Archief voor kerkelijke en wereldsche geschiedenissen, inzonderheid van Utrecht. Deel 6

XLIII.

Edele Mogende heeren.

UE. Mog. schryvens vanden 21. Marty deses jaers, heb ick den 7. May eerst ontfangen, ende daeruyt verstaen, dat die staten eenige nyt hare vergaderinge gecommitteert hadden,

[p. 292]

omme informatie te nemen over d'officieren vanden gestichte, ende dat uyt het rapport in't langhe ende op verscheyde tyden gedaen, bevonden was onder anderen mede, dat veele schouten ende secretarissen vande respective gerechten ten platten souden professie doen, ofte in der daet zyn (hoewel sy dickwyls noch anders willen schynen), vande roomsche religie als vande factie der herminianen, die sy soucken te stiven ende te starcken, tegen den inhoudt van vele geemaneerde plackaten, tot merckelycken ondienst vanden lande, ofte dat zy andersins in't reguard van hare bedieninge, sich qualyck ende onbehoorlyck gecomporteert hebben, Item, dat de coninck van Spaengien mit zynen aenhang swaere aenslagen opten staet vande vereenichde provincien ende hare geallieerde dagelicx practiseert, ende dat daerom die staten verscheyden schouten ende secretarissen dependeerende vande domeynen 's landts van Utrecht, van hare respective ampten ende diensten verlaten hadden, Item, dat UE. nu oock last ende aucthoriteyt hebben, gelycke bevordering te doen, ten respecte van alle die schout- ende secretaris-ampten dependeerende aen het directum dominium vande particuliere ambachtsheeren 's landts van Utrecht, die welcke hun oock voortaen sullen moeten reguleeren volgens seeckere commissie ende instructie (ut latius in litteris), versouckende diensvolgenden, dat ick daerop wel sal willen letten, ende alsoo naer comen zonder eenige faulte, mitsgaders UE. Mog. t'adviseeren binnen twee maenden naer receptie vanden brief, wat diensaengaende naer vereysch van myne jurisdictien, in vougen als boven sal syn gedaen, Item, wat schouten ofte secretarissen ick daer inne sal hebben gestelt, ofte dat anders by UE. Mog., volgens resolutie vande staten, daerinne versien sal worden, hetzy by deportement ofte andersints; dit wordt my dus ampel ende breet toegeschreven, sonder dat die gementieneerde informatien ende instructien (die ick noyt gesien heb), daer neffens overgesonden worden, nu wil ick die heeren te bedencken geven, of het my, die selver in het landt niet comen mach, mogelyck is, in zo corten tyt, soo verde vande hant zynde, op zulcx te informeeren, naer verhoor ende exigentie van saecken ordre te stellen. Den 19. Augusty 1618, nadat den staet van regieringe binnen Utrecht verandert was, hadden die heeren staten op die volle beschryvinge by eendrachtige stemmen, in recompense van myne ende myn zal. vaders trouwe diensten my gegeven d'ambachts heerlycheyt van Doorn, ick was oock diensvolgende gecomen in deuchdelicke possessie van deselven, UE. Mog. hebben my sine forma judicii ende sonder oorsaeck daer weder uytgestoten, ende Huyg van Nyevelt in myn plaets gestelt, hoe ick oock noch vorder getracteert ben, is alle werelt bekent, doch my alderbest, nu schynt het, dat die heeren daermede niet te vreden zynde, oock oorsaecke soucken, my te priveren, van 't gene my van myne olderen ende voorolderen aengeerft is. Edele Mogende heeren, dit bedroeft my zeer, dat men my dus bitterlyck vervolgt, die nochtans met goeder conscientie zeggen mach, niet anders oyt gedaen te hebben, als 't gene ick volgens mynen eedt, commissie ende ten dienste vanden lande schuldich was ende behoorde te doen; maer, myn heeren, boven all bedroeft my, dat UE. Mog. niet, lettende op den elendigen staet, daer d'geunieerde Nederlanden, doer die exorbitante resolutien ettelycke jaeren herwaerts gepleecht, in gebracht zyn, van sulcke vehemente proceduren een eynde maecken, trachtende veel liever het gescheurde met alle mogelycke middelen te helen, als vorder te dismembreren. Indien UE. Mog. eens by haer selven (alle passien aen d'een syde gestelt) willen examineeren, wat al onheylen, elenden ende bedroeffenissen gedurende uwe regieringe over de ingesetenen der geunieerde Nederlanden, sampt derselver geallieerden gecomen is, ja, wat jammeren, naer alle apparentie noch te wachten staen, so meine ick, naer myne geringe verstant ende onder correctie, dat het meer dan tyt is, op reparatie vande staet te dencken, ten minsten van alle vehementien op te houden; die heeren, onder wiens beleidt, Godt Almachtich de Nederlanden soo genadich ende ryckelyck hadde gesegent, hebben deze onheilen te voren

[p. 293]

gesien ende gevreest, hadden se oock geerne opt gevouchelyckste geprevenieert, doch hoe den zulcken dat becomen is, weet ieder man. Edele Mog. heeren, ick bidde, wilt myn vrymoedich schryven ten besten nemen, ten geschiet niet uyt bitterheyt, ofte om yemant te reprocheren, maer uyt een oprechte sincere affectie, die ick drage totten welstant van myn vaderlandt, oock soo verde, dat ick van harte gaerne vergeten ende vergeven wil, alle 't ongelyck ende leet, dat my geschiet is, indien myn vaderlandt daermede gedient can worden. Wat nu aengaet het reformeeren van myne schouten ende secretarissen, sal die heeren believen te weten, dat ick een scholt ende secretaris gestelt heb tot Seist, item, van gelycken een over Gerverscop en den Breuydyck; beide die schouten ende secretarissen zyn personen, die lange jaeren, by der voorgaende heeren regieringe sodanige ampten bedient hebben, sonder dat oyt in 't regard van hare respective diensten clagten aen my, ofte oock aen de staten gecomen syn, hebben UE. Mog. nu eenige informatien, daerby blyct, dat ze alle vier ofte eenige van hun luyden, in't regardt van hare ampten sich qualick gecomporteert hebben, ick bidde UE. Mog. willen my dieselve overseynden, sal geerne daerop letten ende ordre stellen; doch ist maer alleen, omdat ze mogen wezen van't gevoelen der herminianen, soo bidde ick, d'heeren willen die goede luyden daerom niet moeyelyck vallen, want ick ben seckerlyck berecht, dat in verscheyden principaele steden van Gelderlandt, Hollandt ende Overyssel borgermeesteren gestelt zyn, wezende van het gevoelen der herminianen; ben oock berecht, dat Bogermannus, gewesen president op de Dortse synode, hem nu beclaecht ende bekent, door aendryvinge der politycke tegen die remonstranten te veel gedaen te hebben, item, dat D. Sybrandus Lubberti, professor tot Franycker, segt, die remonstranten te houden voor syne broeders, jae ettelycke voorname vorsten ende potentaten bewysen faveur ende gunst an de remonstranten, ongeacht haer bannissement; hope daerom, dat UE. Mog., hun vougende nae billycheyt, ende overwegende, wat weleer om de persecutie in't stuck van religie gepasseert is, niet en sullen willen meer inwoonderen vanden gestichte, wegen haere conscientie beswaeren ofte het broot uyt den mout trecken, maer veel liever trachten soe veel bedruckte, bedroefde ende verjaechde cristenen, die nacht ende dach tot Godt suchten ende schreyen, te vertroosten, ende daer 't geschieden kan, tot hare voorgaende diensten, ampten ende beneficien te herstellen, opdat ze Godt in gerustheyt dienende, wyff en kinder met eeren weer erneeren mogen, daerop sal ick dien selven goeden Godt bidden, U

Edele Mogende heeren, by te staen met Zynen Heyligen Geest, opdat uwe regieringe mach strecken tot Synes heyligen naems eere ende welstant onzes algemeenen lieven vaderlandts.

Datum Doornum, den 28. Juny 1622.

Uwe E. Mog. dienstwillige

A. vanden Waell.

Opschr.: Aen de Ed. Mo. heeren staten van Utrecht, tot Utrecht.