|
| |
| |
| |
Stukken, aangaande het convent van St. Elisabeth, binnen Huyssen. (1575).
[I]
Ordenungh tot nut ind walfardt des susteren conuents van Sanct Elisabeth bynnen Huyssen, durch beuelch onses gnedigen Fursten ind Heren, Hertougen tho Cleue, by den Edelen ind erenthvesten Henrichen van Wittenhorst, Drost ind Amptman tho Huissen, opgericht int bywesens der beider werdighen ind andechtigen Heren, Ambrosius Michael, pater des cleynen conuents bynen Embrik, ind Heren Gerrit Janssen van Aeken, pater des convents van Rhynen, beide visitatores des darden Regels Sancti Francisci, als sie mit uren procuratoris bewesen, oeck bywesens des erenthvesten Henrichen van Smalevelt, Burgermeister der stadt Huyssen ind des achtparen Johans ten Eyndt Rhenthmeister vanden Drosten vursz daertho gefurdert. In maten als volcht. Edoch dit allet onder correctie van furstlichen hochwysen Rheden tho Cleue.
Irstlich is verordent, dat sie in orer religie ind geistlicken leven, regel, habit ind alle gehoersamheit bynnen uren convent eyndrechtlick by malcanderen, gelick dan ails gewentlich ind gebruicklich, leven ind bliven sullen.
Tom anderen, dat sie uren gotlicken dienst inder moderkerken op eene bequame plaitz, dartho geordent, waren sullen, ind aldair ure sacramenten durch den pastoir off enen anderen gequalificeerden catholiken priester ontfangen, off tot uren gelieven, in ur selffs kirck, so duck ur dat tho doen gelieuen sall, na ailder gewoenten.
Tom darden, also sie verlopen syn in uren titlicken goederen, ind op dat sie in uren geistlicken leuen mochten blieven ind in genen forderen verlop geraden; so is geordonirt, ind gedispensirt by den committirden van uren oirden, dat men ieder persoen assigneren sall, dat irste jair die sum van sestien daler des jaers; ierstmael aengaende Sanct Johansmiss natiuitatis nestkomende deses jairs viff ind souentich, meten genytende dat gewass ader fructus van uren guderen onder uren ploich ind bedryff dieses jairs viff ind seuentich ind geen ander jaren mehr; doch allet tot erkentenisz van furstlichen Rheden, soe voel de fructus angeet ind belangen duet. Item, dat anderde jaer ider achtien daler. Ind so sie sich op die achtien daler nit kunden bedragen, sal men mentder dat darde jaer twintich daler tho leggen. Vund mit die geheele sum sullen sie int gemeyn ur taffel in vren reventer ophalden, wie van ailst; ind na uren regel ind statuten gebruiklich is gewest, ind nit dair inne tho veranderen.
| |
| |
Tom vierden, sullen alle susteren in 't gemein arbeiden, spynnen ind andere handwerk doen, tot urbair ind profyt alles ures gemeinen conuents; ind nit tot ures selffs eigen profit, als oeck van als gewoentlick is gewest.
Tom vyffden, tot wisfurderingh urer pachten, renten ind opkomsten, sal gecommittert ind gestaldt werden enen bequamen rentmeister, die ure dingen trouwelick verwaren, wisfurderen, die pachten ind renthen inmaenen ind tot des convents orbair vthrechten sall op syne bequame tyt, ind sich daerom nit verhinderen laten. Daervan hi jaerlix voir den Drosten, visitatoren ind anderen daertho verordent, oprechte reekenonghe doen sall, ind hier fur genochsame burgen tho stellen, daermede, tot erkentenisse der frunden vurn. dat convent wel gehalden ind verwart syn moge.
Tom sesten, is verdragen, dat alre des conuents lenderyen verpacht sullen worden vanden Drosten, Burgermeisteren ind Renthmeister vurscr., int bywesen der matersche ind procuratrische inder tit, op alsulcke conditien ind furwerden, als unsses genedigen fursten ind heren, hertoughen tho Cleue, etc. guderen, wtgedaen ind verpacht warden; und wat profiten ind thoboiten, beneffens die jaerlicxe pachten, daeraff komen, sullen wesen tot proffit des conuents ind uren koicken gemeintlick tho gebruicken ind tho ghenyten, tot die forige assignerde pennongen.
Tom sevenden, is verdragen ind geordiniert, dat se hinforde ghenen pater, kapellaen, vicarium off ander personen, geestlick noch wereldtlich in uren kost annemen, noch oeck gene kinderen in uren oerden ind professie ontfangen sullen, in gans generleywis, dan mit wil, furweten ind utdruckelicken consent des Drosten ind Heren ind uren visitatores, vermogens des consiliums van Trendt.
Tom achten, off imants, die sich misrede, misbrukte of ungeburlich ind ongehoersam hielde, (des men verhaept niet tho geschieden sullen), sal die mater off overste des conuents den Drosten tho kennen geven, die welche datselve sal averschrieven uren visitatores, die dan geburlicke straff, na gelegenheid ind qualiteyt des misdaits daer aver geschieden sullen laten.
Tom lesten, soe sullen dese vursz. articulen staen tot kentlicke revocatie des Heren vanden lande ind uren visitatores, sonder all argelist. In kennisse der waerheit, is dit vurscr. den sementlichen conventualen voirgelesen ind van ur allen acceptirt worden, ind durch den vursz. tuichen mit eigen handen onderteickent.
Actum, bynnen Huyssen den XVII dagh Juny, Anno XVc viff ind soeventigh.
Accordeert, Henrick Cock, Secretaris in Huissen, sbst.
| |
II.
Unsern geneigten willen thovor. Werdigher, andechtigher guder frundt. Uns hebben Ambrosius Michaelis, pater des cleinen sustern convents binnen Embrick, und Gerhardt van Aecken, pastoer tho Rhynen, als wy tho deser tit in sachen des conuents tho Huyssen dan selfst by einander vergadert, cleglick furgebracht, Wie Broder Johan van Beeck van sich schryve, oeck U.M. furdrage und ein gemein fam und gerucht make; als solde der richter alhier tho Huyssen, Claes Smafelt, als seiner (des paters van Beek) misgunstiger, sie beyde op nechtsgehaldener visitatie, anno LXXV in midsommer alhier gefurdert und beschreven hebben und tho seynen achterdeil in solcher visitatie, etliche ungeburliche hendel furgenommen, oock des richters vursz. brief an furbenante visitatores gantz und zeer aengeneem geweest syn, umb daernae tho vernemen, dat tho minderung siner reputation dienen muecht. Wie dan vil verechtliche, unwahrhaftige worde in synen brief an U.W. uitghegaten. Dat sie oek die susteren ontslaten und einem excommunicatum tot einen bischtvader ghestalt und deswegen begeert onse getuchnis und wie die wahrheit in sich ist, U.W. oerenthalven
| |
| |
over to schryven; mogen derhalven hierop to waren bericht deser geschicht nit verhaldenen, dat die beyde visitatores van gheinen anderen alhier gefurdert als my Drosten, und dat vith bevel myns gnedighen Fursten und Heren, Hertoghen tho Cleue, Gulich und Berge etc., umb hochnothwendighe ordnung, tho reparatie des ghoenen, soe by synen, des van Beecke tit, dat meiste deil und furhin yemerlich verbracht, und wideren verloep tho verhueden, tho maken. Ingelicken dat beslott nit vanden visitatoren dan langhe jaren darbevoiren, ehe ick Drost, alhier tho Huyssen kommen, geapent. So ick oecb der confessionarius van my, Drosten in tit, als die pestilentie und... kranckheit in de convent gekommen, und niemant darin reden und curam animarum der swachen conventspersonen annemen willen, darmit du nit unchristlich hinscheiden, dar in geordent. Oeck van den beiden visitatoren in irster oerer ankumpst alhier, daruith weder erloest, der oeck na der visetatoren vertrecken sich des convents gantz und all ontslaghen, oock gein biecht mher gehort. Und wat wider dese dri punten angaende van gemelten van Beeck, geschreven oder volgents gesagt mucht werden, is alles onwahr und erdacht. Und wanneer Uw. brederen bericht darvan begeeren, sal der altyt van uns also gedaen werden, dat solche unwahrheit klarlick am daghe kommen sall; und is demna nit allein van wegen der visitatoren dan oeck des Godshuses alhyr, und uns unser guetlich gesinnen, Uw. geruerten Jan van Beeck darhin dwinghen und halden, oeck befelen willen, solichen lesterlicken schryvens dat convent binnen Huyssen berurende, sich genutzlich tho onthalden; dan dar uith anders nit dan uneinicheyt und twyspalt inden convent spruytet und verriset, dat doch nu in rast und freden ist. So hie dan darenboven nit ophoeret van solchen laster, sall man nit vurbygaen muegen up andere weghe te dencken, daermit der eenmal afgestalt und achter wegen blyve. Uw. dem Almechtigen befelhendt,
Geschreven tho Huysen, den IIII Septembris, Anno (15)76.
H. v. Wittenhorst, Drost tho Huyssen.
Opschr.: Dem werdigen und andechtigen Broder Willem van Horssen, generael minister des derden ordens S. Francisci van Penitentie, ende pater v. St. Niclas tot Utrecht.
| |
III.
Wy moeder, undermoeder und procuratrix, voert semtliche mitsusteren und conventualinnen van S. Elisabeth cloister binnen Huessen, bekennen und certificieren mits diesem: Alsoe wy in erfarunge hommen, wie dat Johan van Beeck, gewesener unser Pater, uns mit allerlei valschen brieven, gedichteden, crimineel, famose scheltwoerden und logenen bewerpt, und achter rugge naesegt, die wy umb unser ehr und gelimpt tho verdedigen, unse antwoert niet langher verby gaen konnen, und soe hie dan vur irst schryft, als dat die ehrenfester und frommer Claes Smalvelt, Richter tho Hussen etc., die visitateurs solde verschreven hebben inden jaer 75, ombtrent midsommer, omb na verrisen und vertrecken frater Johans van Beeck enige mutationes oder reformatie durch ingevendt vurgemeldt richters te maken, etc. bekennen wy, dat gemelte richter die visitateurs niet verschreven, dan der Drost van Huessen, durch befelh des durchleuchtigen, hochgebornen Fursten und Heren, Hertougs tho Cleve, Gulick und Berge etc., unsers genedigen Fursten und Herrn, ter causen und oersaken, dat sine Furstl. genaden niet siehen en willen, dat unsere convent so gantz tho gronde
| |
| |
vergaen solle, gelyck hie Johan van Beeck opten weg gebracht und geholpen mit alienatie viele unsern goeden, achterlatinghen viele merckliche schulden und verloep unsern tideliken dingen, mit oeck achterlatinghe, twyst, moyterien und onrust, soe hie in unseren convent aengesticht, doer syn scandaleuse druncken, onerbare und untuchtich leven, und dat gemelte richter tot die visitatie, noch raedt noch daet gegeven en heft, viel weniger enige beschrivonge gedaenn.
Ten anderen, soe hie schryft, dat die visitatores uns solden gesatt hebben eenen geexcommuniceerden und verbannen richter und verwaerer Godtlicker diensten unsers closters, etc., bekennen wy, dat solcx by den visitateurs niet gsschiet en sy, dan dat sulcx in onser wterster noeth in tit der swarer pest (doe niemandt by ons intreden wolde) durch guetduncken und christlihen mitleyden des drosten geschiet sy, op dat wy gelyk onredelyke beesten, unverwaert mit die heilige sacramenten niet afsterven en solden. Diewelke richter naderhandt in dierste visitatie durch die visitateurs is afgestalt, dat hie oock daerna gheen handelinge in onsen cloester in enigher manieren gehadt en heeft, of oick yemants von ons die biecht gehoert en heft.
Ten derden, soe hie schryft, dat die visitatores voerscr., nemblich her Ambrosius Michaelis, pater vant cleine convent tho Embrick, und her Gerrit van Aeken, pater tho Rhenen, uns extra clausuram gesatt und unschloten solden hebben; bekennen wy, dat sulcx by den visitateurs niet geschiet en sy, dan, soe wy vurhen vur etzliche jaren unschloten gewesen, synnen wy wth befelh unsers Generaels und Furstl. hoechwysen rhaden van Cleve als brachium seculare im jare negen unb tsestich durch den hoechgelerden Hern Arndt van Leuwen, licentiaet und Cleefsche raedt weder in clausuram und in slott gestalt worden, daerinne wy domahls ungefehrlich een vierndels jaers off een halff jaer geholden, und daerna heft Jan van Beeck uns propria sua temeritate vnd wth lichtverdicheit sonder oersake, wy sulchs niet begerende, onsloten, seggende die eene suster voer und die ander nae, dat wy frylich solden wtreysen by unsen frunden, ein jaer oder half jaer, oder soe langh idt ons geluste.
Ten vierden, soe hie schryft van untucht und misbruick etzlicher unser susteren, soe die vurgemelte richter mit oenen gedreven solde hebben, mit mehr anderen valschen logenen; seggen wy, dat wy niemant van onsen susteren daer vur ansiehen, dat sie solchs mitten richter vursz. oder iemandt ter werelt begangen oder bedreven; dat wy oock den richter tho from dafur ansiehen und kennen, dat hie enighe van unsen susteren int groet oder cleynste solde begeren tho scandaliseren; dan dat frater Johan van Beeck solches valschelick erdichtet und liegt, verswigende om ehren syns persoens wil, het scandeloes, onerber, twystich, twedrachtich, moytich leven, dat hie by ons gefuret heft, ten tiden hie onse biechtvader vnd regeerder gewest.
Biddende und begerende oetmoedelyk, dienstlick und ernstlick, dat den generael syn W., gelieven will, hem frater Jan van Beeck sub gravi poena et sub poena obedientiae strenglik tho gebieden ond inthobinden, dat hie des logenachtigen, valschen synen schryven und bitteren achterclaps (daer niet dan twyst ende onfrede of en coempt) van unsen convent, (dat nu Godt loff weder in guede ruste, frede end guet regiment gestalt, beter als oyt by sinen tiden gewest is) sich vermeyde vnd ontholde: Oder, ymp fal hie gheen ghoer geven will, vnd niet op en hoert, van solchen lesterlicken schryvens und achterclaps, sellen wy veroersaekt ende genodtdrengt werden, andere wege te suecken und hoegher overicheyt aenroepen, die hem des werden doen achter stellen und laten.
Dieses in oerkonde heben wy moder, ondermoder, procuratrix, vort wy semptlicke conventualinnen dit tegenwoerdiche, elck mit eigenen handen witlick beteeckent.
| |
| |
Actum anno vifftien hondert ses vnt tseventich am vifften dage maentz Septembris.
| Suster Oloyt van Herd, moder to Hussen, onwerdych. |
| Suster Dyng... Vygh, ondermoder, suster Alydt te Heren hoeff. |
| Suster Jenneken Smaelevelt. |
| Suster Berber Ryllart. |
| Suster Aelken Welhessen. |
| Suster Yen van Domseler. |
| Suster Merryken Pas. |
| Suster Marryken van Reussen. |
| Suster Aelken van Beeck. |
| Suster Stynken van Westryck. |
| Suster Stynken Kyffyts. |
| |
Adr. vand' Bilant aan Co. Huygens, (1638).
Monsieur Secretaire.
Alsoe EL. mynen baden en jongen lestmal gedepeschirt, dat die restitutie myner goeder beter geexaminirt werden solle, so byn nhu verhapent, sulkes sall syn geschett. Ick verclare E.L. als en Edelman mith Ehren, dat yk my bey 40 Jar neutral gehalden, dergestalt, dat nimant op my toe spreken weet. Ick byn nae Gelre vertrocke, umb myne processen toe bevorderen, gelyck myne papieren sullen utwysen; bin also des morgens van Wachtendonck, vnd nyet van Stralen wtgetrocken op Gelre, toe Stralen passierende, ik heb den pastor par cortosie laten watt mytt faren, alsoe hett hedt weder was, doch op syn gefare, soe is een confoy van Stralen myn gefolgt, daer van ick int geringste nyet geween; ja capt. Bree en andere beihebbende soldaten nytt gesehn noch gesproken, solden dhan myn goeder pris syn, umb dat den pastor op syn gefaer en wenig mitt my gefaren, sulkes is tegens opinie van alle werelt. So besorge ick, myne saeck muchte seine Hocheit prins van Oranien nytt tot recht vorbracht werden, als beger vrientlyc E.L. geleven seine furstl. Hocheit die oprechte warheit toe remonstrieren, ende umb restitutie, in conformiteit van 't inventarium ahn seine Hocheit over gesunden an to halden, wat darvan khomen mucht, toe leveren aen myn cousyn Syberch, Drost toe Ravenstein. Ick sal ungetwivelt tegens E.L. danckbaer syn, end mytt den here van Waldeck tott syne huse binnen Nimwegen bestellen. Doende hyr mede E.L. naest myn dienstelicke recommendatie, Gott almechtigh treulick bevelen.
Ilens Wachtendonck, d' 22 Sept. a. 1638.
E.L. Vrientlwilliger, Adrian vand' Bilant.
Wie schendigh my die soldaten offte rutter in mynen hoegen alderdumb onverschult getractirt hebben, khen Gott vn is iedermentlick kundigh.
Ick bidde dat yck mynen pitschir Rinck anstonds so muchlyk mith hett pert mucht bekhomen, den rink was on gefer 5 kronen ahn golt. Dat golden kestiken ongefer 18 kronen wat meer ahn gelt sal het inventarium wtwysen. Daer ick eniche oncosten dragen must, all yck verrichten bei restitutie des guets.
| |
| |
| |
Excursus gisberti lappii a waveren jcti ultrajectini ad vitam et martyrium b.m. cornelii musii, ab eximio dno m.n. estio editum.
Ad Venerabilem ad Magnificum Dnm D. Rumoldum a Medenblick, sacrae theolog. licentiatum, presbyterum, Dnm observandissimum.
Cornelii Musii martyrium publicavit Petrus Opmerus, et ex eo Arn. Raisius summarium intexuit additionibus ad natales Sanctorum Belgii per Molanum. Scripsit idem Opmerus epistolam ad honorab. et magnificum D. Paulum Taphaeum, novae ecclesiae apud Delphenses pastorem, in qua apotheosis quaedam defuncti Musii exprimitur. Extat apud Gisb. Lappium a Waveren, JCtum Ultrajectinum Msta.
Meursius, lib. III. Albani, fol. 194: circa hoc tempus res longe indignissima accidit. Vide ibidem Meursium, et nota Lumaei privatum in eum (Musium) odium. Idem Meursius, lib. 4o.; Lumaeus varia ordd. accusatione in ordinem redactus, dignitate ac munere suo amovetur. Ibidem etiam crudelissime provinciales evinxerat et sacerdotes hominesque alios innocentes, nulla causae cognitione, morte mulctaverat, inter quos Cornelium Musium et Justum Tollium, utrumque virtutis et fidei in patriam praeclarissimos. Ad haec nefaria militum flagitia nulla poena coercuerat.
Petrus Nannius libellum scripsit, de claris Romae Corneliis, ad Cornelium Musium, quem Schottus cum Cornelio Nepote, Francofurti in folio edidit. Ea dedicatoria inquirenda et inter adoptiva Musii adoptanda.
Michael Vosmerus, cap. 18, vitae Adami Sasbout, beatum Cornelium Musium titulat.
Adrianus Junius, praeter epitaphium defuncto Musio scriptum et elogium solitudinis in Batavia cap. XVI. publicatum, vivo etiam Musio, emblemata duo inscripsit XXIII et XXIV. Divina virginem pudicitiae, matronam domus satagere.
Thomas Bozius, congregat. orat. presbyter, de signis ecclesiae Dei lib. XI. signo quadragesimo tertio; Patientia, In ecclesia Dei praeditum est, futuram summam patientiam; hanc inter nostros esse, longe vero ab alienis, clarissime demonstrat, fol. 839. Delphis Bataviae urbe Cornelius Musius captus est et de jussu G., etc.
Meminerunt, et, suo more, deplorarunt Musii casum Borrius in suis historiis Belgicis et Meteranus, fol. 76.
Additiones aliquot ad Estii verba libb. 4. Martyrium Gorcom. fol. 267.:
Cornelius Musius. Vide Possevini apparatum sacrum; Aub. Miraei elogia belgica, Corn. Callidium Goudanum, in illustr. Germ. ss. catalogo; Surii hist. sui temporis; Swertii Athenas Belgicas.
Musii pater, vir civilis videtur ex insignibus..... auro facta, ortus ex Spangenorum familia apud Hollandos nobili, quae pro insignibus praefert tria capita Leopardorum, in medio eorum haben...., cui Musius uti junior trifolium adpingere solet.
| |
| |
Corarius opificio, Delphis, omtrent St. Joris Gasthuys. Mihi memorandus videtur hic locus Actorum apostolicorum, propter nonnullam similitudinem capitis noni, Petrus hospitatur apud Simonem quendam corarium, cujus est domus juxta mare. Videnda est dedicatoria precationum regiarum a Luca Opmero editarum.
Mater Musii Vlaerdingae oriunda, hielt vrientschap met Muys te Dordrecht ende te Schiedam. Creavit praeter Cornelium, etiam filium alterum, Petrum, qui, laicus conversus, apud praedicatores Hagienses, ante Musium defunctus est.
Quem sacra et casta poesis delectaret, qui suo exemplo docuit, non minus sine mendacio poema esse posse, quam vinum sine faece aut coelum sine nube; Quod Heinsius, fol. 15, funebris orationis de Jano Dousa jactavit.
Editionem Parisiensem Ven. Bedae. Ea praefatio velis remisque indaganda et Musii adoptivis operibus accudenda.
Apud Delphos coenobiarcham. Praedecessor Musii fuit Joannis Colemannus Delfensis, jurisconsultus, cui symbolon: Esto fidelis. Sepultus ante chorum in sepulchreto patrum monast., cui sepulchreto sarcophagus Joannis Heuteri, Eq. Hierosolymitani lamina cuprea tectus propter ecclesiae ornatum impositus, cum effigie ipsius Heuteri, armis, calcaribus et alio ornatu inibi expressis; Heutero in alio ecclesiae loco sepulchrum concessum ante altare, quod extruxerat. Musius coenobiarcha ab ipso coenobio nihil, praeter victum et vestitum recipiebat, nec ullo alio ecclesiae beneficio insignitus fuit. Facultates, quas a parentibus habebat, annuos ducentos florenos conficiebant. Post Musii excessum praefuit virginibus aliquamdiu Rmus Sasboldus, post episcopus Philippensis.
Veluti praesagio quodam cecinit. Quid? num illi inepte applicabimus, quod Actorum apostolic. X cap., vers. XXXI habemus: Corneli, exaudita est oratio tua et eleemosynae tuae commemoratae sunt in conspectu Dei.
Illius Canonici, qui se per ignaviam. Pontus Heuterus Delfius, Johannis praetoris, filius naturalis, Rerum Burgundic. ac Belgic. scriptor diligens, itemque de libris naturalibus commentator, Trudenopoli, qua in urbe decanus collegio canonicis praeerat, postmodum defunctus anno 1602, de quo plura Valerius et Sedulius.
Eum ingressum Delphos. Lumaeus venit Delfos die S. Annae 1572. Occupabat domum Heuteri cum omnibus vtensilibus. Princeps venit circa Martini, eod. anno. Vid. Borrius pro majore luminis istius temporis.
Cui religiosae Domus. Adferam in medium de hoc coenobio, quae inveni. Cammakerus primam fundatricem facit matrem viduam cum filia sua, die haer eerst met een bleycxken beholpen. Plures post accesserunt et conventus factus est et civium liberalitate crevit. Regulam tertiam D. Francisci moniales profitebantur, suberantque visitatoribus Campi S. Joannis extra Zwollam, qui conventui huic patres praefecerant usque ad Colemannum, Musii praedecessorem. Id inopia idoneorum factum a patribus Campi S. Joannis; minoritae id aegre ferentes, curam harum monalium ad se trahere non veriti, et litem Romae exordiri, omnia item movere ac moliri, ut Musium patratu dejicerent. Petrus et Aegidius Montani, natura et religione Germani, fratres minoritae in hoc ipso conventu hospites recepti, publice in mensa edixerunt: hier behoorden wij te zitten, quasi cura monialium professarum minus deceret sacerdotem saecularem. Tandem minoritae pontificiam bullam impetrant, quam Pater Pepinus, guardianus Bruxellensis, matri conventus offert, et, ut bulla loquebatur, sub excommunicationis poena, in possessionem patratus admitti postulabat, praesidente et audiente confessario Albae Ducis, Alfonso Contreras, itidem minorita. Mater, cum ad capitulum ap- | |
| |
pellasset, ibi conventum, ut minoritae cum generali Campi S. Johannis visitarent, defectus corrigerent, caeterum Musius in sua cura persisteret. In hoc conventu moniales singulae cyphum argenteum habebant, legato patris Colemanni, qui conventui omnia bona decedens legaverat. Utebantur et argenteis cochlearibus in mensa, et ad hopites excipiendos gutto argenteo (lampetten) et linteaminibus subtilissimae telae. Excipiebant autem hae moniales Magnates solo tecto et lecto, mensarios sumptus solitus erat solvere magistratus urbicus. Contigit in adventu principis Auraici, cum uxorem Saxonicam, has in terras adduceret, ut sumptus excrescerent ad centum daleros, cumque
Cammakerus, tum Musii famulus, scedulam expensarum urbano thesaurario persolvendam offerret, exclamaret (Cornelis Jan. Beukelsz): Ist moghelyck, dat een Gouverneur, soo veel verteert, daer een Lantsheer, den Graeff van Hollant, maer XVI. gulden, eodem conventu receptus, hadde verteert? Eadem .... thesaurarius antiquas rationes inspiciendas dabat. O frugalitatem prisci et vere Batavi saeculi! Nam et in vestitu tam frugalis et modicus ille comes erat: hy hadde een half vusette wambas, boven met een fluwelen cropken. Impartitus fuerat olim huic coenobio D. Nicolaus a Nova Terra, episcop. Haerlemensis, eodemque nomine abbas Egmondanus, ex parte illa ligni vivificae crucis, quae in ea abbatia asservabatur portiunculas duas, quae reclusae fuerunt crucibus auratis, majusculae et minusculae, quarum alteram in custodiam sumsit R.D. Sasboldus, alteram abstulit Joannes Neyus, commissarius generalis minorum et pacificator Belgii. Conventus hujus aedificia hodierna excitavit Colemannus, perfecit Musius, non illa sumptuosa quidem, sed munda et concinna, adeo, ut magnates ad se eliceret, de quo Musius non semel apud famulum questus est: Peter, hadden wy nou geen stallen, wy souden geen heynsten crygen. Perfecit autem Musius fenestras vitreas et tabulam summi altaris, similemque ornatum comparavit. Tabula summi altaris Colomanni nummis comparata, tres Reges exprimebat. Primum regem exprimebat Cors Claessen, pharmacopaeus Delfensis, cujus duae ex ordine filiae huic monasterio praefectae praefuerunt, Clara, elati animi virgo, Reimburgis demissi. Secundum regem Musius junior adhuc referebat. Supererant ad annum 1628 in vivis religiosae duae hic professae ante excessum Musii, Anna nempe van Nassauw van Merven, soror Charlottae; altera Schiedammensis ordinis et religionis
desertrix, Anna, filia Sebastiani Caentgen, qui cum primis Geusiis piraticam exercuerat, nupta Delfis. Reperio in chronicis, ao. 1475. Thomas Wtecamp pater tot Delfl. Item in Hollandiae chronicis narrantur praefectae monialium ereptae claves, quia tributum Carolo Audaci negarent. Celebrat Joannes Secundus Isabellam, Nicolai sororem suam hic sacram virginem; epistola V. gaudia (inter alia), quanta mihi, quantum injecere stuporem, depicta articulis verba latina tuis!
Ex ore probi cujusdam presbyteri. Antonius de Oostrum, Trajectensis, vicarius S. Salvatoris, Splinteri filius, post Ultrajecti sacerdos. Obiit Wiertae in terra Hornensi et Daniel van Ameronghen, soon van Willem van Ameronghen, stads-dienaar t'Utrecht, famuli postremi Musii. Posterior horum, syn camer-knecht. Habitabant cum Musio duo alii capellani, heer Jan Gysbertsz., mortuus Amstelredami apud Martinum Duncanum; et Jan Hubrechtsz., mortuus Delfis.
A se consumptis. Cammakerus ait, non consumtis sed tuto loco repositis, ex ore Styngen susters, unius ex longaevioribus hujus conventus.
Ex urbe natali. Heymen van Blyenborch, vir gravis, Musium ad se vocat (ut domesticas militares turbas evaderet) Hagam in domum van Joffr. van Drogendyck.
Indicio cujusdam Delph. et prop. Proditus a propinquis recht voor 't huysken vanden schout Pinsen, dat nu des Commys Loo soons is.
Et captivus. Brochten hem inden Haech inde kelder, tabernam publicam.
| |
| |
Delfos cum per literas Putant ex composito factum viri perspicaciores ejus, qui, de sommelier, seu custos vasorum argentorum ende de waster vanden Prins, troonden hem weder na Delff.
Et Cornelium Meranum. Vulgo vocabatur Cornelius Musius, quod Musius noster eum ex sacro fonte suscepisset nomineque suo insignivisset, filius van Adriaen Adriaensz. vander Meer, geusborgermeester. Cornelius post Delphis scabinus fuit.
Ex medio itinere Luminaeus intercepit. Dicendum ex initio itineris; nam captus est apud Leprosos, qui extra Hagam habitant in conspectu ipsius municipii, vanden Provoest van Lume. Dalerum, quem reliquum assumpti viatici secum habebat, leprosis in crepitaculo elargitus, Leydas avehitur.
Gisbertum nomine. Cognomine Duvenvoerde, H. van Opdamme, lumine luscum, hominem asperum, filium Jacobi, Dni van Opdam et Hensbroek, anno 1577. consulem Haerlem., post Woerdae gubernatorem, qui inde ad plures abiit, 10 Nov. 1580.
Putabam subolidum monachum. Nam pileus in via perdiderat per tumultum aut furtum, et capucio viatorio tectus erat. Ick meynde, dat ghy een vermofte munick waert.
Vix denique datum est precibus. Joffr. N.N. cloosterjoffrou ter Lee. Musius begraven in 't portael van S. Peterskerk aende noertsyde tegens 't huys van Lochorst.
Iturum ad mensam. Petrus Cammakerus, presbyter vicariorum Ultrajectens. collegiorum senior anno 1629, 12 May in pace depositus; vermaenden hem te gaen met een tabbaert op syn Utrechts ende een hoet op te zetten. Heer, ghy en sulter niet aengenaem wesen. Addebat bonus sacerdos, cum haec mihi referret, lachrimans; dat heb ick gheweest, ick beken myn schult, heb ick daer qualick in ghedaen. Erat quidem tum Musio non domesticus, sed famulus veteris consuetudinis, etiam ipso domestico gratior et familiarior. Advenerat enim in servitium ad Musium anno 1560, et fuerat vicaria altaris cujusdam a Musio donatus, vidique apud dictum Cammakerum librum Musii manu, non uno loco inscriptum, quem Cammakero dederat, cum sacras primitias Deo offerret 1569, gratiae et memoriae testem. Inerant conciones ecclesiasticae triginta sex, cumprimis piae et utiles de praecipuis ecclesiae catholicae feriis atque religionis christianae capitibus, authore Floriano Treflero Benedict...... coenobita. Et in iis Joachimi Perionii duae conciones legebantur, excusae 1565, Coloniae apud Maternum Cholinum. Hic famulus Cammakerus, sublato Musio, mirum in modum exagitatus est a Philippo Marnixio Aldegundio. Volebat enim, illo monstrante, in bibliothecam Musii involare, adeo, ut coactus fuerit,....
Sollicitus pater in conclave quoddam. Nunquam publice Musius in ecclesia praedicavit, sed in gynecaeio apud moniales, statutis diebus; nec etiam quotidie celebrabat: sed capellarium auscultabat eo die vices ejus supplentem. Hi conoebiarchae magnificentiam aliquam excitabant, instar fere abbatum. Ultimae monialis professioni concionantem admonit Joannem Fabritium, post in Divi Hippolyti e regione monasterii parochum.
Libros de exhortat. Martyrii. Puta Cypriani exhortationem ad martyres, ejusdem laudem martyrii. Eundem de duplici martyrio ad Fortunatum Luciferum Calaguritanum, quam moriendum sit pro Dei filio. Tertulliani librum ad martyres fol. 12 adversus Gnosticos Scorpiacum de bono martyrii to. 3., Thom. Morum, quod mors pro fide fugienda non sit.
Musius principi Auraico in monasterio sanctae Agathae fatum praesignificavit, vel 12 ante illud annis. Quod a Plempio, Musii cognomine et praecone solo annotatum observavi. Is intellexit illud ex ore Lipsii, patris item Cornelii N. sacerdotis Delphensis et aliorum senum, ut praesenti mihi retulit anno 1634, mense Sept. Amsterodami.
Quod iconi martyris. Imagines Musii sculptas observavi a Stempelio, ubi se ipsum sculpi jussit in argenti lamina, qua ante annos VII aliquot expressi. Est et alia a Wiericxio
| |
| |
sculpta, cui in circulo versus Musii adscriptus erat hic: Utile quid, spatio tam longi temporis egi? LXX....; a Martino Hemskerkio etiam in argento sculpi jussa; est et alia, curante Opmero in aes incisa. Alia item a Gallaeo. Vidi et aliam a Ja. Matham sculptam. Postremo, curante Ven. ac magnifico dno Medenb., aeri sculpta a Blommartio.
Pater Godefridus de Leodio post Metium fratrum minorum Ultrajecti guardianus, qui cum milite Hispano ex urbe 1572, et arce pacis dedita, abiit, non veritus fuit Ultrajecti pro concione dicere in ecclesia metropolitana: Beate Musi, ora pro me et pro omnibus.
Quanta vivi Musii fuerit aestimatio, docent vel multae pictae tabulae ab amicis expetitae, Susio, praeside Hollandici consilii, Lindano episcopo, magistro Rudolpho Wilhelmi pictore Ultrajectino. Ad unam harum tabularum ipse Musius de se sic luserat:
Musius undenis actis lustrisque duobus Sic habitu incessit, sic tulit ora senex.
Praecipuos inter amicos nactus fuit episcopos Nicolaum a Castro, a Nova Terra, J. Stryen, Lindanum; item Romoldum Stenemolen, quem Joannes Secundus praeceptorem vocat; Cornelium Verburch, Delphum, cognatum suum; Balduinum Jacobi, Dordrac., senatorem Hagae et Mechlin.; Petrum Opmerum; habuit praeter hos varios amicos in schedis mss. laudatos, Wolfardum Borsalium, Martinum Duncanum, Cornelium Adrichomium; virginem velatam Musius casto amore prosescutus est, eruditionis nomine, de qua Sweertius et chronicon Opmeri.
Musii laudem vide fol. 310. chronici Opmeri. Item ibidem, quomodo Paulinum in versibus imitatur.
Pacuvii modestiam in epitaphio expressit Musius fol. 157 chronici Opmeriani.
Een stoeldrayers soon van Utrecht Gerardus N., apostata Norbertinus ex abbatia Middelburgensi predict., eerst geusch buyten Delff, post ab hereticis Delfensibus evocatus Delphos venit Leo, - adductus ad Petrum Opmerum door Huych Jacobsz. (Opmeers swager elck had een dochter van Peter Sasbout, inde Gouds Blom) - novitiae doctrinae deditus, ut cum Opmero, antiquae catholicaeque religionis zelatore ac propugnatore, disceptaret de punctis controversae religionis.
In epitaphio Musii per Junium, quam saepe nil fato absque. Junius, qui valde familiari Musio utebatur, in hoc epitaphico sermone, Nil fato absque, alludit ad vetus symbolum Musii, quo utebatur, scil. Non sine fato. Super quo cum murmur exaudiretur nonnullorum, seseque corripi sentiret, mutavit assumsitque christianius symbolon: Non sine Christo; quod utrumque symbolum praeclare expressit ille, quisquis fuit, qui composuit distichon in Musii fatum, cujus intium: Musius est funestus fato etc., quod descripsi ex missali Domini Joannis Droslhagii, canonici et scholastici B. Mariae majoris Ultrajecti, Colon. 1581. defuncti.
Praeterea poematia Musii, quae ante septennium vidi apud venerabilem ac magnificum Do. Medenblick mss., etiam apud me epigrammata octo decemve reperiuntur. Credo etiam aliqua inveniri in Deliciis poetarum Belgicorum in 16o. 1610 editis in Germania.
Meminit beati Musii Italus Campanella historiae mundi lib. 3. ad annum 1572, fol. 191, cujus verba italici idiomatis hisce adjunxi, sed de laurea poetica, seu coronatione Musii secundum antiquam consuetudinem, nos ne gry quidem intelleximus; honori tamen martyris promovendo hoc extract. Italicum adscribendum putavi.
Ultrajecti, in capite Septembris M.D.CXXXVII.
Gisbertus Lappius a Waveren JCtus Ultrajectinus V.R. deditiss. servitor et amicus.
|
|
Auteursrechtvrij