Archief voor kerkelijke en wereldsche geschiedenissen, inzonderheid van Utrecht. Deel 6

[p. 1]

Stukken betreffende Johan van der Does, heer van Noortwyck.
1572-1574.

A.I. Op huyden den 21 Octobre A^o. 1572, soe is gecompareert Goerdt Gerritsz. van der Eem, rentmr. van Joncker Jan van der Dous, Ambachtsheer van Noortwyck, ende Joffrouwe Elisabeth van Suylen, zyne wettelicke gesellinne. Ende heeft vertoont ten huyse van Joncker Nicolaes van Zuylen van Drakenborch, als Schout der Stadt van Utrecht, seker kleyn vyerkant kofferken, daerinne leggende seeckere pappyeren, schriftueren van antwoort, replycke, duplycke, etc., taucherende die processe by M^r. Henrick Botter, jegens Joncker Johan van der Dous voers. Ende oock mede andere pappyeren, schriftueren, beroerende vrouwe Margaretha van Renesse ende Jacob van Rheenen, ende noch andere requesten ende schriftueren nyet te pyneweert. Item copie van de replycq van M^r. Johan Phs. a Mathe, contra die executeurs van Frans van Nyenrode. Item een chaerte van de Veenen van der voers. Joncker Johan van der Does, mitsgaders een acte van Hardenbroeck ende extract wt de sententie, etc. Ende noch in een pleytsaek int voers. kofferken leggende dese naebeschreven perceelen, alsse sess groote pappyeren huyrcedulle, uytgesneden duer A, B, C, D, taucheerende de pachters van Joncheer Johan van der Dous voers. Item een groote vyerkante pappyere huyrcedulle. Item een frachynen huyrbrieff van de Veenen, met twee wthangende segelen, een van root ende d'ander van gruen wassche. Item een decreetbrieff van den hove van Utrecht, met kleyne rentebrieffkens, alle toucherende zeeckere renten, geleghen tot Wyck. Item een rentebrieff sprekende op Eernst Taets van Amerongen, van vyff gulden tsiaers. Item een rentebrieff met een transfixbrieff daerdoor gesteecken, spreeckende op Ghysbert Spruyt tot Amersfoort. Item een plechte van een jaerl. rente vander Stadt Utrecht ende een acte van condemnatie van den hove van Utrecht daerby, sprekende op Job Willemsz. Stoeldreyer. Ende hier beneffens int voers. kofferken noch besloten, een pachtboeck van den jaerlixen incompst ende ontfangh van Joncheer Johan van der Dous, ende Joffrouwe Elysabeth van Suylen voers., van de goederen in den gestichte van Utrecht ende int landt van Woerden gelegen, zoe als int selve pachtboeck by specificatie gestelt is, daer affter aen gestelt ende gescreven sekere schuldenaers die de heere van Noortwyck noch van pachten ende renten schuldich syn. Alle welcke percelen ende goederen voers. toebehoerende syn Joncker Johan van der Dous ende zyn huysfrou voers., dwelcke personen (zoo Goert Gerritsz. verstaet) noch rechtevoert zyn in der stede van Leyden, sonder dat hy weet oft zyl. zyn rebellen van de Co. Ma^t. dan nyet, mer seydt ditzelve alleen the doen omme te moegen ontgaen die boete van de placate op Saterdach lestleden alhyer gepubliceert. Versoeckende hiervan acte, die hem gegonst is.

[p. 2]

B.I. Dese dient om Uwer Excellentie te adverteren van de groote ontrouwicheyt van sommige van de magistraet alhier, dewelcke, dese jammerlycke benoutheyt tot haren voordeel treckende, dagelycx meer ende meer hem bevorderen, die schamele ende hongerige gemeynte op ydele ende valsche geloften met scryven van den viant oproerich te maecken, contrarie den eedt Uwer Excellentie ende den staten gedaen, 't welck ick niet en scryve van hooren seggen, maer als in re praesenti geweest hebbende meer dan eenmaal in tegenwoordicheyt der capiteynen ende wachtmeesteren van de borgerye alhier, omme tot het rechte verstant van welcke te comen, so schijnt, dat op gisteren als wesende den 5. Septemb. alhier binnen Leyden gecomen syn seeckere twee missiven, geschreven van Leyderdorp, den eenen van Baldeus, ende den anderen van Weybizma, alle beyde hen addresserende aen de borgemeesters ende regeerders der stadt Leyden, aen dewelcken sy beter vat versekert waren te hebben dan aen de capiteynen ofte wachtmeesters van de schutteryen. Ende alsoo by deselve missive den viant ons een besetten tijt geprescribeert hadde, om mitter tijt ons beraet te nemen tot op huden 's manendags, als wesende den sevenden Septembris, so schijnt dat op de lecture ende visitatie derselven, door instantie van sommige papisten, ten selven daghe mede byeengeroepen sijn die geheele veertich, mitsgaders die capiteynen ende wachtmeesters, ende sommige van rijckdom; ende dat na de propositie gedaen by Pieter Gerritsen, als outste borgemeester, alwaer by hem is de sobere staet deser stadt in 't breedste verhaelt, ende daer na de schoone geloften van de vianden, begeerende van een ygelick daer op te willen letten, om daer na rypelick te helpen adviseren ende resolveren, yder na sijn conscientie ende beste wetenscap, tot meesten oirbaer van de stadt, naer uytwysen der eedt derselver stede, ende de Conincl. Maj. te vooren van hen allen gedaen, 't welck tot tweemael toe van hem in syne propositie verhaelt is, sonder eens den name van Sijn Exellentie daer in te spellen. Naer welcke Jacop van der Does, eerst gevraegt sijnde, heeft voor antwoort gegeven, dat men voor al behoorde te letten op de qualiteyt, van den ghenen van wien dese brieven geschreven waren, aengemerckt een yder wel kundt was, dat Mathenesse, alhoewel een goet edelman sijnde, t'anderen tyden sijn eer ende eedt veracht hadde, tot Haerlem tegens die dochter van Vliet. Ende aangaande Baldeus, dat deselfde een geboren Spangiaert was, te weten een gesworen ende erfviant deser Nederlanden, waeruyt men wel gissen mocht, wat genade ons van hem soude staen te verwachten. Belangende Mathenessen scryven van de groote macht der Spangiaerden, ende andere heercracht rontsom Leyden liggende, dat die geensins en souden connen hinderen 't ontset van Syne Excellentie, aengesien sy wijt ende sijt van malcanderen verspreyt lagen; want voor so veel het water aanginge, dat hetzelfde niet mogelyck en was tegens eenen bergh op te leyden, alsoo Schielant ende Delflant ongelyck lager gelegen waren dan Rijnlant, ende de stede van Leyden.