De briefwisseling tussen Lodewijk van Deyssel en Albert Verwey

[p. 233]

235

24 maart 1903 ³¹⁹

Op deze datum noteerde Van Deyssel: ‘V[an] E[eden] a voulu tuer Kl[oos]. Comme il est démontré dans l'article de v[an] E[eden] du Handelsblad, Verwey a consenti à ce forfait.

Verwey m'avait envoyé l'article de Van Eeden, mais quand les amis et compagnons A. et B. habitent une même maison (la Revue) et que l'ami A. propose à l'ami B. van te laten binnen komen een sluipmoordenaar die het op B. heeft gemunt, of liever dien sluipmoordenaar reeds toegang heeft verschaft (want het artikel van v.E. was reeds gedrukt) maar op het laatste oogenblik, bang voor de gevolgen, aan B. vraagt of hij geen bezwaar heeft tegen sommige eigenaardigheden van A. - dan antwoordt B. - in verontwaardiging tegen A. natuurlijk - “laat hem maar binnen, ik zál hem wel.” - maar kan daarna [doorgehaald: nooit meer] niet de goede vriend van A. blijven. Onmiddellijk na plaatsing van dit artikel, komt iemand B. verdedigen, doch deze wordt door A. afgewezen.’³²⁰

Op de zelfde datum overweegt Van Deyssel aan een aantal relaties een brief van deze strekking te doen toekomen: ‘Amice, De “letterkundige toestand”, en in 't bizonder mijn eigen “letterkundige toestand” maakt het gewenscht, dat ik [doorgehaald: de namen publiceer van eenige artiesten die] in een artikel de artiesten noem wier instemming met zijn oordeel over Van Eeden gebleken is. Mag ik daarbij ook [doorgehaald: de uwen] U voegen? -’

Dit schrijven is weinig in overeenstemming met de irenische gemoedsgesteltenis zoals die sprak uit Van Deyssels enkele dagen eerder, op 21 maart 1903, aan Ary Prins gerichte brief: ‘Van zoo een twistgeschrijf als tusschen hem [Van Eeden - H.P.] en mij vind ik eigenlijk het onaangenaamst dat men daardoor voor lang in onmin raakt,

319 De XXe Eeuw, 9e jrg., dl. I, aflev. 3, maart l903, was aldus samengesteld: F. van der Goes De revolutie in de hoofden, p. 267-304; Albert Verwey, De kristaltwijg, I t/m XIV, p. 305-318, laatstelijk herdrukt in O.D., I, p. 433-438; Is. P. de Vooys, Kunst en volk, p. 319-333; L. van Deyssel, Wakker worden en door de witte portalen, p. 334-343, laatstelijk herdrukt in Lodewijk van Deyssel, De Adriaantjes/Jongensjeugd-schetsen. Met een nawoord van Harry G.M. Prick, Amsterdam, 1983, p. 7-17; G. van Hulzen, Groote-stadsgescharrel (Fragment uit den roman ‘Ongetrouwd’), p. 344-366; L. van Deyssel, Valsche clown, p. 367; J.K. Rensburg, Japanse Verzen, p. 368-373; H. Bouma, De onbekende, p. 374-376; J.C. Hol, Muziek: Fidelio, p. 377-385; L. van Deyssel, Aanteekening, [over] Scheiding door Frans Hulleman, 1902, p. 386-387, voor de eerste maal herdrukt in de Zevende bundel Verzamelde Opstellen, Amsterdam, 1904, p. 119-120.

320 Volgens Van Deyssel zou Verwey in september 1902 een door Mevr. K.C. Boxman-Winkler geschreven artikel waarin Van Deyssel, tegenover Van Eeden, verdedigd werd, hebben geweigerd. Dit artikel zou aan Verwey zijn aangeboden door Jan Veth, dezelfde die op 2 december 1902 Van Deyssel telegrafisch met Over Wankunst complimenteerde: ‘Dank voor uw koninklijk richtend artikel van deze maand dat ik weldoend en bevrijdend vind.’ Het betreffende artikel: C.B., Schijn of wezen? zag uiteindelijk het licht in De Nieuwe Gids, 18e jrg., Nieuwe Reeks, 8e jrg., aflev. 6, februari 1903, p. 380-394, aldaar gedagtekend Sept. 1902. Het was voorzien van een redactionele voetnoot: ‘Dit opstel, sedert half October 1902 in ons bezit, moest wegens plaatsgebrek blijven liggen. Het heeft na van Eeden's derde artikel, dat over “Woordkunst” heet te handelen, zijn actualiteit allerminst verloren.’ Dit artikel verscheen, korte tijd na zijn publicatie in het door Willem Kloos geredigeerde tijdschrift, als brochure, uitgegeven door A.E. van der Heide te Haarlem, de toenmalige uitgever van De Nieuwe Gids.

[p. 234]

Door Van Deyssel gecorrigeerde drukproef van zijn ‘In memoriam Nicolaas Beets’, waarmee De XXe Eeuw van april 1903 zou openen.

[p. 235]

[p. 236]

hetgeen nergens voor dient en toch moeilijk is te voorkomen. Ik stel het mij zoo voor dat hij mij een prik en ik hem daarop een slag heb gegeven en dat de zaak daarmeê afgeloopen moest zijn. Enfin, we zullen wel zien. -’ (Geciteerd naar De briefwisseling tussen Arij Prins en Lodewijk van Deyssel. Uitgegeven, ingeleid en van aantekeningen voorzien door Harry G.M. Prick, 's-Gravenhage, 1971, p. 286.)