Een doekje voor het bloeden (koninkrijksverband)

[p. 133]

10
Toneel- en televisieschrijvers

Opvallend groot is op de Antillen het aantal - ook aankomende schrijvers, dat zich meteen op het toneel werpt, en vindt dat die toneelstukken dan ook maar direct als boek uitgegeven moeten worden. Ter stimulering van de vele amateurtoneelspelers is regelmatig een Nederlandse regisseur minder hard nodig dan veel origineel in het Papiaments geschreven toneelstukken. May Henriquez heeft er terecht naam mee gemaakt. Maar juist haar naam op dit terrein houdt een gevaar in: bij het niveau van haar stukken kán zij de beste amateurspelers vragen - wat ook gebeurt. Op die manier komen de vele andere amateurspelers nooit aan bod in een goed stuk; en wanneer een jonge toneelschrijver, zoals een Stanley Bonifacio - zelf amateurtoneelspeler - met een speelbaar stuk komt, kan hij als debutant niet over topspelers beschikken, die zich ‘te hoog’ vinden voor een beginneling.

Eligio Melfor heeft zelf een groep geformeerd, die al zes keer voor de televisie optrad. Van de toneelschrijvers en amateursspelers zal Chal Corsen, sinds 1 januari 1970 directeur van TeleCuraçao, het moeten hebben.

Corsen, die vanaf het begin bij de televisie is geweest en als geen ander heeft leren improviseren, liep ook drie maanden rond bij de nos. ‘Zoals er daar materiaal verkwist wordt, zoals ze er daar mee omspringen. Of het niks kost! Hadden wij er maar iets van. Alles wat ze kunnen missen - alleen de zuilen hoeven we niet!’

De enorme bedragen, welke Nederland aan de Antillen vraagt voor aankoop van een programma, staan in schrille tegenstelling tot wat b.v. Amerika voor zijn programma's vraagt. Daar gaan ze er van uit dat nóg een land dat een programma koopt, meer telt dan de centen, die het programma binnenbrengt.

Door het ontbreken van behoorlijke en voldoende video tape-recorders op Curaçao moet bovendien alles in Nederland eerst overgefilmd worden. Een wonder dat men in de Antillen een verkeerde of helemaal geen voorstelling heeft van Nederlandse televisiemanifestaties van niveau.

Corsen vindt dat tussen alle landen ook Nederland op de Antil-

[p. 134]

liaanse beeldbuis vertegenwoordigd moet zijn, om zowel de televisieschrijvers van eigen bodem als het publiek zo allround mogelijk in te lichten.

Bij het woord ‘inlichten’ staar ik langs hem heen, naar de indrukwekkende foto, die hij van zijn zoons maakte, en die achter hem hangt. Knap fotograaf, indrukwekkend schilder, vooraanstaand dichter na de oorlogsjaren. Ik vind zijn net bekend geworden promotie meer een grafkrans dan een bos blommen waard. Een tijdje geleden knokte hij nog samen met de werknemers voor betere voorwaarden. Nu zit hij aan de andere kant van de tafel, en vertegenwoordigt de aandeelhouders, want de Antillen hebben commerciële televisie. Enige aandeelhouder sinds 1 januari 1969: het Antilliaanse gouvernement. Raad van commissarissen: mensen uit de regering en de zakenwereld. Afspraak is dat de regering er ‘zich niet mee bemoeit, alleen richtlijnen kan geven’.

Maar waar ligt op Curaçao de scheidslijn tussen regering en zakenwereld? Zakenlieden moeten alle programma's sponseren!

Het ‘richtlijnen geven’ resulteerde in 1969 tot de bepaling dat er geen politiek via de televisie bedreven mocht worden - de situatie was toch al zo ontvlambaar. Maar de landsregering heeft een voorlichtingsprogramma, de eilandsregering heeft een programma - programma's geleid door mensen, die tot de sterkste regeringspartij behoren.

Omdat het volk begon te morren dat tijdens de verkiezingen na de 30ste mei andere politieke partijen niet aan bod kwamen, werden de rvd-programma's tijdelijk stopgezet.

Waarom dat alleenvertoningsrecht? Een paar dp-aanhangers bekenden me: ‘Onze leiders kunnen toch zeker niet het risico lopen dat ze tijdens een confrontatieprogramma in het openbaar afgaan voor al hun kiezers? Maar misschien hadden we die Frentejongens aan bod moeten laten komen. Wie weet waren ze afgegaan als een gieter. Alleen, je kunt dat risico niet lopen.’

Omdat de filmploeg van de rvd voor de actualiteiten-programma's zorgt, hebben de Antillen zelf amper iets op hun televisiescherm gezien over de gebeurtenissen rond de 30ste mei. Men had de keuze tussen: de paniek via reportages vergroten òf géén voorlichting, de paniek indammen.

[p. 135]

Het bordje op Corsens kantoortje ‘Keep it simple’ is wel een van de betere sick jokes!

Wat kan een kunstenaar, die directeur van de commerciële televisie wordt, met als enige aandeelhouder de regering, nog doordouwen?

‘Voortborduren,’ zegt Corsen, ‘op series die voorlichten zoals Frente a Frente (tête à tête), met onderwerpen zoals ‘A.A.’; verkeer; family planning; sexuele voorlichting. Doorgaan met ‘Konfrontashon’, dat uitgebreid wordt tot uitzendingen van een uur over o.a. Papiaments op de scholen; Jeugd op het Gomezplein; Bestaat er democratie op de Antillen, ja of nee? Black Power.

Forumleden bij die laatste uitzending waren o.a. de psycholoog Arends (vroeger redacteur van het ‘dwarse’ studentenblad ‘Kambio’ in Nederland; Boy Hernandez (directeur van de posterijen) en Angel Salsbach, naaste medewerker van Fox en Stanley Brown.

Dit feit en de waardering die zelfs dp-mensen konden opbrengen voor Salsbach als een eventueel toekomstig forumleider, bewijst dat er beweging in gaat komen.

Welke andere invloed heeft de televisie op de bevolking?

‘We geven geen onderschriften. Onze kinderen leren daardoor beter Engels en Spaans aan, want de Venezolaanse zeepopera's zijn hier erg in trek. Bovendien kan je hier 2 Venezolaanse stations zo krijgen.

De jeugd willen we ook aan bod laten komen. Maar die hebben geen benul wat televisie-maken betekent. Ze komen rustig te laat, denken dat ze meteen kunnen opdraven, dat je een lopend programma voor hen kunt afbreken. Door de beperkte ruimte hier kunnen we pas 's avonds na de programma's gaan repeteren, wat met jongeren dan weer verboden is. De moeilijkheid met de jeugd is niet: een programma opzetten, maar zorgen dat ze het volhouden. Ze denken dat televisie speelgoed is, komen ongeprepareerd hier, lopen dan kwaad weg en hebben natuurlijk een grote mond.

Ik voel mezelf beslist geen cultuurambtenaar, wel een stimulator. Het moet uit het volk zelf komen.’

Als er iets uit het volk komt, springt hij er meteen op in.

Een groepje enthousiaste toneelschrijvers maakte hij vertrouwd

[p. 136]

met de technische kant van het televisiebedrijf. Het is al moeilijk om op de camera te leren schrijven, maar nog moeilijker wanneer die camera in een onvoorstelbaar kleine en slecht geoutilleerde studio staat, ook al heeft het studiopersoneel zich daardoor tot ongekende vindingrijkheid weten op te werken.

Tot nu toe moesten zowel schrijvers als spelers maar zien hoe ze voor hun stuk een sponsor vonden. Dat betekent: weinig of geen honorarium, want het geld is bestemd om de zendtijd te betalen. Op die manier kweek je geen continuïteit, geen ervaring.

Corsen heeft nu contact met een groep sponsors, die twaalf programma's van een half uur wil kopen. Die programma's zullen gedeeltelijk originele televisiestukken in het Papiaments bevatten.

Dit is de eerste serieuse poging schrijvers als groep te pousseren. Om toch zoiets als een honorarium uit te keren, wordt de schrijver aangeboden zijn stuk te laten drukken.

Het is nu aan de schrijvers om met stukken te komen, waarin de zwarte mens niet alleen en uitsluitend gepresenteerd wordt als de misdadiger of het achterlijk-grinnikende-onbenul-dat-altijd-aan-het-kortste-eind-trekt. Maar op wie zullen die geijkte types dan geschreven worden? Want het andere kamp slaat onherroepelijk aan het schreeuwen van ‘racisme’, zoals men nu al doet om de Black Power-beweging te vloeren.

Aankomende scénario-schrijvers als b.v. een Kees Martina - van wie Corsen veel verwacht omdat hij het medium televisie goed aanvoelt, nooit toneelstukken schreef dus niet hoeft om te schakelen - staan voor grotere opgaven dan hun collega's in ons land.

Zal één enkele man, als Corsen, het blijven opbrengen zijn kunstenaars te stimuleren, en tegelijk op het andere front te blijven vechten voor een betere uitrusting? Gewoon meer en beter materiaal is er tot nu toe niet gekomen. ‘Je zit in een koninkrijksverband of niet! De nos krijgt regeringssubsidie. Wat ze daarmee doen strekt zich ook uit tot ons. Zo zou het moeten zijn. Maar nee hoor!’

Koninkrijksverband - het heeft meer weg van een doekje voor het bloeden.