Tafel van den kersten ghelove. Deel 2: Winterstuc
(1937)– Dirc van Delf–
Auteursrecht onbekend|
Regelnummers proza verbergen
| |
[pagina 282]
| |
Dat .XXXVIII. capittel vander heiliger ontfangenis ons liefs Heren Ihesu Cristi.3Doe die propheet Ysayas soude scriven die ontfanckenisse 4 Gods ende seid aldus: Sich een ioncfrou sel ontfangen ende 5 baren enen soon, sijn naem sal hieten Emanuel, dat beduut: 6 Ga naar margenoot6Ga naar margenoot6-16mit ons is God, - doe sach hi inder lucht een scoen vat ende 7 was vergult ende mit duerbaer steente om geset ende dat hil-8den vier archangelen, denGa naar voetnoot8 sprac een stemme uuten hemel toe: 9 Ontfanghet die gaven Gods, ende thant vielen in dat vat licht 10 der sonnen, douwe des hemels, wijnt van zuden ende daer in 11 een witte duve ende voor so vloegen seven aernen; dese qua-12men al in dat gulden vat. Ende thant daer na so rechtedeGa naar voetnoot12 13 hem uuten vate een alte suverliken kint, dat hat een cruus 14 op sijn scouderen ende dat seide aldus: Ik bin des groten 15 conincs zoon, verwinner des dodes, ghever des levens, ver-16Ga naar margenoot16lichter der werelt. Ende doe screef hi aldus: Dat volc, dat 17 daer wanderde inder duusternisse sach een groot licht, dat 18 hem was opgedaen. Dit visioen scrijft die lerar Moyses op 19 die voorseide prophecie van Cristus ontfanckenisse, mer hoe 20 dat dit getoochGa naar voetnoot20 mitter waerheit gelijc is, bewijst ons deser 21 woorde verstandenisse. [64b] Maria, die moeder ons heren 22 Ihesu Cristi, is wel een gulden vat. Salomon seit van haer: 23 Ga naar margenoot23Nym of die roest ende scuum van den <sulver> ende laet 24 dat alre puyrste vat uut comen. (Glosa:) dat scuum ende 25 roest des metaels sijn die erfsonden ende neyghing onser na-26turen tot gebreclicheitGa naar voetnoot26. Dese roest wert in formieringe des 27 vats Marien ofgenomen, doe si geheilicht was in hoorre moe-28der lichaem Anna. Ende dat was grote reden. Want soude 29 Iheremias geheilicht werden, om-dat hi soude prediken van- | |
[pagina 283]
| |
30den bloede der passien Cristi ende soude sinte Ian baptist 31 gheheilicht warden om dat hi soude prediken vanden water 32 des doepsels Cristi, ende hoe billick was datsi soude ghehei-33licht werden in hoerre moeder lichaem, die dat selve coude 34 water ende heet bloet hem uut haerre herten deylde, dat hi 35 Ga naar margenoot35uut sijnre borste guet, als Iohannes seit: doe Longinus mit 36 den speer brack Cristus' zijde, thant ghinc daer uut water 37 ende bloet. Dit heilige gulden vat Marien lichaem is inden 38 lenghe, brede, hoghe ende diepe wide ondaen. Des vats lenghe 39 strect al totten lesten ionxten dage, datsi ontfangt alle die 40 ghene die haer anroept; des vats brede is alsoe wijt, datsi 41 hemel ende aertrijck van ontfarmherticheit daer in besluut; 42 des vats hoge strect also verre, dat der engelen geselscap is 43 daer of ghestarct, dat die Gods Soon heeft een lichaem daer 44 of aen, dat daer sit ter rechter ziden des Vaders; des vaets 45 diepe is also laghe, dat die gheen, die daer [64c] saten inder 46 duusternis ende schym des doots, warden daer of verlost. Dit 47 vat is beset in heilicheden ende in eren ende dit gulden vat 48 was wel mit twalef <edele> steen om beset: Sardius, to-49pasius, smaragdus, carbunculus, saphirus, iaspis, ligurius, 50 agathes, ametistus, crisolitus, onichinus, berillus. Ende in 51 desen sijn gescreven die twalef geslachten van Ysrahel, die in 52 den twalef articulen des heiligen gelove leven. Dit gulden 53 vat Marien lichaem hilden iegen den hemel open vier enghel-54Ga naar margenoot54-55sche duechden, als innicheit der oitmoedichede, tuchticheit 55 der scamelhede, grootheit der gelove, martelye van herten. 56 Doer dese enghelsche duechden ontfinc haer herte drie 57 <godlike> gaven vanden scat der ewicheit, als regen <en-58de> douwe der genaden, als licht ende schijn der wijsheit, 59 als wayende wynt <ende> ademtocht der duecht. Ende die | |
[pagina 284]
| |
60 seven gaven des heiligen Geests uuten wynde, licht ende dou-61we mit genaden, wijsheit ende duecht wrachten dese overna-62tuerlike ontfangenis, gelijc als die engel hoer voer seide al-63Ga naar margenoot63dus: Die heilige Gheest sel over di comen ende die craft des 64 alre oversten sel di beschemen. Want God is een vuer, dat on-65leskelick is, een licht daer niet toe te comen en is, een suet 66 Ga naar margenoot66-74smaeck, die onsprekelic is. Hoe soude dese teder puyr 67 maecht dit onverschijnlicGa naar voetnoot67 licht der godheit hebben aen ghe-68sien sonder weder-slachGa naar voetnoot68 hoerre ogen, hadde dat lichaem niet 69 als een schym tusschen gestaen? Hoe soude si den onlijdlikenGa naar voetnoot69 70 brant der godheit hebben [64d] gheleden, hadde die 71 menscheit niet als een scherm-bortGa naar voetnoot71 tusschen hem tween ghe-72wesen? Hoe soude si den over-sueten smaeck des Gheests 73 hebben mogen gheroert, hadse die menscheit niet ghetempert 74 Ga naar margenoot74ende gematicht. Ende daer om seide die enghel, dat van di 75 sel werden geboren, sel wesen heilich, want dat ontfangen is 76 Ga naar margenoot76-86vanden heiligen Geest. Die heilige Geest wart dit werc der 77 ontfangenis toe-gescreven als enen wercliken beghinnerGa naar voetnoot77 om 78 drier saken wil. Die eerste is: die heilige Gheest is die minne 79 des Vaders ende des Soons; nu is dat vander grootster min- | |
[pagina 285]
| |
80nen gesciet, dat des Gods Soon soude vleysch inder ioncfrou-81wen lichaem ontfaen; daer om wast billick dattet die heilige 82 Geest soude bestaenGa naar voetnoot82. Die ander zake is: dat God is mensch 83 geworden en is niet gesciet van onser verdienste wil, mer van 84 sijnre genaden. Ende want die heilige Gheest een deylre ende 85 een scaffenaer Gods genaden is, so boerdeGa naar voetnoot85 hem doer sijn gena-86den tot deser ontfangenis te helpen ende te radenGa naar voetnoot86. Die 87 der<de> sake is, want die gheest Gods heilich is ende daer 88 om so wart God mensche, op dat wi alle onbesmyt ende hei-89lich souden warden. Daer om wast redelick, <dat die heilige 90 Geest> der winninge inder ontfangenis soude hem onder-91Ga naar margenoot91-99windenGa naar voetnoot90. Nochtan isset waer, dat alle die drie personen der 92 heiliger Drievoudicheit dit werc der ontfangenis Cristi hebben 93 gedaen, want hoer wercken sijn onversceidenGa naar voetnoot93, mer niet meer 94 dan een heeft die menscheit ontfaen, ghelijc dat drie ionc-95vrouwen sijn onledich mit enen rock, een vanden drien daer 96 mede [65a] te cleyden. Alle drie hebben si dat werc bestaen, | |
[pagina 286]
| |
97 mar een heeft den rock anghedaen. Dit is nu geseit vander forme 98 ende wise der ontfangenis Cristi, als doer die werclike formeGa naar voetnoot98 99 des heiligen Geests. Mer nu staet te weten van wat materie 100 Ga naar margenoot100-110ende natuer die Gods soon menscheit heeft ontfaen. Daer of 101 seit die lerar Damascenus aldus, dat midden in des menschen 102 herten is een polckGa naar voetnoot102 als een fonteyn van levenden heeten 103 bloede ende deylt haer uut in vier ander cleyne fonteynkijns, 104 die alle omme den eersten staen cruuswijs; ghelijc aldus sittet 105 daer die ziel des menschen midden inne. Ghelijc als Moyses 106 Ga naar margenoot106seide: die siel is midden inden bloede. Ende doe die heilige 107 Gheest quam ende beweechde der ioncfrouwen herte, doe 108 vloyeden dese fonteynen ende liepen recht alse gesmouten 109 gulden roede vanden brande des ovens ende droepen inder na-110Ga naar margenoot110-128tureliker stat der ontfangenis, die daer hiet matrix. Ende van | |
[pagina 287]
| |
111 deser alre reynsten, edelsten, gepuerden bloede ioncfrouliker 112 herten, so wert in een ogenblick vander kunstigher hant Gods 113 mitten heiligen Gheests zueticheit gheformt ende ghewracht al 114 vol sceppenisGa naar voetnoot114 ende gestalte eens manslichaem ende lydmate, 115 daer niet een artikelGa naar voetnoot115 aen en brack. Nochtan wasset also cleyn 116 ende also tzaert ende subtijl, dat menschelike ogen souden 117 mit kennisse niet dat beelde hebben connen ondersceyden, 118 also dat die meester inden hogen synne seit: Grootliken is te 119 verwonderen hoe dat [65b] so cleyne lichaem sulken edelen, 120 saligen gheest der sielen mochte ontfaen, daer in was alle der 121 wijsheit ende der godheit scat ghelegen in so weinighen vate. 122 - Die meester seit, dat in den selven ogenblick, dat die heilige 123 Gheest dese ontfancgenis had gescicket, so gescieden alte sa-124men dese merckelike dingen, die hier na volgen. Dat eerste 125 was ofdeylingeGa naar voetnoot125 bloets haers herten. Dat ander was die runnin-126ge te samen des selven bloets. Die derde was die figuringeGa naar voetnoot126 na 127 den beelde des mans. Die vierde was deser selver beeldinge 128 leven tochtGa naar voetnoot128. Dat vijfte was deses lijfs ende siel an Gode 129 vereninge. Dat seste was des Gods kint ende siel ende lyves 130 Ga naar margenoot130-136beroeren ende wassen. Dat sevende was des selven Gods ende 131 ioncfrouwen <soons> vol wijsheit ende macht, die selve die 132 hi nu heeft, meer noch myn. Dat achte was des selven kinde- | |
[pagina 288]
| |
133kijns verdienste ende minne tot Gode also groot als nu. Dat 134 negende was des selven kindes heel salicheit ende gebruken 135 der Godheit, doe inder ioncfrouwen buuc als nu ander rechter 136 zijden des Vaders inden hemel. Dit is dat grote woort, dat 137 Iohannes ewangelista seit: Verbum caro factum est, dat 138 Woort is vleische geworden ende heeft onder ons ghewoent 139 ende wi hebben ghesien sijn glorie als des eengeboren Soons 140 vol genaden ende waerheit, die ic in desen punten hebbe ver-141tellet. 142Ga naar margenoot142-165Die meesters inder godheit vragen dese questie: Waer om 143 is alleen die Gods soon mensch geworden. ende niet die Vader 144 noch die [65c] heilige Gheest? Daer-toe seggen si veel gueder 145 reden. Die eerste is, want redelic was, dat God doer den 146 genen de werelt soude verlossen ende nuwe mit genaden 147 weder maken, daer hise doer inden wesen van niete hadde 148 gescapen. Voer hadde hise ghemaect doer sinen Soon, als 149 Iohannes seit: Alle dinc sijn doer hem gemaect, ende daer om 150 heeft hise doer den selven mitter menscheit Cristi weder ghe-151maket. Die ander sake is, op-dat die ghene souden warden 152 eens menschen kint inder aerden, die een Gods soon was in-153den hemel. Inder aerden heeft hi een moeder sonder vader, 154 ende inden hemel een vader sonder moeder; also gelijct hi 155 der bloemen. Die derde sake is om die bevestinge ende confir- | |
[pagina 289]
| |
156macie des gheloefden erves van hemelrijc, dat wi te coenliker 157 mochten spreken: ‘du hebs, Heer, enen soon, die dijn erve 158 is ende dat is onse broeder’, ende op dat dan die Soon Gods 159 bet totten Vader bidden mochte voer ons, want hi hem hier 160 heeft gesent. Die vierde sake is, op-dat die wercken Gods in 161 allen personen werden bekent: eerst die minne des Vaders, 162 die so groot niet en hevet, hi en wilt ons gaerne gheven, want 163 hi van minnen ons sinen soon heeft verleent; ende die wijs-164heit des Soons God, die ons toocht, hoe dat hi mensch is ge-165worden, dat wi menschen Gode-achtichGa naar voetnoot165 weder warden; ende 166 die <goet>heit des heiligen Geests, die inden Soon 167 rustet ende die hi ons tot enen onderpande der sekerheit heeft 168 Ga naar margenoot168gelaten. Veel ende meer ander suverlike sake sijn gheant-169woort [65d] tot desen vragen, mer die en mach ick niet al uut 170 raken, want ick mijn boeck woude gaern cort maken. |
|