Logo DBNL
Tafel van den kersten ghelove. Deel 3A en 3B: Somerstuc (1938)

Tafel van den kersten ghelove. Deel 3A en 3B: Somerstuc

(1938)– Dirc van Delf–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende

Dat. XXXI. capittel, hoe die seven sacramenten der heiligher kercken, als most2 uten wijnkelre vander openre gecruuster zijden Cristi sijn uutghevloten, medicijn, boete4 teghen die die siecte onser sonden. Ende hoe dat elc sacrament ghenoemt wert ende van waerden is ghelijct den godliken duechden.

88-2148-14Dese salichmaker der werlt, onse lieve Heer Ihesus Cristus 9 is gecomen sonderlinge om die sondaer te behouden, recht als 10 een groot artista10 tot sinen siecken te vanden. Ende dat beduut 11 11wel sijn naem Cristus, een die ghesalft is. David seit: God 12 heeft hem gesalft mit die olye der ontfermenisse; (Glosa:) 13 van hem is alle ghenade ende verghifnis der sonden, medicijn 14 ende boete teghen onser sielen quale ende wonde. Dese medi-15cijn hevet hi ghelaten inder apoteken der heiligher kercken 16 ende op ghehoept in seven vaten der ghenaden ende der seven 17 sacramenten, daer wi uutnemen alle behoef onser menscheli-1818-28ker ghebreken17. Als eerste: van sonden ghereinicht te werden

19 doer dat sacrament des doepsels; dair-na in goeden wercken 20 ghestarct te werden als inden sacrament der [116b] vormin-21ghe; dair-na inden gheesteliken lichaem Gods verenicht te 22 werden als inden sacrament des lichaems ons Heren; dair-na 23 dat wi gherechtighet23 mogen werden als inden sacrament der 24 penitencien; dair-na dat wi gheleert ende ghewijst werden, als 25 inden sacrament der priesterscap; dairnae, dat wi van quader 26 onaerdigher lust behoet werden, als inden sacrament der echt-27scap; dair-na dat wi totten toecomenden leven freskeliken27 28 uutghereet werden, als inden sacrament des heilighen olijs.

2929-55Dese seven heilighe sacramenten stichtede selve onse Heer 30 Ihesus Cristus bi sinen eyghen leven mit woorden, mit toghe30 31 ende mit wercken. Want sacramentum beduut eens heilichs 32 dincs teiken dat een sienlike ende sinlike forme32 heeft ende 33 eynde ende daer een onscoulike33 ghenade ende cracht in beslo-34ten is. Ende dats billic; want die mensch van tween dinghen 35 te samen gheset is, als van lijf ende van siel, nu en mach die 36 gheest inden lichaem niet wel gheestelike dinghen ontfaen dan 37 doir lichaemlike formen ende beelden. Ende dairom sijn die 38 sacramenten in uutwendighen teikenen gheset om die sinnen 39 des lichaems te custen39 ende te vernueghen ende mit Gods 40 craft, die dair in verburghen is, die siel te begaven ende te

41 becoveren41. Die oghen sien uutwendich lichaemlike dinghen, 42 dat die pries- [116c] ter voort brenct, die oren horen godlike 43 woirden, die dat dinc heilighen ende wyen. Ende die Gods 44 craft coemt sonder middel van Gode in dat sacrament ende 45 doer den sacrament wart die guetheit Gods den inwendighen 46 menschen onsienliken verleent. Ghebenedijt si onse heer Ihe-47sus Cristus, die den mensch na al sijnre wise aldus ghenoech47 48 gheweest is! Hi liet hem selven ons opter aerden sien ende han-49delen, God ende mensche. Cristus, die ons allen salich loen sal 50 sijn, hi dede ons van sinen monde horen leer ende gheboden 51 der ewangelien, dair wi den wech der salicheit moghen in 52 vinden ende hi stichtede die sacramenten te hulpe ende te vor-53deringe dat toecomende leven te vercrighen. Aldus hevet hi in 54 allen ghewrocht, die alre dinghen ghenoechsaem is54, als van 55 hem screef Paulus.

5656-65Dat sacrament des echtscaps stichtede God onse heer inden 57 aertschen paradijs, doe hi Adam ende Evam te samen gaf ende 58 seide aldus: Wasset ende wart vermenichvoudicht ende ver-59volt die aerde. Dit sacrament confirmierde Cristus inden nyeu-60wen testament, doe hi hem werdichde60 te bruloft te comen mit 61 sijnre moeder Maria ende mit sinen iongheren. Dit sacrament 62 der penitencien stichtede hi, doe hi begonde te leren ende te 63 prediken die heilighe ewangelien, daer die eerste them63 64 of was, datsi penitenci [116d] souden doen, want dat 65 65-83rijc der hemelen was hem nakende. Dat sacrament des doop-66sels stichtede hi, doe hi in die fluvio Iordaen vanden heilighen

67 sinte Ian baptist die dope woude ontfaen. Dat sacrament der 68 vorminge stichtede hi self, doe hi die cleynne kinderkijns liet 69 tot hem comen, die hi ghebenedide ende leide op een yghelick 70 sijn heilighe hant. Dat sacrament des heilighen olijs stichtede 71 hi, doe hi sijn iongheren beval, datsi alre weghen souden 72 trecken ende die siecken ghesont maken, die si mit olye oec 73 besalfden, als Marcus die ewangelist heeft bescreven. Dat sacra-74ment der priesterliker oorden stichtede hi, doe hi sijn ionghe-75ren gaf die macht te binden ende te ontbinden, der menschen 76 sonden te vergheven ende dat heilighe sacrament te consacrie-77ren. Dat heilighe sacrament des lichaems ons Heren stichtede 78 hi in sinen lesten avontmael mit sinen iongheren, doe hi dat 79 broet nam in sijnre hant ende sloech sijn oghen op inden he-80mel ende dancte sinen Vader ende doe hijt ghebenedide ende 81 bract ende seide: Eet daer of ghi alle, dat is mijn lichaem, 82 dat voor uu ende menighen menschen inden dode sal ghelevert 83 warden; des ghelijcs dede hi inden kelck.

8484-117Dese seven heilighe sacramenten sijn van godliker wijsheit 85 seer wel onder- [117a] sceidet na menigherhande staet der 86 menschen, die inder heiligher kercken leven doer die leer86 der 87 kersten ghelove. Eerst so comen die gheen, die den bosen geest 88 missaken alre onghelove ende afgode, diemen dwaet van allen 89 sonden ende <werden> opgherekent89 inden ghetael der sali-90gher ende aenghewijst90 hoe si mit ons ghelijc houden sullen, 91 datsi ghelovighe menschen mogen hieten. Ende desen hoort 92 toe dat sacrament des doopsels doer welc al dit ghesciet. Dair-93na sijn menschen, die teghen den sonden ende becoringhen 94 striden ende mit gueden werken ter duecht vechten ende gue-95de Gods ridderen werden, zeghende95 an sinen love ende eer. 96 Ende desen hoort toe dat sacrament der vorminghe, dair si 97 Gods ridderen in warden gheslaghen. Dair-na sijn menschen,

98 die onder menighen arbeit ende liden deser tijt aelmachtich98 99 ende zwac warden. Ende op-datsi starcheit ende innicheit ver-100crighen vromeliker den dienst God weder aen te vaen, so hoort 101 hem toe dat sacrament des lichaems ons Heren Ihesu Cristi. 102 Daer-na sijn menschen die overmits becoringhe in sonden val-103len, dat ons lichtelic ghesciet ende daer-in werden si ghevan-104ghen als eyghen knechten104 der sonden. Mer op-datsi vrij war-105den ende vromeliken weder opstaen moghen, so is hem ghe-106gheven [117b] dat sacrament der penitencien. Dair-na sijn 107 menschen, die recht als wijngaerden nuwe rancken der werlt 108 voortbrenghen in wynninghen108 nuwer ghetrouwer lude. Ende 109 dien hoort toe dat sacrament des echtscaps. Dair-na sijn men-110schen, die ons scicken ende ordinieren te stride, recht als mar-111scalcken, opdat wi wijsliken vechten. Ende dien hoort toe dat 112 sacrament der priesterliker oorden. Dair-na sijn menschen, die 113 uut onse lande ende gheselscap gaen doer den natuerliken doot 114 inden lande der levender, inden rike der hemelen. Ende dien 115 hoert toe dat sacrament des heiligen olijs. Aldus is ghesceert 116 dat heer des Heren alles strides ende volcs, welc sijn lof is 117 ewelick ende emmermeer. Amen.

118118-138Dese seven sacramenten sijn oec van Gode voorsichtelijc 119 ghestelt teghens drierleye sonden ende teghen vier swaer 120 pinen ende plaghen op-dat gheen quael en si sonder boet. Dat 121 sacrament des doopsels is teghen die erfsonde, daer ons onse 122 ouders in hebben ghebrocht, doe si dat ghebot Gods overtra-123den. Dat sacrament der penitencien is teghen die werckelike 124 sonden, die wi daghelix teghen onse reden ende onser ewen 125 begaen. Dat sacrament des lesten olijs is teghen daghelixe 126 sonden, daer wi alle menichvoudelijck in vallen van broescheit 127 onser naturen. Dat [117c] sacrament der priesterliker oorden 128 is teghens die domheit ende onwetenheit, dair wi in sijn geco-129men of in dwalen, van kennissen ons Gods. Dat sacrament des

130 lichaems ons Heren Ihesu Cristi is een boete teghen die inghe-131boren quaetheit, die ons dicwijl roert ende reyset131 tot sonden. 132 Dat sacramente der vorminghe is teghen die onmacht, die wi 133 hebben die doecht te bestaen. Dat sacrament der echtscap is 134 teghen die onghetemperde luste, die onse vleisch beweecht 135 ende beroert. Aldus sijn dese seven sacramenten recht ghelijc 136 als apoteken-bussen al vol gueder salven ende electuarien, gra-137cien ende duechden die onse sielen helen ende ghesont maken 138 van allen quetsen138 ende qualen. Amen.

139139-150Dese selve sacramenten scicken ons ende bereiden tot die 140 seven voirbaerste duechden, die van Gode ghegheven warden. 141 Die dope is een sacrament der gheloven; die vorminghe is 142 een sacrament des hoeps; dat lichaem ons Heren is een sacra-143ment der minnen; die penitencie is een sacrament der recht-144veerdicheit; die priesterlike oorden is een sacrament der wijs-145heit; die echtscap is een sacrament der maticheit; die leste 146 olye is een sacrament der volhardens, daer die gheprijsde 147 starcheit in steit146. Dese [117d] seven sonderlinghe duechden, 148 als ghelove, hope, minne, wijsheit ende rechtveerdicheit, 149 starcheit ende maticheit sijn mit al haren edelen adel in die 150 seven apotheca-bussen conficiert150 der heiligher sacramenten.

151151-157Dese seven sacramenten sijn figuriert ende beteykent inden 152 anderen testament biden seven wasken, die Naaman Syrus die 153 malaetsche dede in die fluvio Iordaen van hieten153 des prophe-154ten Helyseus. Ende sijn onreyne vleische wert weder ghekeert154 155 als een kindekijns vleisch. Ende inden nuwen testament sijn 156 si figuriert biden seven broeden, dair onse lieve Heer Ihesus 157 Cristus vijfdusent menschen mede spijsde ende oec satede.

158158-201Dese heilighe sacramenten sijn beide figuriert in uutwendi-159ghen dinghen, teykenen ende waerheit, inden inwendighen

160 dinghen godliker crachten der ghenaden. Dese werker der 161 sacrament-<en is> ja161 alre eerste God self, die werker is alre 162 goeden ende die heeft in onsen lieven Heer Ihesum Cristum 163 gheleit den scat alre wijsheden, duechden ende ghenaden, recht 164 als in eenre arken, dair dat heylichdom in is besloten. Da-165165vid seit: haar scappraden sijn uutruspende van dat in dit, 166 (Glosa:) uut der ewicheit inder tijt, uut der godheit inder 167 menscheit, uten hemel inder aerden. Dese arke des testaments 168 ende der sekeringhe168 is die suete [118a] ghebenedide borst ons 169 liefs Heren Ihesu Cristi, dair in waren alle die goeden ende 170 gaven, dair onse troest ende toeverlaet an staet. Desen gouden, 171 riken arke ende scapprade wert ontsloten inden kelc171 des hei-172lighen cruus, dair uut vloeyt cout water ende heet bloet; dat 173 was die scat der heiligher kercken. Wair oflaet, ghenade ende 174 craft der sacramenten, dit is al uter sueter borsten Cristi ghe-175stort, daer sinte Ian ewangelista oec die godlike wijsheit uut 176 sciep176, welke borsten noch inder heiligher kercken drupen, als 177 177David seit: In dinen reghen dropen sal hem die groeyende 178 verbliden. Die eyghen slotel van deser arken Cristus borsten 179 hebben behouden die dienres der heiligher kercken, die mo-180ghen alleen den riken scat den menschen deylen ende dispen-181sieren, also verre al si sijn die ghemeenheit der vergaderinghe 182 ende enicheit der ghelovigher menschen. Die priesteren en 183 hebben niet dese grote macht van hoorre heilicheit weghen, 184 mer alleen van Gods bevelinghe, welc altijt an hem blijft, al 185 vallen si oic in groten sonden. Dit is al figuriert ende beteikent 186 te voren in Ysaias prophecie, die aldus uten monde Cristi dair 187 187of heeft ghescreven: Torcular calcavi solus, den kelc ende

188 hoir persse heb ic alleen ghetreden, dat is: den ghecruusten 189 doot heb ic alleen gheleden. [118b] Die parsse was die pijn 190 des heilighen cruus, die kelc was dat heilighe graf, die wijn-191druven was dat lichaem ons liefs Heren Ihesu Cristi, dat sap 192 ende die most was sijn heilighe blode ende dat suete water, 193 dat uut sijnre zijde vloet, dair wi alle sijn of levende ghewor-194194den, rein sijn, ghevoet sijn ende blide sijn. Dits figuriert inden 195 ouden testament, dat die kinder van Ysrahel uutsenden twie 196 mannen Iosue ende Caleph, die dat lant van beloften souden 197 verspyen. Ende om prijs willen197 vanden lande brochten si on-198der hem twien een wijndruve draghen an enen boem. Des ghe-199liken ghesciede opten gueden vridage doe tusschen Iohannem 200 ende Mariam hinc an enen boem die suete wijndruuf, Cristus, 201 welke sake ons een salighe medicijn alre sondigher qualen is. 202 202-214Onse badt is dat sacrament des doepsels, die medicijn purga-203tijf is dat sacrament der penitencien, die medicijn confortatijf 204 is dat sacrament des lichaems ons liefs Heren Ihesu Cristi, 205 die medicijn preservatijf is dat sacrament der echtscap, die 206 medicijn melioratijf is dat sacrament priesterliker oorden, die 207 ons beteren mit Gods woorden, die medicijn curatijf is dat 208 sacrament des heilighen olijs, dair wi van allen tijtliken iam-209mer ghesont werden ende van heen sceiden. Dat sacrament

210 der vorminghe is diacritica, daermen an verstaet dattet met210 211 hem bet gaet. Aldus bren- [118c] ghen ons die sacramenten 212 in een ghesonden levenden staet, daer ons dat suete bloet ons 213 liefs Heren Ihesu Cristi toe helpt ende beraet, dat ons allen 214 an lijf ende siel moet comen te baet ende te boete. Amen.


Vorige Volgende