Utrecht. De straat wordt gedomineerd door de gekanteelde gevel van het Zoudenbalch-huis. Voor het overige bestaat de bebouwing uit eenvoudige meest diepe huizen.
Donkerstraat 1 Dit 20ste-eeuwse winkelgebouw behorend bij Steenweg 38 staat op een middeleeuwse kelder die in de lengte in tweeën is gedeeld door twee zandstenen kolommen met kalkstenen kapitelen waartussen segmentbogen zijn geslagen. Over de functie en opbouv van het oorspronkelijke bovenliggende huis is niets bekend.
*Donkerstraat 15-17, ‘Huis Zoudenbalch’ In 1467 door Everd Zoudenbalch in twee fasen achter één met Naamse steen bekleedde gekanteelde gevel samengevoegde rij van een vijf- tot zevental huizen. De gevel wordt toegeschreven aan de architect Willem Backerweerd. In 1903 werden door een brand de kappen en de belangrijkste delen van de huizen 17 en 19 verwoest. In 1905 volgde met medewerking van Cuypers de restauratie van de voorgevel. Het huis bestond uit twee bouwlagen, kelders en zadeldaken. Sedert 1905 heeft het een tweede verdieping met een plat dak. Boven begane grond en eerste verdieping van nr. 15 liggen samengestelde eiken balklagen, met de oorspronkelijke eiken vloeren. De moerbalken van de eerste verdieping bezitten peerkraalsleutelstukken. Op de begane grond bevindt zich een restant van een stucwerk Lodewijk XVI boezem van een schouw en de resten van een laat-gotische piscina. Het huis behoorde tot een complex van gebouwen, aan de achterzijde onder meer met een poorthuis grenzend aan de Mariastraat.
*Donkerstraat 23 Een in 1861 door het R.K. parochiaal armbestuur gebouwd klein diep winkelwoonhuis, bestaande uit twee bouwlagen, een kelder aan de voorzijde en een mansardedak. Boven zowel de begane grond als de verdieping ligt een enkelvoudige balklaag, de balken voorzien van een duivejagerprofiel. De kapconstructie bestaat onder meer uit drie Philibertspanten. Het heeft zijn oorspronkelijke indeling nog vrijwel compleet bewaard. De begane grond bezit nog de oorspronkelijke binnenpui die de winkelruimte scheidde van de huiskamer. Op de verdieping bevinden zich twee rug-aan-rug geplaatste bedsteden.

[pagina 26]
Donkerstraat 24 Een in opzet nog middeleeuws dwars huis, met een verdieping verhoogd tot een tweelaags huis met zadeldak. In de linker gevel is de middeleeuwse trapgevel nog te herkennen.
Dorstige Harthof Na de afbraak van de rond 1660 opgerichte schuilkerk ‘O.L. Vrouw van den H. Rozenkrans’ achter Lange Nieuwstraat 53 in 1843 werden ‘twee rijen fraai getimmerde huizen’ gebouwd, waartussen Dorstige Harthof ontstond. In 1965 werden de huizen gesloopt en pas in 1984 door nieuwbouw vervangen.
Dorstige Hartsteeg De reeds in de 14de eeuw bestaande steeg ontleent de huidige naam aan een herberg met kolfbaan ‘de drie Dorstige Herten’. De bebouwing bestaat hoofdzakelijk uit éénlaags dwarse huizen.
Dorstige Hartsteeg 21 Rond 1843 gebouwd dwars huis, bestaande uit twee bouwlagen en een mansardedak. Op het plaatsje achter het huis staat een houten galerij op kolommen.
Drakenburgstraat De Drakenburgstraat komt in een schepenoorkonde van 1300 voor in verband met een conflict tussen de eigenaars van de twee hoekhuizen aan de Oudegracht. Het achterhuis van het huis Drakenburg, Oudegracht 114, is het enige adres dat nog in deze straat voorkomt. De noordzijde wordt geheel ingenomen door het tussen 1920 en 1924 gebouwde hoofdpostkantoor. Samen met dit massale gebouw wordt de straat gedomineerd door de Neudeflat, die tussen 1959 en 1961 werd gebouwd.
Drieharingstraat Een middeleeuwse straat die waarschijnlijk werd aangelegd door de eigenaar van het perceel Oudegracht 115/117. Een poging tot verbreding van de straat in 1637 had slechts bij het Vredenburg enig effect. Bij de bouw van de dwarse huizen Drieharingstraat 5-31, rond 1875, werd eveneens een gedeeltelijke verbreding doorgevoerd. Overigens bestaat de bebouwing grotendeels uit eenvoudige tweelaags diepe huizen.
Drieharingstraat rechts van 1 (Oudegracht 115bis) In wezen nog een 17de-eeuws dwars huis, bestaande uit twee bouwlagen, een kelder en een zadeldak. Onder de goot bevindt zich een geprofileerde bakstenen gootlijst. Het huis bevat links de zijuitgang van ‘Fresenburg’, Oudegracht 113.
Drieharingstraat 3 Een eenvoudig 17de-eeuws klein diep huis, bestaande uit twee bouwlagen en een zadeldak. Het huis is in de 19de eeuw naar achter verlengd. Boven de verdieping ligt een samengestelde balklaag.
Drieharingstraat 10/12 Klein 19de-eeuws diep huis, bestaande uit twee bouwlagen en een mansardedak. Aan de voorzijde ligt een kelder met een tongewelf behorend bij een middeleeuwse voorganger.
Drift De Drift is een gedeelte van de tussen 1391 en 1393 gegraven Nieuwegracht, gelegen tussen de Kromme Nieuwegracht en de Plompetorengracht. Het zuidelijke gedeelte, tot aan de Nobelstraat, werd in 1392 gegraven door percelen van het kapittel van Sint Jan. De stad kocht de percelen en gaf de grond na herverkaveling weer in erfpacht uit. De dwarse huizen Drift 1 en 3 staan op deze percelen. Het noordelijk deel van de Drift wordt aan de westzijde gekenmerkt door samengestelde huizen die hun toegang via een brug over het water hebben. De samengestelde huizen aan de noordzijde zijn merendeels ontstaan uit voormalige claustrale huizen van Sint Jan. In de dertiger jaren van de 20ste eeuw ontstond het plan de Drift te verbreden. Vooruitlopend op een integrale aanpak werd het hoekhuis Kromme Nieuwegracht gesloopt. De verbreding werd echter nimmer doorgevoerd.

[pagina 27]
Drift 1 Een 17de-eeuws dwars huis, bestaande uit een voorhuis met een 14de-eeuws dwars achterhuis dat is gedeeld met Drift 3. Dit laatste bouwdeel behoorde bij een oudere verkaveling, voorafgaand aan het graven van de Drift. Het huis heeft twee bouwlagen, kelders, een straatkelder en twee zadeldaken. Het achterhuis heeft kelders gehad met hoger gelegen kruisgewelven. Mogelijk behoorde het achterhuis bij een claustraal huis van St Jan.
Drift 3 Een 17de-eeuws dwars huis, bestaande uit een voorhuis met twee bouwlagen, kelders, straatkelders en een zadeldak. Boven de verdieping ligt een samengestelde balklaag met nog enige sleutelstukken. Van de verdieping naar de zolder loopt een 17de-eeuwse spiltrap met bekroning. Achter het huis staat een 14de-eeuws dwars achterhuis, verdeeld tussen nr. 1 en 3, behorend bij een oudere verkaveling. Het bestaat uit twee bouwlagen, een zadeldak en een kelder. Boven de verdieping ligt een samengestelde balklaag.
Drift 5 Zie Nobelstraat 1-5.
Drift 15 Een samengesteld huis ontstaan uit een middeleeuws claustraal huis van St Jan. Het bestaat uit een dwars voorhuis met twee bouwlagen een zadeldak, kelders en een straatkelder. In de voorkamer op de begane grond staat een 18de-eeuwse schouw. Het achterhuis bestaat uit een dwars en een diep deel, beide met twee bouwlagen en zadeldaken. In het dwarse deel is op de begane grond een tuinkamer met een rijk 18de-eeuws stucplafond. Tussen voor- en achterhuis bevindt zich een 18de-eeuws trappehuis met een slingertrap.
Drift 17 Een samengesteld huis gebouwd op een voormalig claustraal perceel van St Jan, bestaande uit een 16de-eeuwse dwarse en een 17de-eeuwse diepe vleugel. Beide delen hebben twee bouwlagen, kelders en zadeldaken. Het linker deel zou rond 1590 door Gillis van Ledenberch gebouwd zijn. In de 17de eeuw werd het diepe deel toegevoegd. Aan de achterzijde, aan de Keizerstraat 18-24, staat het 17de-eeuwse koetshuis. Het huis is in 1900 grondig gerestaureerd door de architect P.J. Houtzagers. Hierbij werd ondermeer de trapgevel opgebouwd. Inwendig is ruimschoots gebruik gemaakt van neo-renaissance, -barok en -rococostijlen, mogelijk met gebruikmaking van origineel werk. Rietveld heeft als leerling van Houtzagers ook werk geleverd. De hal die voor de opdrachtgever, de Utrechtsche Hypotheekbank, werd ingericht is uitgevoerd in ‘nieuwe kunst’ stijl.
Drift 19 Een 17de-eeuws tweebeukig dwars huis, bestaande uit twee bouwlagen, kelders, straatkelders en zadeldaken. De achterste beuk heeft een ‘L’-vormige plattegrond. Boven de begane grond liggen samengestelde balklagen. Grote delen van het interieur bevatten nog Lodewijk xiv afwerking. In de hal bevindt zich een 18de-eeuwse plafondschildering. Het huis is gebouwd ter plaatse van een voormalig claustraal huis van St Jan.
*Drift 21 Een van oorsprong middeleeuws claustraal huis van het kapittel van St Jan, bestaande uit een dwars voorhuis met twee bouwlagen, kelders en een zadeldak, met daarachter een in 1907 naar ontwerp van P.J. Houtzagers gebouwd achterhuis. Het interieur van het voorhuis bevat verscheidene 18de-eeuwse elementen zoals lambrizeringen, stucplafonds, schilderstukken en een restant van een schouw. De ruimten van het achterhuis zijn gegroepeerd rond een hal met een hoogte van twee en een halve verdieping, aan de bovenzijde afgesloten door een glas-in-lood dak met gestileerde bloemmotieven. Rondom deze hal loopt een zuilengalerij aansluitend op het voorhuis, een gaanderij met zuilen op de verdieping dragend. De hal, het trappehuis en de vertrekken in het achterhuis zijn uitge-
[pagina 28]
voerd in neorenaissance, -classicistische, -Lodewijk xiv, xv en xvi stijlen.
Drift 23 Een in 1859 grondig verbouwd samengesteld huis, gegroeid uit een middeleeuws claustraal huis van het kapittel van St Jan, bestaande uit een dwarse vleugel langs de straat met drie bouwlagen, kelders en een plat dak, een diepe vleugel rechts met twee bouwlagen en een zadeldak, een vierkant deel met twee bouwlagen en plat dak hierachter en links achter het voorhuis een vierkant deel met twee bouwlagen en een plat dak. In 1541 werd het met nummer 25 samengevoegd en verbouwd tot het zeer rijke ‘huis Renesse’ met aan de achterzijde een torenvormig uitgebouwde huiskapel. In het derde kwart van de 17de eeuw werden de huizen weer gesplitst. De 18de-eeuwse voorgevel met rijke ingangspartij werd in de tweede helft van de 19de eeuw van een tweede verdieping voorzien.
*Drift 25 Een samengesteld huis op C-vormige plattegrond, bestaande uit drie bouwlagen, kelders, een straatkelder en een plat dak met omgaande schilden. Het huis is door uitbreidingen gegroeid uit een middeleeuws diep huis met twee bouwlagen. In 1752 is het huis achter een hardstenen gevel van drie etages, waarschijnlijk naar ontwerp van Jan Verkerk, gebracht. Tussen 1965 en 1970 is het huis grondig verbouwd en voorzien van een derde bouwlaag. In 1541 werd het met nummer 25 samengevoegd en verbouwd tot het zeer rijke ‘huis Renesse’ met aan de achterzijde een uitgebouwde huiskapel. In het derde kwart van de 17de eeuw werden de huizen weer gesplitst. Op de eerste verdieping liggen boven enkele kamers nog samengestelde balklagen met vroeg-renaissance sleutelstukken. Het interieur bevat enige 18de- en 19de-eeuwse elementen.
Drift 27 Van oorsprong twee grote middeleeuwse samengestelde huizen, beide met een dwarse voorvleugel van drie lagen langs de Drift. Tussen 1807 en 1809 zijn deze huizen onder leiding van J.D. Zocher Sr. ten behoeve van het paleis van Lodewijk Napoleon samengevoegd. In het gebouw bevindt zich een vroeg 18de-eeuwse bordestrap. In 1881 is het tot Rijksarchiefgebouw verbouwd, waarbij de derde bouwlaag werd vervangen door een zinken tentdak en zowel aan de linker- als aan de rechterzijde twee traveeën werden afgebroken om het gebouw te laten voldoen aan de archiefwet. In 1986 zijn deze traveeën weer aangevuld.
Drift 29 Een 18de-eeuws samengesteld huis met verschillende vleugels rond een fraaie binnenplaats, bestaande uit drie bouwlagen, een kelder, een straatkelder en een zadeldak. Het huis bezit een fraaie 18de-eeuwse bordestrap en interieurelementen. Tussen 1807 en 1809 is het onder leiding van J.D. Zocher Sr. verbouwd als onderdeel van het paleis van Lodewijk Napoleon.
Drift 31 Een laat 17de-eeuws vierkant huis met twee bouwlagen, kelder, een werfkelder een een schilddak. Het is ontstaan ter plaatse van een groot diep middeleeuws huis langs de Wittevrouwenstraat, waarvan de kelder nog over is.
Drift 4 In de 17de eeuw als stal en dienstgebouw behorend bij Drift 6 opgetrokken huis, bestaande uit twee bouwlagen, kelders en een zadeldak, oorspronkelijk op L-vormige plattegrond. In de 19de en 20ste eeuw is het grondig verbouwd. Oorspronkelijk sloten op de brede brug ter rechterzijde grote koetsdeuren aan.
Drift 6 Een uit een middeleeuws claustraal huis van St Jan gegroeid samengesteld huis. Het bestaat uit twee dwarse delen rechts en een diep deel links. De delen hebben twee
[pagina 29]
bouwlagen, kelders en zadeldaken. De grote diepe vleugel is van middeleeuwse oorsprong, en is met zijn front vanouds gericht op het zuiden, op het Janskerkhof. Later werd het front een kwartslag gedraaid. Het huis staat nu met zijn voorgevel in het water van de gracht en is middels een brug met de straat verbonden. Het huis bezit een fraaie Lodewijk xvi bordestrap. In 1957 is het huis ingrijpend verbouwd.
Drift 8 Het samengestelde huis met een middeleeuwse kern is gelegen op een claustraal perceel van St Jan. Het bestaat uit twee bouwlagen, kelders en een schilddak. Het front aan de gracht dateert uit de 18de eeuw. Oorspronkelijk had het een tuin op het noorden. In de late 19de eeuw is het huis grondig verbouwd.