O sekoer! Help!

[p. 4]

Voor Marijke in Amsterdam en voor Toni en Gianni in Paramaribo

Woorden en zinnen met een sterretje worden achter in het boek verklaard.

[p. 7]

Zout voor de zee

‘Hinderlijk, hinderlijk, hinderlijk,’ zei Martin Plaat met een kwaad gezicht. ‘In het zwembad was een Franse jongen en we zouden wedstrijd zwemmen. Die jongen is kleiner dan ik en toch was hij sneller. Waren we maar naar de bergen gegaan.’

Hij smeet het zoutvaatje, dat hij die morgen had meegenomen, op tafel.

‘Ik dacht dat jij zout naar de zee zou brengen,’ zei oma Iris.

‘Heb ik ook gedaan. Ik heb duizenden zoutkorreltjes in de zee gestrooid.’

Vanmorgen had Martin bedacht dat de zee zout nodig had. Het was zijn tweede dag in Frankrijk. Iedereen wilde water naar de zee dragen. Dat was gewoon. Dat was een gezegde. Maar niemand dacht eraan dat de zoute zee af en toe een schep zout moest krijgen.

Martin zou bekend worden als de uitvinder van ‘zeewater extra-zout’. Daarom was hij met het zoutvaatje naar het strand gegaan.

‘De slaventijd is voorbij,’ had hij geroepen.

Oma Iris had gisteravond over slaven verteld. Elke avond las zij iets voor uit oude boeken of zij verzon een

[p. 8]

verhaal, dat gedeeltelijk nog echt gebeurd was ook. Gisteravond ging het over de mannen en vrouwen die geen zout wilden eten. ‘Als je geen zout eet, kun je vliegen. In de slaventijd wilde iedereen terugvliegen naar Afrika. Jammer genoeg moesten de vrouwen in de keukens van de slavenmeesters eten met zout klaarmaken. En zelf moesten zij ook zout eten. Alleen een paar mannen zijn op dieet gegaan, die hebben eten zonder zout gegeten en zijn weggevlogen!’

Martin wist ook een verhaal over zout. ‘Mijn vader zegt altijd dat ik zout moet gooien op de staart van een vogeltje. Dan kan het niet meer wegvliegen.’

‘Klopt,’ zei zijn grootmoeder. ‘Weet je ook dat zout op tafel ruzie betekent?’

Echt iets voor oma Iris. Altijd had zij het over dat soort bijgelovige dingen.

‘En als je aan een diner zit,’ ging ze door, ‘en iemand vraagt je om het zout, dan mag je nooit het zoutvaatje in zijn hand geven. Je zet dat ding met zout voor die persoon neer.’

Martin sloeg zijn ogen ten hemel om wanhoop uit te drukken. Die oma van hem, ze kon niet ophouden!

‘Heb je nog iets leuks op het strand gevonden?’

Snel liep Martin naar de gang. Hij kwam terug met een paar takken. ‘Ik ga ze in flessen met water zetten. Als ze wortels krijgen, kunnen we ze ergens planten.’

[p. 9]

‘Waar dan? We hebben hier geen tuin.’

‘Hier’ was een appartement op de zevende verdieping van een flatgebouw. Het had een zitkamer met een keukenafdeling, een slaapkamer en een badkamer. De flat lag aan het strand van Argelès. Argelès-Plage heette het Franse badplaatsje dan ook. Plage betekent strand. Oma Iris ging er ieder jaar naartoe en nu was Martin mee.

Frankrijk had ook met een verhaal van langgeleden te maken. Was hij helemaal naar Europa gekomen om vakantie te vieren, dacht Martin af en toe, en wat kreeg hij? Geschiedenisles!

Toen ze nog in Nederland waren, had zijn oma gezegd: ‘Je weet toch dat we een beetje blauw bloed hebben.’

Dat wist Martin. ‘Gouverneur Van Aerssen, beter bekend als gouverneur Van Sommelsdijk, 1683 - 1688,’ ratelde hij zijn lesje af.

Oma had een keer in de encyclopedie gelezen dat Cornelis van Aerssen voluit heette: Heer Van Sommelsdijk, Plaat, Bommel en Spijk. Plaat!

Meneer Van Sommelsdijk, Heer Van Plaat, had in 1683 een derde deel van Suriname gekocht en was in datzelfde jaar ernaartoe gegaan.

Zijn grootmoeder had het als een grap verteld, maar later geloofde ze er echt in: ze heetten Plaat, dus moesten ze familie zijn van die ‘hoge’ meneer.

‘Zijn vrouw kwam uit Frankrijk. Weet je nog hoe zij heette?’

[p. 10]

‘Eh...’

‘Marguerite du Puy de St. André Montbrun.’

‘O ja.’

‘En wat heb ik ontdekt?’ vroeg oma Iris met een triomfantelijk gezicht. ‘Dat hier in de buurt een dorpje ligt dat St. André heet!’

‘Waarom heeft u daar geen appartement gezocht?’

‘Omdat ik aan zee wilde zitten. Bovendien kwam ik er later achter dat er wel dertien St. André's zijn.’

Martin legde de takken, die hij op het strand had gevonden, op het aanrecht in de keuken.

‘Ik ga even rusten.’ Oma Iris liep naar de slaapkamer.

‘Krulletje, krulletje,’ zei Martin en hij haalde zijn hand door oma's haar. ‘Slaap lekker.’ Zijn oma had grappige, kortgeknipte grijze krullen. Ze was klein en tenger. Martin was bijna net zo lang als zij. Ook oma's kleding was geestig. Of ze droeg een broek met veel zakken en een wijd hemd net als hij, of zij zag eruit als een dame die naar een feest ging. Alleen aan de kleur van het haar zag je dat ze een beetje oud was. En ze had van die rimpelige handen met blauwe riviertjes erop. Maar verder deed ze met alles mee.

‘Laat dat,’ bromde zijn grootmoeder. ‘Zit niet aan mijn haar, je hebt zelf krullen.’ Martin hoorde aan de toon van haar stem dat zij zich gevleid voelde, omdat hij met haar krullen had gespeeld.

[p. 11]

Hij ging op zoek naar lege flessen. Intussen dacht hij aan een verhaaltje, dat hij langgeleden op school had gelezen. Het heette ‘In de tuin’. Het was grappig, daarom kende hij het nog uit zijn hoofd. Hij zou het straks aan oma Iris vertellen. Het ging zo: ‘Wat een lawaai! Wie slaat daar zo hard op een blikje? Dat is Toni, de drummer. En wie slaat daar met een stok op een bankje? Dat is Mark. Toni en Mark zijn broertjes. En wie zingt daar? Dat is Roy, hun neefje. Roy zingt: “La, la, la... ja, ja, ja!” Het is een hete zaterdagmiddag. De zon brandt het zand. De drie jongens zitten bij het huis. Daar is schaduw. Ze spelen en zingen heel hard. Papa kan er niet van slapen. Hij schreeuwt: “Hou op.” Toni, Mark en Roy stoppen met spelen. Wat moeten ze nu doen? Roy weet iets. “We gaan de tuin mooi maken.” Hij pakt de drumstok van Mark en zet hem in de grond. “Zo,” zegt hij. “Nu moeten we hem elke dag water geven.” Toni vraagt: “Waarom?” “Dan komen er groene blaadjes aan,” zegt Roy. Mark lacht. Hij roept: “Hoe kan dat nou?” Roy zegt: “Dat zegt mijn vader.” Toni vindt: “We gaan het proberen.” Ze geven de stok elke dag water. En wat zien zij een week later? De stok heeft één groen blaadje gekregen! Dit is echt gebeurd. In ons eigen land, Suriname. Daar kunnen zelfs stokken blaadjes krijgen!’

Martin moest er weer om grinniken. In Nederland zou je zoiets niet verzinnen. Nederland was een stenen land, hij had nog nooit zoveel stenen huizen en stenen wegen bij

[p. 12]

elkaar gezien. Maar het meest was hij onder de indruk van de treinen. Van oost naar west en van noord naar zuid lagen er treinrails. Door heel Europa, door een heel werelddeel!

Oma en hij waren helemaal van Nederland naar het zuiden van Frankrijk getreind. De reis had bijna twaalf uur geduurd.

En snel dat die trein ging. Je ontdekte in de verte een kasteel, maar voordat je het goed kon bekijken, was het alweer verdwenen. Zo zag je een berg en zo was-ie weer weg. Eigenaardig, hij zag hier voor het eerst bergen terwijl ze in het zuiden van zijn land erin stikten: Wilhelminagebergte, Toemoek Hoemakgebergte, Voltzberg, Bakhuisgebergte, Tafelberg. En nog een heleboel.

Soms denderde de trein over een brug waaronder heel ver weg in de diepte een woest riviertje stroomde. Als ze in Frankrijk spoorbruggen over wilde rivieren konden maken, moest dat in Suriname ook kunnen. Martin droomde al over tientallen treinen naar het binnenland tot in het zuiden, tot in Brazilië. Dat zou prachtig zijn: vanuit Paramaribo met de trein naar Zuid-Amerika.

Misschien moest hij later railsaanlegger worden. Of treinenbouwer. Hij zou ook restaurants in de trein maken, met Surinaams eten. In de Franse trein hadden ze in de restauratiewagen gegeten, maar lekker was anders. De groente smaakte naar niets en de kip zag er bleekjes uit. Alleen de frietjes had hij allemaal opgegeten. Toen hij om

[p. 13]

verse peper vroeg, had oma hem uitgelegd dat de Fransen geen madame Jeanette gebruikten.

Martin was verbaasd, madame Jeanette was volgens hem een Franse peper. Zijn grootmoeder had weer een oud verhaal willen vertellen, maar Martin was snel over zijn zusje begonnen. ‘Als ik gekke gezichten trek, doet Roosje mij na.’ Dat lukte altijd: als hij over zijn pasgeboren zusje Rosalie begon, was oma Iris een en al oor.