De briefwisseling tussen Lodewijk van Deyssel en Albert Verwey

251

[aan L. van Deyssel]

Amsterdam, 2 Dec. 1903³³³

Rokin 74-76,

hoek Wijde Kapelsteeg.

Wel Ed. Geb. Heer,

In het bezit van Uwe geeerde dato 1 dezer moeten wij u berichten, niet met U te kunnen medegaan wat betreft de vraag welke u gesteld hebt, aan Uw arbiter.³³⁴

Deze vraag plaatst de kwestie z.t.z. op zijn kop, daar zij iets op den voorgrond stelt, wat of niets met de kwestie te maken heeft of hoogstens een gevolg kan zijn.

Toen het stuk van den heer van Eeden den Heer Verwey werd aangeboden, was reeds geruimen tijd de directe relatie met den Heer Verwey door U verbroken en overleg met U hem onmogelijk gemaakt. Punt 1 is en blijft Uwe beschuldiging dato ± Dec. 1898. Wilt U de kwestie van Eeden er bij voegen, heel goed, maar die moet dan no. 2 komen en heeft de Heer Verwey het recht zijn verdere grieven (cacographie³³⁵ etc.) ter tafel te brengen.

Als uitgevers zouden wij dan gaarne de vraag opwerpen, of het al dan niet aangaat voor een hoofdredacteur van een maandschrift om in andere maandschriften te schrijven zoolang er geen beletsel is om zijn artikelen in zijn eigen orgaan geplaatst te krijgen. Wij beschouwen dit schrijven in andere tijdschriften³³⁶ tegen de belangen van het eigen tijdschrift te zijn en aangezien deze voor het tijdschrift nadeelige handeling ook door

333 De XXe Eeuw, 9e jrg., dl. IV, aflev. 12, december 1903, was aldus samengesteld: L. van Deyssel, Het Ik, Schepper der Wereld (Heroïesch-individualistische Dagboek-bladen van een twintigjarige, p. 267-284, laatstelijk herdrukt [zie noot 321], p. 119-138; C. Pekelharing, Gezag, p. 285-304, gedagtekend Terwolde bij Deventer; Een brief van Jacob Geel, uitgegeven door Albert Verwey, p. 305-313; Is. P. de Vooys, De knaap en de roos, p. 314-315; Alex. Gutteling, Gedichten (Zang, Verzet, Opstanding, I, II en III, Chrysanten), p. 316-322; Adolf Herckenrath, Twee gedichten (I, Zoo onverwacht, als een dood-moe heraut, II, Open uwe oogen, die zich langzaam sloten), p. 323-324; Nico van Suchtelen, Sonnet (De stortstroom die de bergen af komt springen), p. 325; Aleida van Pellecom, Schetsen (Baron van Asperen tot Zevenhuizen, Freule van Wemeldingen), p. 326-334; L. van Deyssel, Uit ‘Het leven van Frank Rozelaar [voorzien van de noot: ‘Vervolg van het gedeelte van dit werk opgenomen in de XXe Eeuw van Februari 1903.’], p. 335-360; G. van Hulzen, Najaar, p. 361-366; Ary Prins, De heilige tocht, p. 367-371; Kunst: A. Pit, Hollandsch beeldbouwwerk, p. 372-376; J.C. Hol, Muziek: De Wagner-opvoeringen in het Prinz-Regenten-Theater, p. 377-387; Boekbeoordeelingen: Albert Verwey [over] Dr. G.W. Kernkamp, Van Wagenaar tot Fruin/Rede uitgesproken bij aanvaarding van het Hoogleeraarsambt aan de Rijksuniversiteit te Utrecht op den 19 den October 1903 - Haarlem, H.D.T. Tjeenk Willink & Zoon, p. 388-389, [en] Moderne Kunstwerken. Maandschrift onder redactie van H.P. Bremmer. - Meiners Album: 10 Lichtdrukken, - Jean van Goyen: 10 Photogravures. Uitgaven van W. Versluys, p. 389-393.

334 Blijkens Maurits Uyldert, Dichterlijke strijdbaarheid, a.w., p. 297, luidde die vraag: ‘Zijn de handelingen van den Heer Alb. Verwey in zake het conflict Van Eeden-Van Deyssel in September-December 1902 niet van dien aard geweest, dat daardoor de vriendschappelijke en vertrouwensvolle verhouding, die tusschen de twee redacteuren van een zelfde tijdschrift onmisbaar is, tusschen de Heeren Van Deyssel en Verwey, door toedoen van den Heer Verwey, onmogelijk is geworden?’

335 Zie noot 284.

336 Uit deze meervoudsvorm laat zich afleiden dat Scheltema & Holkema er lucht van moet hebben gekregen dat weldra bijdragen van Van Deyssel zouden verschijnen in De Gids van januari 1904, in Groot-Nederland van januari 1904, in De Nieuwe Gids van maart en juni 1904, in De Kroniek van 30 januari en 6 februari 1904. Op het tijdstip van 2 december 1903 konden Van Deyssel geen andere publicaties, buiten De XXe Eeuw, ten laste worden gelegd dan in het Algemeen Handelsblad van 30 maart 1903, avondblad, tweede blad, het artikel Een monument voor Emile Zola, voor de eerste maal herdrukt in de Achtste bundel Verzamelde Opstellen, Amsterdam, 1905, p. 73-78; zie in dit verband ook de oproep van het Nederlandse Zola-comité in De Kroniek van 28 maart 1903, ondertekend door dr. A. Aletrino, Charles Boissevain, Cyriel Buysse, Mr. Frans Coenen, L. van Deyssel, Prof. A.P. Fokker, J. Funke, F. van der Goes, Mr. J.N. van Hall, Prof. A.G. van Hamel, Mevrouw Henriette Roland Holst, Prof. A.A.W. Hubrecht, Mr. H. Louis Israëls, Jozef Israëls, F. Smit Kleine, J. de Meester, Fr. Netscher, W.G. van Nouhuys, Prof. J. Oppenheim, Mr. A.A. de Pinto, Mr. L.J. Plemp van Duiveland en Prof. Hector Treub. Recentelijk echter had Van Deyssel meegewerkt aan De Nieuwe Gids van december 1903. Zie in dat verband Harry G.M. Prick, De Adriaantjes/Een onderzoek naar wording en achtergronden van Van Deyssels Kindleven, Amsterdam, 1977, hoofdstuk VI, De publicatie van de Adriaantjes (p. 441-450). Dat Van Deyssel ook aan Vlaanderen/Maandschrift voor Vlaamsche letterkunde wilde meewerken, blijkt uit deze hem op 2 december 1903 vanuit Ukkel door August Vermeylen toegerichte brief: ‘Waarde Heer Thijm, Dura lex; de uitgever eischt dat we alleen bijdragen van Vlamingen opnemen! Laatst werd de vraag nog eens te berde gebracht: wij hadden artikels ontvangen van twee bekende Hollanders, over Vlaamsche toestanden en Vlaamsche boeken: te dier gelegenheid werd met van Dishoeck geconfereerd, maar 't gevolg was, dat de “princiepen” nog vaster stonden dan voorheen.
Gelieve te verschoonen dat ik U niet dadelijk antwoord gaf: ik lig in een maalstroom van werk, en kan nauwelijks mijn hoofd boven houden... De aarde draait zoo rap sinds eenigen tijd!
Met genegen groet, en - tot ziens! uw Vermeylen.’

[p. 252]

een tweede gevolgd kan worden n.l. het geven van betere artikelen aan andere tijdschriften, van mindere aan het eigen, wenschen wij dat de mederedakteur het recht van beoordeeling der te plaatsen artikelen krijge.

Met de meeste Hoogachting,

Uw dw. dr.

Scheltema & Holkema