Tafel van den kersten ghelove. Deel 2: Winterstuc
(1937)– Dirc van Delf–
Auteursrecht onbekend|
Regelnummers proza verbergen
| |
Dat .LVI. capittel is van dat onse Heer Ihesus sijn clederen uut dede ende gorde hem mit enen dwael ende begonde sijnre ionghers voeten te wasschen uut een <becken>.5Ga naar margenoot5-19Doe dat avontmael was gedaen, stont onse heer Ihesus op ende 6 dede sijn omclederGa naar voetnoot6 van hem ende gorde hem mit enen lynnen 7 doeck. Daer na goet hi water in een becken ende bugede 8 hem neder voor sijn iongeren ende begonde te wasschen hoor 9 voeten ende te drogen mitten clede, daer hi mede omgegort 10 was. Ende als hi quam tot Peter, so vraechde hi Ihesum al-11dus: Heer, soudstu wasschen mijn voeten? Doe antwoorde 12 Ihesus: Dat ic di doe en weetste nu niet, mar na so selstet 13 weten. Doe sprac Petrus: Heer, du en selte nymmermeerGa naar voetnoot13 14 wasschen mijn voete. Doe antwoorde hem Ihesus: Is dat ick 15 di niet en wassche, so en selte ghien deel mit my hebben. Doe 16 seide Peter: Niet alleen en wassche mi die voeten, mer oeck 17 die handen ende dat hooft. Doe seide hem Ihesus weder: Die 18 eens gewasschen is, die en behoeft niet meer dan datmen sijn 19 Ga naar margenoot19-23voeten wassche. Uut dien [102d] woorden ons Heren so | |
[pagina 444]
| |
20 schijnt, dat die apostolen Cristi gedoopt waren, mer van wyen 21 of waer of op wat tijt dat en lestmen niet, mer het is wel te ge-22loven, dat se sinte Iohan Baptist dopede inden Iordaen, als 23 hi oec onsen heer Ihesum heeft gedaen. 24Die lerars inder heiliger scrift lesen op dit capittel vier 25 Ga naar margenoot25-75questien, die seer suverlyck sijn te beduden. Die eerste questi 26 is, hoe dick ende menichwarf dat onse heer Ihesus sijn cleder 27 uutgedaen heeft nader ewangelisten scrift? Eerstwarf in sijnre 28 sueter geboorten, doe en die ionghe maecht ende moeder want 29 in doecken ende leyden in een cribbe. Dit gehuecht die heilige 30 kerck opten kersnacht alsmen die tapeete spreydet ende dwalenGa naar voetnoot30 31 leyden voor den priester inden presbiterium; ende beteykent 32 dat wi lichte schijn der duechden ende der onnoselheit sellen 33 Ga naar margenoot33aennemen, ghelijc als die engel totten harderen seide: Ghi 34 selt een nyen gheboren kint vinden in doecken gewonden. An-35derwarf in sijnre kijntscheit, doe die ionge maecht ende moe-36der hem een rock mitter naelden breyde, die mit hem op-37wyes ende ghenen naet en hadde. Dit gehuecht die heilige kerc 38 mitten ghebreyden pavilyoenGa naar voetnoot38, dat over den altaer hanghet, 39 ende beteykent dat wi een nuwe gheest ende een nuwe leven | |
[pagina 445]
| |
40 Ga naar margenoot40sellen [103a] aen-nemen, als Paulus seit: Trecket uut den 41 ouden menschen mit sinen wercken ende doet den nuwen aen, 42 die na Gode gescapen is in rechtveerdicheit, in waerheit ende 43 in heilicheit. Derdewarf na sinen avontmael, als ic geseit heb-44he: ende die cleder nam hi weder aen. Ende dat gehuecht die 45 heilige kerck, als si die altaren ondecket, ende bedudet, dat 46 hi na sijnre doot die verstroyde apostolen weder tot hem 47 <nemen> sel. Vierdewarf, doemen hem ontclede voer die 48 columpnen ende die cleder weder aen hem deden. Dat ge-49huecht die heilige kerc, als si mit palmen, recht oft gecelen 50 waren, werptGa naar voetnoot50 over den altaer, die oec mit wijn ende water ge-51sprenghet sijn, ende beteykent, dat hi veel menschen opten 52 pinxterdach tot hem nam. Vijftewarf, doe en die ridderen in-53den pretorium leyden, sijn cleder uut deden ende deden hem 54 weder an een roet purpur cleet. Al dede hem Herodes een wit 55 cleet aen, daer hi en mede bespottede, men leest niet, dat hi 56 dede sijn cleder uut doen. Dit gehuecht die heilige kerck des 57 sonnendaechs voer palmen inder passien weeck, alsmen al 58 roede casuffelen den priesteren aen doet, ende beteikent, dat 59 God noch alle dage doer sinen bloede menige ziel wynt, als 60 Ga naar margenoot60Ysayas seit: Mit sinen bloede werden wi gesont (Glosa;) mit 61 oflaet onser sonden. Sestewarf, doemen hem ont-[103b]clede 62 voer den cruus, welke cleder hi niet weder aen en nam. Dat 63 gehuecht die heilige kerck inden zeleGa naar voetnoot63, dat mitwegen hanghet 64 ende beteykent, dat veel gelovige menschen, die Cristus ange-65togen hadde, ten ionxten dagen sel verliesen ende nymmermeer 66 weder aen hem nemenGa naar voetnoot64, dat een gruwelic syn is alle sondige 67 menschen. Sevendewarf, doemen inden grave soude leggen, be-68want men mit witte zijde ende lynnen cledere, mit crude ende | |
[pagina 446]
| |
69 zalve, als die ewangelist seit. Ende dit ghehuecht die heilige 70 kercke opten witten donresdach, alsmen dat heilige sacrament 71 mitten corporael in der cyborien wechslutet, ende beteykent, 72 dat ons God nader tijt mitten clede der onsterflicheit ende 73 der glorien in die ruste ende vrede des ewigen levens opsluten 74 Ga naar margenoot74sel, na gemaeckGa naar voetnoot74 lijfs ende ziels, als Paulus seit, huden in dat 75 sculen sijns aensichts. 76Die ander questi is, waer-om dat onse lieve heer Ihesus 77 sijnre ionger voete woude wasschen? Die eerste reden is nader 78 letter. Hier voermaels inden ouden testament so wast een 79 eren-wiseGa naar voetnoot79, datmen vrienden, wandelaer ende boden ten alre 80 eerste water ten voeten te bereiden ende die liefste vriende 81 ende meeste plagen malcander die voeten te wasschen. Ende 82 want nu onse lieve Heer sijn lieve vrienden senden soude dat 83 woort des ewangelien te prediken, so wyesch hi eerst hoer 84 Ga naar margenoot84voeten, als die propheet seit: Ach, hoe scoen sijn haer voeten, 85 Ga naar margenoot85-95die ons kundigen vrede ende prediken guet. [103c] Die ander 86 sake is naden gelove. Die iongeren waren gewasschen inden 87 dope vander erfsonden ende dat was anden hoofde. Ende want 88 hoer voeten doer menigher aerdscher begheringe doer souden 89 waden, daer si mochten of besmet werden, so woude hise was-90schen, op-datsi mit allen gedancken inder ewicheit souden 91 hoofdenGa naar voetnoot91, ghelijc als Paulus van hem seit: Onse wanderinge | |
[pagina 447]
| |
92 is inden hemel; smaket die dingen die boven sijn ende niet 93 opter aerden. Waer datsi onreyn makeden hoor handen mit 94 wercliken sonden, die souden sij selve wasschen inden water der 95 Ga naar margenoot95-107penitencien. Die derde reden is nader duecht, dat wi uut sine 96 wercken een beelde der oetmoedicheit souden nemenGa naar voetnoot96, daer hi, 97 die alre mogenste, daer alle herten voer beven, alle knye bu-98gen, alle mont aenroept, woude voer dier armer mannen voete 99 knyelen ende sonderlinge voer sijns verraders, dat hi den niet 100 en verwerp. Want hi selve seide: Weet ghi wat ic iu gedaen 101 heb? Ghi hiet mi heer ende meester, ende ghi segt wel; ende ic 102 heb iu voeten gewasschen, heer ende meester, ende ghi selt 103 oic malcanders voeten wasschen. Een exempel heb ic iu ge-104gheven ende als ic iu gedaen heb, so doet ghi. Die meeste on-105der iu is, die wese iuwer alre knecht. Ten welcken litteyken 106 so plegen gheestelike prelaten horen ondersaten of horen gaste 107 die voeten te wasschen. 108Ga naar margenoot108-134[103d] Die derde questi is, hoe hem die iongeren mochten 109 hebben mit gelaet, ghevaerde ende woorde, doe hem onse 110 lieve heer Ihesus hoor voeten begonde te wasschen? Sulke 111 vanden iongeren die ontsagen hem soe seer ende mydenGa naar voetnoot111 dat te 112 dogen, alst billick was, dat die gheen, den si Gods soon ge-113Ga naar margenoot113-115loofden, soude hem so oetmoedeliken dienen ende en woudens | |
[pagina 448]
| |
114 hem ymmer niet gedogenGa naar voetnoot114, noch sceden ende weerden hem ho-115veschlick mit scuwen. Of sulke vielen neder op horen knyen 116 ende mit gevouden handen baden, dat hi woude oflatenGa naar voetnoot116. Aldus 117 dede sinte Peter ende sijns gelijck, als ic voer seide. Ende dit 118 seit de waerde lerar sinte Iheronimus. Sulke die namen in 119 horen armen ende cleppeden om sijn gebenedide hals mit 120 cussen ende baden hem mit liefte, dat hi neder zate, si wouden 121 alle te samen sijn waerde voeten wasschen, want daer staet ge-122Ga naar margenoot122screven: Men sel Gode aenbidden, daer sijn voeten hebben ge-123staen, die heilige voeten, dies oec waerdich sijnGa naar voetnoot123, want die 124 hemel is sijn zetel ende die aerde sijn voetscamel. Dit seit die 125 suete lerar sinte Bernardus. Sulke die quamen mit wisen radeGa naar voetnoot125 126 ende spraken tot hem: Heer, hoge God ende vader, van di so 127 vloyet dat water der wijsheit ende der salicheit ende springet 128 die fonteyn des levens inden hemel, uut di soe loept dat water, 129 dat die malaetsche suvert, die blinde verlichtet, die doden ver-130wecket ende alle [104a] zieke ghesondet, wassche ons, lieve 131 Heer, beghiet ons, dwae ons, drenck ons allen daer in, op-132dat wi suver warden van alle smetten, die dijn ogen mogen 133 mishagen, want salich is hi, den du hebbes mitten water des 134 levens begoten. 135Die vierde questi is, hoe menigherhande manier van was-136schen datmen inder scrift mach vinden? Die eerste manier is 137 naden lichaem ende die is drierhande. Sulck wasschen haer 138 lijf en aensicht opdatsi suverlic warden ende den menschen wel 139 Ga naar margenoot139behagen. Also wiesch haer Yezabel, die quade conincinne, 140 die afgode dede aenbidden, daer inden derden coningen boeck 141 is of gescreven. Sulck wasschen hoer lichaem, dat der zielen 142 Ga naar margenoot142niet en scadet, als dede die vrouwe Zuzanna, die den boem-143gaert toe-sloet, want si haer woude wasschen, als inder prophe-144cien Danielis staet gescreven .XIII.o cao. Sulck wasschen hoer 145 lichaem, dattet den lichaem baet ende der zielen mede, als die | |
[pagina 449]
| |
146 sieck sijn, gesont werden mogen ende Gode te bet ende langher 147 Ga naar margenoot147-149dienen hoerre sielen salicheit te crighenGa naar voetnoot147. Aldus wiesch ende 148 badede sinte Ian ewangelist, gelijc dat in sijnre legende staet 149 gescreven. Die ander manier van wasschen is nader zielen ende 150 die is oec drierhande. Sulck wasschen hem ende warden ge-151suvert van den erfsonden, gelijc als een vloet des lants over 152 wasschetGa naar voetnoot151 ende oic vruchtbaer maect, als [104b] Nylus doet 153 dat dorre lant van Egipten, daer ic voor of geseit hebbe. Dese 154 fonteyn staet inder doope ende vloet mit couden water uuter 155 Ga naar margenoot155couder zijden Cristi inden cruce. Daer Paulus of seit: Hi heeft 156 hem selven voor ons gelevert, op-dat hi heiligen soude die 157 Ga naar margenoot157kerck in enen bade des levens, (Glosa:) daer wi anderwarf 158 Gode werden in geboren, als Cristus tot Nycodemum seide. 159 Sulck wasschen hem ende warden gesuvert van allen wercliken 160 sondenGa naar voetnoot159, gelijc als regen wascht die straten in die steden. Als 161 dede die grote vloet onder Noes tiden, die die luchte ende 162 aerde reynichde van onsuverheit der menschen sonden, die 163 si beghingen mit menigherhande overspil datsi deden. Dese 164 fonteyn staet inder penitencien ende is die passie ons liefs 165 Heren, daer hi sijn roede, heete bloet voer ons uut goet te 166 Ga naar margenoot166seven steden iegen die seven dootlike sonden, daer Ysayas of 167 seit: van welkes bloede wi gesont sijn gheworden. Iohannes 168 Ga naar margenoot168in Apocalipsi seit: Hi heeft ons lief gehadt ende gewasschen in 169 sinen bloede. Sulke menschen wasschen hem ende warden 170 vruchtbarich in hemelschen gheesteliken duechden, als een 171 meye-reghen die bloetenGa naar voetnoot171 wassen doet in bluysel, in blade, in 172 vruchten ende meeren ende ontspreyden. Dese fonteyn staet 173 inden woorden Gods ende is die heilighe ewangelie, die on- | |
[pagina 450]
| |
174 spranc als een rivier opten heiligen pinxterdach. Hier of seit 175 Ga naar margenoot175die propheet Ezechiel uut Gods monde: Dochter, ic heb iu 176 gewasschen ende sel [104c] nochtan meer op iu ghieten, op-dat 177 ghi vol ende nat wert (Glosa:) mitten douwe der hemelscher 178 Ga naar margenoot178-181genaden. Dit water vloyet, als Iohannes in Apocalipsi seit, 179 vanden aensichte Gods ende des lammes, blinckende als een 180 cristal, bi welkes driestes loopGa naar voetnoot180 sijn die bloeme gheplantet des 181 levens, die tot allen maenden vruchte voortbrengen des gheests, 182 minne, vroechde ende vrede, guetheit ende langhe durenGa naar voetnoot182 mede, 183 dat ons allen verleen die Soon des Vaders ende vrucht der ionc-184frouwen ghebenedijt, Ihesus Cristus, Amen. |
|