Tafel van den kersten ghelove. Deel 2: Winterstuc

Regelnummers proza verbergen

Dat vijfte capittel is vanden achten hemelen die die heidensche meysteren bescriven.^1-2

3^3-43Die selve heydensche Philosophus ende oic die meyster inder 4 godheit hebben bescreven dat boven ons sijn achte hemelen. 5 Die eerste hiet aereum, dat is luchtighe hemel, daer die wol-6ken warden ghevoort, die wint wayet ende die voghelen vlie-7ghen. Die ander hemel hiet ethereum, dat is die werckende 8 hemel daer in [4 c] pressien ghescien aentocht⁸ vander 9 aerden ende verburghen werc der luchten als reghen, douwe 10 ende haghel, snee, vorst, donre, blixem ende des ghelijcs. Die 11 derde hemel hiet olympum, dat is die stille, blinckende hemel, 12 daer grote reinicheit is ende rust ende men mach dair horen sterren 13 roeren malcander, datsi clincken of<t> seiden-spil¹³ 14 waer. Die vierde hiet igneum, dat is die vuerige hemel, daer die

1-2 Het opschrift is niet geheel juist, daar de ‘heydensche meysteren’ niet over den achtsten hemel, d.i. ‘die hemel der heiligher Drievoudicheit’ geschreven hebben.

3-43 Vgl. Summa theol. I, qu. 68, a. 4, c. en Comp, II, cap. 3 en 4.

8 aentocht: aantrekking.

13 scidenspil: snarenspel. Vgl. mnd. seidenspiel, mhd. saitenspil. Kiliaen: seydenspel. (Sax. Sicambr.).

[p. 23]

tekstkritische noten

15 ronde appel des vuers staat, dat men hiet spera ignis, die niet 16 binnen hem noch buten hem en barnt. Ende dair meynen die 17 lerars, dat dair dat veghevier is. Die vijfte hemel hiet syde-18reum, dat is die ghesterrende hemel, dair die planeten in staen 19 also grote berghe in lande ghewrocht, die die archangelen 20 regieren ende voirstaen, dat die werelt ghescie na horen ver-21dienst ende naden wille Gods. Dese planeten sijn onthout²¹ alles 22 levens, wesens, werckes ende beweghens der ghemeenre natu-23ren. Die seste hemel hiet cristallinum, dat is cristallen hemel, 24 die alre eerste water was, ende God deden vast runnen²⁴ ende 25 hieten firmament, daar veel craftighe uutvloet van co-26men²⁵, want die enghelen sijn daer veel tiden, als si den he-27mel ordinieren sellen of tot ons comen, ende die zielen sijn 28 daer menighe tijt, nadat si uut den veghevier comen. Die 29 sevende hemel hiet empyreum, dat is een vuerich, ronde 30 hemel, die buten ghien eynde en heeft; daer binnen en is 31 ghien guets ghebrec. Want het is die eyghen stat Gods der 32 ³²enghelen en der heilighen mit horen choren, ende dit was dat 33 eerste werc, dat Gode dede, doe hi in den aenbeghin sciep die 34 werelt. Die achte he [4 d] mel hiet Celum Trinitatis, dat is 35 die hemel der heiligher Drievoudicheit, die boven alle gesca-^35-37 36 pen guede overweselic steit <ende> in hem selven wel 37 ghenoechde, eer enich dinck ghescapen wert of eer tijt of 38 stede was. Tot desen en mach ghien puyr creatuer gheraken 39 dan die ziel ons liefs heren Ihesu Christi. In desen winnet die

17 GH leerre.
GHDB veghevier is purgatorium.
18 GH ghestarrede.
19 GH alse grote borghe in lande ghewracht; B als grote borghe lande.
20 DB verstaen.
24 GH God deden vaste runnen, A rumen.
25 G kreftighe uutvloet; H crachtighe; D = A; B crachtigher uutvloeyen.
33 GHD in den (D der) beghin op sciep.
GHD steit; B scheit; A sceit.
38 GHD tot desen hemel en vermach.

21 onthout = instandhouding.

24 rumen, lees: rinnen = stollen, gestremd worden.

25 dair veel creftighe uutvloet van comen = waarvan veel krachten uitstroomen.

32 Comp. II, cap. 1: Coaevae sunt quatuor hae primitiae rerum creaturae: coelum empyreum, angeli, materia mundi et tempus.

35-37 de H. Drievuldigheid, die als opperwezen boven al het geschapene verheven staat en zich zelf genoeg is.

[p. 24]

tekstkritische noten

40 Vader den Soon uut hem selven al ghelijck ende die heilige 41 Gheest unttret van hem beiden. Hoor aenschijn lichtet inden 42 hemel empyreo ende dat licht der glorien te scouwen is dat 43 ewige leven, dat ons God wil gonnen ende gheven. Amen.

41 GH voerttret; D vertret; B vertrect. - GH luchtet; D luchter; B lichter.
43 GH dat ons goed.
Capittel 6.
B Dit capittel ontbr.
8 GHD in een nu vluchtes (H vluchts; D vlucht) te niete (D niet) warden.
9 H alre veerste.
11 G wart d.v.; H is d.v.; D d.v.