Reformatorische rederijkersspelen uit de eerste helft van de zestiende eeuw

[p. 359]

Gebruikte tekstuitgaven en handschriften

Vaak geciteerde teksten heb ik door afkortingen weergegeven; deze afkortingen vindt men hieronder tussen aanhalingstekens geplaatst.

‘Antwerpen’, het sinnespel van de kamer uit Antwerpen, ‘De Violieren’ met de zinspreuk: ‘Wt ionsten versaemt’, gespeeld op het landjuweel te Gent in 1539. In de 4^o-editie P 3 r - R 3 v.

‘Apostelspel, ed. Pijper’, Spel van sinnen op dwerck der Apostolen, ed. F. Pijper in Bibliotheca Reformatoria Neerlandica, I, blz. 273-366, met een inleiding (blz. 275-285).

‘Audenaerde’, het sinnespel van de kamer uit Audenaarden, ‘De Heylige Gheest’ met de zinspreuk: ‘Pax vobis’, gespeeld op het landjuweel te Gent in 1539. In de 4^o-editie D D 3 r - F F 2 v.

‘Axcele’, het sinnespel van de kamer uit Axel, ‘De vier Melcteelen’ met de zinspreuk: ‘Broederlicke liefde’, gespeeld op het landjuweel te Gent in 1539. In de 4^o-editie R 3 v - T 2 v.

‘B.R.N.’, Bibliotheca Reformatoria Neerlandica, ed. S. Cramer en F. Pijper, Den Haag 1903-1914.

‘Balth.’, Tspel van Coninck Balthasar, in: Hasseltse ‘historiael’ spelen, ed. K. Ceyssens, Leuven-Amsterdam 1907.

‘Anna Bijns’, Refereinen, ed. A. Bogaers - W.L. van Helten, Rotterdam 1875.

‘Anna Bijns, Nieuwe Ref.’, ed. W.J.A. Jonckbloet en W.L. van Helten, Gent 1886. (Maatsch. der Vlaamsche Bibliophilen, 4e Reeks, n^o 6.)

‘Anna Bijns, Onuitgegeven gedichten van -’, in ‘Leuvensche Bijdragen’, Jaargang IV.

‘de Blinde’, De Blinde die tgelt begroef, ed. M. de Jong, in Drie zestiende-eeuwse esbatementen, Amsterdam 1934.

‘Den Boom der Schriftueren’, ed. G.D.J. Schotel, Utrecht, 1870.

‘Br.’, het sinnespel van de kamer uit Brugge ‘De Heilige Geest’ met de zinspreuk: ‘Myn werck es hemelic’, gespeeld op het landjuweel te Gent in 1539, deze uitgave, blz. 118 vlgg..

‘Brabbeling, ed. v.d. Laan’, Uit Roemer Visscher's Brabbeling, door N. van der Laan, 2 delen, Utrecht, 1918-1923.

‘J. Broeckaert, Red. ged. d. XVIe eeuw’, Gent 1893.

‘Charon’, Van Charon den helschen schippere, ed. W. de Vreese, 1895.

‘Brouwersgilde’, Een spel van sinnen van de Hel vant Brouwersgilde genaempt, ed. B.H. Erné in Twee zestiende-eeuwse spelen van de hel, Groningen 1934.

[p. 360]

‘Bruer W.’, Bruer Willeken, in: Roode Roos, Hasseltse sinnespelen, ed. O.v.d. Daele, F. van Veerdeghen, Bergen 1899.

‘Bruessele’ het sinnespel van de kamer uit Brussel, ‘Het boek (Den Boec)’ met de zinspreuk: ‘Om beters wille’, gespeeld op het landjuweel te Gent in 1539. In de 4^o-editie Z 2 v - B B 2 r.

‘Cristenkercke’, Tspel van de -, ed. G.A. Brands, Utrecht 1921.

‘Deynze’, het sinnespel van de kamer uit Deijnze, ‘De Nazareenen’ met de zinspreuk: ‘Doynze om een beter’, gespeeld op het landjuweel te Gent in 1539. In de 4^o-editie O O 1 r - P P 4 r.

‘Dev. en prof. boecxken’, Een devoot ende profitelyck boecxken, 1539, ed. D.F. Scheurleer, Den Haag 1889.

‘Duyfkens’, Duyfkens ende Willemynkens pelgrimagie tot haren beminden binnen Ierusalem, haerlieder teghenspoet, belet ende eynde, met sin-spelende beelden wtghegheven door Boetius a Bolswert, ed. H.J.A. Ruys, Utrecht 1910.

‘E’, het sinnespel van de kamer van Edijnghe, ‘De Pensébloem’ met de zinspreuk: ‘Penser il faut’, gespeeld op het landjuweel te Gent in 1539, deze uitgave, blz. 135 vlgg..

‘Eliseus’, Een spel van den propheet Eliseus die Naman den Syrier van sijn melaetsheyt genas, hs. T.M.B., B, 5-6.

‘Everaert, Spelen’, Spelen van Cornelis Everaert, ed. J.W. Muller en L. Scharpé, Leiden 1920.

W. Gnaphaeus, Een troost ende spiegel der siecken, B.R.N. I, blz. 151-249.

‘Grote Hel’, Een ander spel vande groote Hel, daer gheestelick schijnsel ende waerlick rigement verdaecht werden, ed. B.H. Erné in Twee zestiende-eeuwse spelen van de hel, Groningen 1934.

‘Ipre’, het sinnespel van de kamer uit Iperen, ‘Alpha en Omega’ met de zinspreuk: ‘Spiritus ubi vult spirat’, gespeeld op het landjuweel te Gent in 1539. In de 4^o-editie G 2 r - I 1 v.

‘L. Jansz, Menich Bedruct Harte’, Een spel van sinnen hoe dat menich bedruct harte.... verleyt wert en.... tot Christum geweesen, hs. T.M.B., D 10.

‘L. Jansz, Jes. onder de Leer.’, Een spel van sinnen van Jesus onder die Leeraers, hs. T.M.B., D 12.

‘L. Jansz, Spel van Meestal’, Van Meestal die om paijs roepen, hs. T.M.B., E 12.

‘L. Jansz, Geb. Joh. Bapt.’, Een spel van sinnen van die geboorte Johannes babtista de voorlooper Chrysty, hs. T.M.B., E 9.

‘L. Jansz, dEenv. Mensch’, Van deenvoudige mensch, hs. T.M.B., F 7.

‘L. Jansz, Spel van die sayer’, Een spel van sinnen van die sayer die goet saet in sijn acker seyde, hs. T.M.B., D 8.

‘L. Jansz, Vers. maelt.’, Een spel van sinnen hoe dat die werelt haer versufte Maeltijt gheeft, hs. T.M.B., D 9.

‘L. Jansz, Werelt bevechten’, Hoe die mensch die werelt wil bevechten, hs. T.M.B., E 11.

‘Caprijcke’, het sinnespel van de kamer uit Kaperijk, ‘De Berkeboom’ met de zinspreuk: ‘Ses al in therten’, gespeeld op het landjuweel te Gent in 1539. In de 4^o-editie B B 2 v - D D 3 v.

[p. 361]

Katmaecker, Een batement vanden katmaecker, ed. F.A. Stoett in ‘Drie Kluchten uit de zestiende eeuw’, Zutphen 1932.

‘Kluchtspel’, Het Nederlandsche Kluchtspel van de 14e tot de 18e eeuw, 3 dln., ed. J. van Vloten, Haarlem 1878-1881.

‘Cortrijcke’, het sinnespel van de kamer uit Kortrijk, ‘S. Barbara’ met de zinspreuk: ‘God voedt veel sotten’, gespeeld op het landjuweel te Gent in 1539. In de 4^o-editie H H 2 v - K K 2 v.

‘van der Laan, Rederijkersspelen’, Rederijkersspelen naar een handschrift ter bibliotheek van het Leidsche gemeentearchief, ed. N.v.d. Laan, Den Haag 1932.

‘Lawet, G.M.’, R. Lawet, Gheestelick Meyspel van tReyne Maecxsele ghezeyt de ziele, ed. L. Scharpé, Leuven-Amsterdam, 1906.

‘Leffynghe’, het sinnespel van de kamer uit Leffynghe, ‘de Jesusten’ (of: de ‘Fonteyne’) met de zinspreuk: ‘Altoos doende’, gespeeld op het landjuweel te Gent in 1539. In de 4^o-editie: A 1 r-C 1 v.

‘H. Leckertant’, Een esbatement van Hanneken Leckertant, ed. F.A. Stoett in Drie Kluchten uit de zestiende eeuw, Zutphen 1932.

‘Loo in Vuerne Ambacht’, het sinnespel van de kamer van Loo, ‘De royaerts’ met de zinspreuk: ‘Ick verrycke de Royen’, gespeeld op het landjuweel te Gent in 1539. In de 4^o-editie F F 3 r-H H 2 v.

‘Luijstervinck’, ed. M. de Jong in Drie zestiende-eeuwse esbatementen, Amsterdam 1934.

‘Marnix, Bijencorf, ed. Brussel, 1858’, De Werken van Ph. van Marnix, van Sint Aldegonde; De Bijencorf der H. Roomsche Kercke, 2 dln., Brussel 1858.

‘Meenene’, het sinnespel van de kamer uit Meenen, ‘De kamer van S. Barbara’ met de zinspreuk: ‘Wij hoppen bruers’, gespeeld op het landjuweel te Gent in 1539. In de 4^o-editie X 3 r-Z 2 r.

‘Meesene’, het sinnespel van de kamer uit Meesen, ‘De Wereltcloot’ met de zinspreuk ‘Hoe ick labuere met pynen duere’, gespeeld op het landjuweel te Gent in 1539. In de 4^o-editie: E 2 r-G 1 v.

‘Moortje’, G.A. Bredero, ed. F.A. Stoett, Zutphen 1931.

‘Nieukercke’, het sinnespel van de kamer uit Nieukercke, ‘De Heylige Gheest’ met de zinspreuk: ‘Goetwillich in 't herte’, gespeeld op het landjuweel te Gent in 1539. In de 4^o-editie I 2 r-L 1 r.

‘Nieuport’, het sinnespel van de kamer uit Nieuport, ‘De roosekrans’ met de zinspreuk: ‘Jesus fert coronam spineam. van Vroescepen dinne’, gespeeld op het landjuweel te Gent in 1539. In de 4^o-editie L 1 v-N 2 r.

‘Nyeuvont’, Van Nyeuvont, Loosheit ende Practike: hoe sy vrou Lortse verheffen, ed. E. Neurdenburg, Utrecht 1910.

‘Ontr. Rentm.’, Tspel vanden Ontrouwen Rentmeester, in Roode Roos, Hasseltse sinnespelen, ed. O.v.d. Daele, F. van Veerdeghem, Bergen 1899.

‘P. en B.’, Een spel van sinnen van paulus en barnabas gesonden tot lystren en derben tot den heyden om te prediken ende maecken een crepel gaende, hs. T.M.B., B 4.

G. Peters, Soliloquium, ed. J.J. Mak, 1936.

‘Present van Jonste, Vrientschap en Trouwe’, hs. op de Bibliothèque Royale de Belgique, Inv. no. 21657, Format D.

[p. 362]

Ref., gevolgd door een plaatsnaam, duidt steeds aan de Refereinen van het Gentse landjuweel uit 1539 (uitgegeven door J.F.J. Heremans, Gent 1877, voor de ‘Maatschappij der Vlaamsche Bibliophilen’, in de ‘Werken voor de leden alleen bestemd’, Nr. XI).

‘van Rijnbach, De Kluchten van Gerbrand Adriaensz. Bredero, door A.A. van Rijnbach, Amsterdam 1926.

‘Roode Roos’, De Roode Roos, zinnespelen en andere tooneelstukken der zestiende eeuw, voor het eerst naar het Hasseltsche handschrift uitgegeven, door Osc. van den Daele en Fr. van Veerdeghem, Bergen 1899.

‘de Roovere’, Anthonis de Roovere door G.C. van 't Hoog, Amsterdam 1918.

A. de Roovere, Quiconque vult salvus esse, in ‘Leuvensche Bijdragen’, IV.

‘Samaria’, Die belegeringhe van Samariën, in Hasseltse ‘historiael’ spelen, ed. K. Ceyssens, Leuven-Amsterdam 1907.

Schoon exposicie wten LXVII. Psalm, B.R.N. I, blz. 131-136.

‘Schuijfman’, Esbatement vande -, uitgeg. door F.A. Stoett in ‘Drie Kluchten uit de zestiende eeuw’.

‘Siecke Stadt’, Een spel van sinnen vanden siecke stadt, ed. H.F. Grondijs, Borculo 1917.

‘Sp. d. M.’, De Spiegel der Minnen, door Colijn van Rijssele, ed. M.W. Immink, Utrecht 1913.

‘T’, Een schoon Tafelspel van drie Personagien, te weten een Prochiaen, gheheeten Eygen ghemack, een Coster, gheheeten Menschelijck mensche en een Wever, gheheeten Evangelis Verstant, deze uitgave, blz. 150 vlgg..

Tafelspel, Het - van die menichfuldicheit des bedrochs der werelt, B.R.N. I, blz. 374 vlgg..

‘Thielt’, het sinnespel van de kamer uit Thielt, ‘De rose’ met de zinspreuk: ‘Ghebloyt int wilde’, gespeeld op het landjuweel te Gent in 1539. In de 4^o-editie N 2 r - P 3 r.

‘Thienen’, het sinnespel van de kamer uit Thienen, ‘de Fonteyne’ met de zinspreuk: ‘Filius meus dilectus’, gespeeld op het landjuweel te Gent in 1539. In de 4^o-editie T 3 r - X 2 v.

‘Tielebuijs’, Een esbatement van Tielebuijs, die een jaer te vroech gheboren is ende wert herdraghen, ed. M. de Jong in Drie zestiende-eeuwse esbatementen, Amsterdam 1934.

‘Trauwe’, Die -, in: Roode Roos, Hasseltse sinnespelen, ed. O.v.d. Daele, F. van Veerdeghem, Bergen 1899.

‘Trudo’, Tspel van Sinte Trudo, door Christiaen Fastraets, ed. G. Kalff in Trou moet blycken, Groningen 1889, blz. 81-217.

‘Valcoogh, ed. de Planque’, Valcooch's Regel der Duytsche Schoolmeesters, door P.A. de Planque, Groningen 1926.

Van het nachtmael Christi ende van de misse, B.R.N. I, blz. 437-563.

Vanden olden ende nieuwen God geloove ende leere, B.R.N. I, blz. 41-107.

Vanden propheet Baruch, B.R.N. I, blz. 259-272.

‘Wynocxberg(h)e’, het sinnespel van de kamer uit Wijnocxbergen, ‘De royaerts’ met de zinspreuk: ‘Onruste in genuecht’, gespeeld op het landjuweel te Gent in 1539. De 4^o-editie M M 1 v - O O 1 r.