basisgegevens
gestandaardiseerde naam kamer:
De Goudsbloem
spelwijze in bron(nen):
De goudsbloem/ die Goutsbloeme [1581]
varianten:
zinspreuk:
Uyt jonsten begrepen [1583]
gebruikte code:
GOU1
patroonheilige:
H. Catharina
vroegste bronvermelding:
1493
gedoopt:
geografisch-politieke situering van de kamer
plaats:
Gouda
(stad/dorp/vrijheid):
district:
gewest:
Holland
korte geschiedenis
Klein 1999 oppert de mogelijkheid dat het oudst gedrukte toneelstuk, gekwalificeerd als een rederijkerstekst, Historie vanden edelen Lantsloet ende die scone Sandrijn, gedrukt te Gouda door Govaert van Ghemen [actief te Gouda tussen 1486/88-1492/93, in 1493 actief in Kopenhagen], geschreven was voor de Goudse kamer.
1493 justitieel onderzoek naar toedracht van een moord in het rederijkersmilieu
1497 'betaelt den retrorikers' voor het spelen van de zeven weeen 'onser lieve vrouwen'
1510 'geschoncken de rethorijckers by consent van de camer'
1513 'die rethorijckmeesters voir haer wedden'
1514 'den retoryckers den ommeganck te setten'
1515 zie 1513
1516/17/18 zie 1514
1518 proces in verband met geweldpleging tussen rederijkers
1520 'betaelt den rethorikers van een jair wedden'
1521 'geschoncken die retoryckers op sint Jansdach als die ander retoryckers uyten anderen steden hier waeren om de prys'
De rederijkers speelden op de ommegang, op palmzondag en op de processie van sint Jansdach.
1523 'ende den retorikers op sinte Jansdach, dat zy die processie ordineerden'
tussen 1523 en 1546 worden de rederijkers op dezelfde wijze gesubsidieerd voor optreden in de stad en voor bezoeken aan wedstrijden elders.
1527 te Alkmaar
1539 betaald aan de bode van de Gentse rederijkers. Algemeen verbod op activiteiten van de zijde van de centrale regering voor Holland.
1546 voorgenomen wedstrijd te Gouda verboden. Alleen Dordrecht, Haarlem, Zevenbergen en Vianen doen intrede.
1545 te Rotterdam
1546 tot 1566 jaarlijkse subsidies voor de kamer, zoals in voorgaande jaren
1549 te Noordwijk
1561 te Rotterdam
1562 te Noordwijk, de kamers van Dordrecht, Rotterdam, Gouda en Schoonhoven traden na afloop nog op te Gouda en ontvingen daarvoor subsidie
1564 feest te Gouda, naar de inhoud van de spelen wordt onderzoek gelast door Philips II, het feest was gesteund door de magistraat, die een bode naar alle Hollandse kamers had gestuurd
1566 laatste uitbetaling van subsidie
1567 het stadsbestuur blijkt de kameractiviteiten niet te willen verbieden
1567 tot 1576 geen activiteiten geregistreerd. Dit jaar voor het eerst weer subsidie van stadswege.
1576 tot 1622 jaarlijkse uitbetaling van het jaargeld.
1585 feest te Gouda
1593 te Zandvoort, de oude en de jonge kamer van Gouda nemen deel
1596 te Leiden, zelfde jaar samenvoeging van de oude en de nieuwe kamer onder de naam de Goudsbloem, de kamer krijgt toestemming weer in de Grote School te vergaderen
1597 loterijfeest voor de armen te Zandvoort
1603 te Schiedam
1606 loterijfeest voor het oudemannenhuis te Haarlem
1607 de synode van Delft wil de kameractiviteiten in Gouda en Den Briel laten beeindigen
1607 reglement van de kamer
1613 te Haarlem, Amsterdam, Leiden en 's Hertogenbosch.
1614 verzoek om subsidie voor kamerhuur toegestaan
1616 te Vlaardingen
1619 te Haastrecht
1620 te Mechelen
1620 feest te Gouda
1624 te Amsterdam
1624 afschaffing van de jaarlijkse subsidie
1629 te Haarlem
na 1624 nog wel betalingen voor reizen naar wedstrijden. De spelen dienen door de raad te worden ingezien
1631 jaarlijkse subsidie voor kamerhuur toegestaan
1633 verzoek van de Vlaamse kamer en de Goudsbloem om samenvoeging wordt blijkbaar niet ingewilligd
1634 te Haarlem
na 1631 lijkt de magistraat weer positiever tegenover de rederijkers te staan
1636 te 's Gravenzande
1639 wedstrijd te Gouda
1640 intrede te Zoetermeer
1641 te Vlissingen
1642 de Goudsbloem mag comedien spelen op de schermschool
1647 feest te Gouda
1648 de Goudsbloem speelt tgv. de vrede
tot 1648 jaarlijkse subsidie voor huishuur van f.24. Geregeld toestemming te spelen en ook daarvoor vergoedingen.
Volgens Klein, 'Uyt jonsten begrepen', Werd de kamer in 1651 geliquideerd, en in 1677 weer heropgericht. Een tweede heroprichting vond plaats in 1785 en een derde in 1851/3.
documenten
reglementen:
Caerte ofte ordonnantie van de rethoryckers der stede van Goude. Gouda, SAHM, OA Gouda, inv.no.293, f.65-69r; Gouda; SAHM, varia 191, handgeschreven copie midden 19e eeuw. Ordonnantie gedrukt in Astrea, maandblad voor Schoone Kunsten, Wetenschappen en Letteren, 3 (1853), 255-258 en naar deze druk ook bij RM, Gouda.
Gouda SAHM, ORA Gouda, inv.401, (verleyboek), f.270r. (18 februari 1651): 'De Heeren Magistraten der stede van der Goude hebben gesteld ende geordonneert Cornelis Jansz van Dieveren, bode, tot curateur van de desolate boedel van de Rethorijkers binnen deser stede, genaemt de Goutsblom enz. Actum 18 februari 1651'
Idem, OA Gouda, inv.no 106 (Kamerboek 1677), f.18v. 'Die van de Rethorijckerscamers versocht hebbende derzelver Blacon, hier in burgemeesterscamer hangende, wederom te sullen hebben. Is t selve haer toegestaen, mitsgaders dat sijluyden haere vergaderinge sullen mogen continueren'
ledenlijsten:
Veel leden bekend: Van Boheemen en Van der Heijden, Retoricaal Memoriaal.
rekeningen:
inventarissen:
GA Gouda, inv.no.2812, niet-gedateerde inventarislijst (17e eeuw).
processtukken:
1493, Gouda, SAHM, ORA Gouda, inv.no.126, f.21v-23r. Van Boheemen en Van der Heijden, die dit stuk niet gezien hebben, dateren het ten onrechte op 1518. Getuigenverklaringen over de moord op Frans Gerritsz Metselaar.
rekwesten:
rentetitels:
correspondentie:
literaire productie:
Klein 1999 oppert de mogelijkheid dat het oudst gedrukte toneelstuk, gekwalificeerd als een rederijkerstekst, Historie vanden edelen Lantsloet ende die scone Sandrijn, gedrukt te Gouda door Govaert van Ghemen [actief te Gouda tussen 1486/88-1492/93, in 1493 actief in Kopenhagen], een relatie met de Goudse kamer had.
Spelen van Sinnen gespeelt binnen Rotterdam anno 1561. Ed. D.Desmet 1976/7.
De Schadt-Kiste der Philosophen, Mechelen, 1621.
Handschrift Wouter Verhee. Ed. Kalff 1885 en Bolte 1888?
Zandvoort 1593.
Leiden 1596.
Zandvoort 1597. Zie Hummelen 1968, 3P3. En Hummelen 1968, 1 ON 2.
Den nieuwen lust-hof, Amsterdam, 1602.
Schiedam 1603, Hummelen 1968, 3J5.
Constthoonende iuweel, Haarlem 1607, Hummelen 1968, 3L10.
Refereynen ghemaeckt op een vraghe/of in christum te ghelooven in aller menschen macht is/om naer believen te kiesen de doot of 't leven? Ende noch op een reghel, sy prediken alle in den naem des heeren, Amsterdam 1611. Een herdruk van de teksten van een refreinwedstrijd uit 1585.
Haarlem 1613.
Amsterdam 1613.
Leiden 1613.
Nieuwe-jaers-spel, ghenaemt den godtsaligen ijver, Gouda, 1614. Bibliotheque Nationale Paris, Yi.843.
Vlaardingen 1616. Hummelen 1968, 3Q11.
Gouda 1620.
Amsterdam 1624.
Cornelis Vlack?, Commedy van bailloot, ghespeelt van seven personagien, in de Gouts bloeme met coriage jeghens de balliu Cloo (na 1630) UB Leiden, sign.1090 B38.
Goudanus, 'baillju van Suijdt-Hollandt ofte ghetoomde vermetelheyt, Haarlem, 1630. KB Den Haag, sign. 504 B218.
Vlissings-redens-lusthof, Vlissinge 1641.
historische nota's:
andere nota's:
verantwoording
broncitaten:
literatuur:
Retoricaal Memoriaal.
Klein 1999, 1-35.
naar bibliografie
Auteursrechtelijk beschermd