Prisiri stari. De pretster

[p. 108]

Prisiri Stari ben pré ini 1977 èn 1978 gi jongoesma èn bigisma èn gi foeroe skoro-pikin, ini Thalia, Paramaribo. A skrifiman Thea Doelwijt, A komedi-edeman Henk Tjon, Den komediman Mariëtte Moestakim = Toewe, Mildred van Eer = Mese nanga Loekoe Stari, Henk Tjon = Adoewa nanga Kownoe Moen, A doeman foe a decor Waidi, Faja Otto Manichand, A moniman Frank Faverey, Den portreti-man Cliff San-A-Jong, Eddy Kenneth Madarie.

[p. 109]

De Pret-Ster werd opgevoerd in 1977 en 1978 voor jong en oud en speciaal voor scholen, in de schouwburg Thalia, Paramaribo, Suriname. Schrijfster Thea Doelwijt, Regisseur Henk Tjon, Spelers Mariëtte Moestakim = Toewe, Mildred van Eer = Mese en de Tover-Ster, Henk Tjon = Adoewa en Koning Maan, Decorbouwer Waidi, Belichting Otto Manichand, Zakelijk leider Frank Faverey, Fotografen Cliff San-A-Jong, Eddy Kenneth Madarie.

[p. 110]

San nanga soema na Doe-Theater?

[p. 111]

Wat en wie is het Doe-Theater?

[p. 112]

A Doe-Theater ben bigin ini 1974 leki wan prof theater-groepoe.

Den sma di opo en na: skrifiman Thea Doelwijt nanga komedi-edeman Henk Tjon.

Thea nanga Henk bigin wroko makandra ini 1970. A fosi pré di den ben meki ben de wan lafoe-pré: Cabaret Frrrek.

Baka dati den meki a Cabaret-Musical Hare Lach (1972) nanga a Cabaret-Musical Land te koop (1973). Land te koop ben pré ini Bakra-kondre toe. Dan di den drai kon baka ini Sranan, Thea nanga Henk bigin seti den wroko trafasi.

Den ben e taki: Pré komedi gi joe prisiri na wan switi sani, ma te joe wani pré komedi wan boen fasi, joe moe bigin leri a wroko foe pré komedi èn joe moe bigin seti wan groepoe foe man pré komedi leki wan wroko.

We, Thea nanga Henk bigin soekoe èn kari wantoe sma (man nanga oema) kon, di wani foe leri foe pré komedi, èn di wani foe teki pré komedi leki den wroko: full-time - dé nanga neti!

Ini a Doe-Theater joe abi foe leri fa joe moe taki èn singi wan boen fasi; fa j'e loesoe joe skin, so tak joe kan djompo hééé, so tak te j'e fadon, j'e fadon sondro skin-ati, so tak joe man dansi ala sortoe dansi.

Joe abi foe leri fa joe moe tjari joesrefi foe tron wan

[p. 113]

Het Doe-Theater is een professionele theatergroep, die in 1974 is begonnen.

De oprichters zijn: de schrijfster Thea Doelwijt en de regisseur-akteur Henk Tjon.

De samenwerking van Thea en Henk dateert van 1970. Toen maakten zij, samen met anderen, hun eerste cabaret-programma: Frrrek.

Daarna kwamen de Cabaret-Musical Hare Lach (1972) en de Cabaret-Musical Land te koop (1973).

Land te koop werd ook in Nederland gepresenteerd. Na de Nederlandse tournee zeiden Thea en Henk: We moeten anders gaan werken. Natuurlijk kun je toneel als een hobby beschouwen, je kunt het voor je plezier doen, maar als je echt goede toneelstukken wilt maken, moet je het als werk zien. Voor elk beroep moet je leren, dus ook voor toneelspelen. We moeten een beroepsgroep vormen.

Dus zochten Thea en Henk naar mensen (vrouwen en mannen), die het vak toneelspelen wilden leren en die er hun beroep van wilden maken: full-time - je dag en nacht inzetten!

In het Doe-Theater leer je hoe je je stem moet gebruiken om (beter) te praten en te zingen; hoe je je moet bewegen, bijvoorbeeld om heel hoog te kunnen springen èn ook... om te vallen zonder dat je je pijn doet en... natuurlijk om te kunnen dansen: van disco tot en met ballet en de dansen van de verschillende bevolkingsgroepen.

Wat moet een goede toneelspeler allemaal kunnen en doen? Dat leer je op het toneel en daarbij moet je veel

[p. 114]

boen komediman. Moro fara joe moe lési nanga stoeka foeroe boekoe, joe heri libi, èn joe moe tan doe!

A nen Doe komopo foe katiboten, di den srafoe ben e pré den A Doe-pré, ma boiti dati a wortoe Doe e taki foe ensrefi: na Doe w'e Doe.

Ini 1974 te kon miti a srefidensi foe Sranan (1975), a Doe-Theater pré: Libi Span ini na ati joe Sranan - wan totaal-theater-pré, pe singi, pokoe, dansi nanga pré moksi kon na wan, èn pe den someni koeltoeroe foe Sranan ben e begi foe a krakti foe Mama Sranan. Libi Span pré ini Paramaribo, ma ini den distrikt toe, den pranasi èn ini boesi, so srefi ini Bakra-kondre, Franskondre èn Doisri-kondre.

Moro fara a Doe-Theater pré: Fri; Wi na Srananman nanga Broko Sweti.

A tori foe den pré disi ben de: a bribi di wan Srananman moe abi ini a fri foe wi kondre.

Ini 1975/1976 a Doe-Theater wroko nanga 40 tiener èn den meki a fosi rock-musical foe Sranan: Fri Libi. Ini a musical disi, den pokoeman nanga den dansisma, nanga den singi- èn pré-man sori tak den jongoe Srananman abi wan wani nanga wan prakseri toe, fa a njoen Republiek Sranan moe gro.

[p. 115]

lezen, niet voor één of twee jaar, nee je zult je hele leven moeten studeren en oefenen!

De naam Doe stamt uit de slaventijd: de slaven speelden en dansten en zongen in kritische toneelstukken, de zogenaamde Doe-spelen; verder zegt het (werk) woord het zelf al: Wij doen!

In 1974 en 1975 (het jaar waarin Suriname onafhankelijk werd) speelde het Doe-Theater: Libi Span ini na ati foe Sranan (Het leven bruist in het hart van Suriname) - een totaal theaterstuk met zang, muziek, dans en toneelspel, waarin alle kulturen van Suriname in een eenheid vertegenwoordigd waren en waarin de kracht van Moeder Suriname werd afgesmeekt.

Libi Span werd niet alleen opgevoerd in Paramaribo, maar ook in de distrikten en het binnenland en zelfs in Nederland, Frankrijk en Duitsland.

In 1975 speelde het Doe-Theater verder: Fri (Vrijheid), Wi na Srananman (Wij zijn Surinamers) en Broko Sweti (Je zult ervoor moeten zweten!).

Deze stukken gingen over het geloof dat Surinamers in de zelfstandigheid van hun land moeten hebben.

In 1975/1976 werkte het Doe-Theater met 40 tieners en werd de eerste rock-musical gemaakt: Fri Libi (Leven in Vrijheid).

In deze musical lieten de jongeren (zangers, dansers, musici en toneelspelers) hun stem horen over de nieuwe Republiek Suriname: zij wilden inspraak in de ontwikkeling van hun onafhankelijke land!

Na 1976 bracht het Doe-Theater verschillende stukken: in 1976/1977: Anansi kontra Masra Bobo, Masra

[p. 116]

Baka 1976 a Doe-Theater meki someni tra theater-pré: ini 1976/1977: Anansi kontra Masra Bobo, Masra Babari, Misi Fes'koki, Misi Sabiman nanga Masra Konflaw;

ini 1977: a Cabaret-Musical Lafoe a no sjen;

ini 1977/1978: Prisiri Stari nanga Keskesi Sani;

ini 1979: Ik hoor, ik zie, ik zwijg;

ini 1980: Ba Uzi nanga a kino-pré Libispan.

A Doe-Theater wani de wan troetroe Sranan Theater. So a skrifiman nanga den komediman e meki den égi komedi-pré nanga pispisi foe ala den koeltoeroe ini wi kondre, nanga wi égi libi èn fasi fa oen de noja so; boen efoe no boen...

Thea nanga Henk e taki: wi wan seti wan theater d'e taki nanga a heri pipel foe Sranan.

[p. 117]

Babari, Misi Fes'koki, Misi Sabiman nanga Masra Konflaw (De Spin tegen Meneer de Sufferd, Meneer de Schreeuwer, Mevrouw het Sloofje, Mevrouw de Betweetster en Meneer de Slappeling);

in 1977: Cabaret-Musical Lafoe a no sjen (Lachen is geen schande);

in 1977/1978: Prisiri Stari (De Pret-Ster) en Keskesi Sani (Apekuren);

in 1979: Ik hoor, ik zie, ik zwijg;

in 1980: Ba Uzi (Broer Geweer) en de film Libispan.

Het Doe-Theater is een echt Surinaams Theater.

Samen met de spelers maakt de schrijfster steeds nieuwe, eigen toneelstukken waarin altijd elementen van alle kulturen van Suriname aanwezig zijn. Bovendien gaan de stukken steeds over de situatie in het land: over de mensen, over de goede en slechte dingen in hun leven en in de maatschappij.

Thea en Henk zeggen: Wij willen een theater opbouwen dat iedereen in Suriname aanspreekt.