De briefwisseling tussen Lodewijk van Deyssel en Albert Verwey

60

14 Februarie l895.

Baarn.

Amice,

Boekbeoordeeling-De Boer zend ik Groesbeek. Mijn stuk ben ik aan 't korrigeeren. Prins heb ik Groesb. gezonden (6 blz., er komen er nog 2 bij).

Laat Bolland de brochure-De Haan bespreken? Hij wil dat wel even doen. -²²¹

Heb jij mijn stuk nu gelezen, in proef? Ik vind het voor een hoofdartikel wel wat inkohaerent en plaatste het eigenlijk liever als boekbeöordeeling. Maar het is voor 't Tijdschr. wenschelijk ook letterkundige hoofdartikelen te hebben.

Erens heeft mij geschreven vóor de Maart-afl. 't een en ander te zullen zenden.²²² Ook

221 Die bespreking heeft Bolland, blijkens noot 219, niet geleverd.

222 Frans Erens schreef toen ook, d.d. 31 januari 1895: ‘Ik ontvang dezer dagen een brief van een vriend, waarin mij onder anderen gezegd wordt, dat het vreemd is dat ik aan den N. Gids en aan het Tweem. Tijdschrift tegelijkertijd medewerker ben. Ik weet niet wat ge daarover denkt, maar mocht ik voor eene keuze moeten staan, zoo stel ik mij geheel aan de zijde van het Tweemaandelijksch Tijdschrift en kunt gij voor het geval dat gij het goed vindt of noodig oordeelt van deze keuze in het publiek gebruik maken. Ik heb aan Kloos mijn medewerking toegezegd, omdat ik geen reden had tot nu toe hem deze te onthouden, niet op de hoogte zijnde van de relaties der tegenwoordig verschijnende periodieken, tijdschriften of weekbladen.’

[p. 85]

Coenen. Is er te veel, dan kan mijn stuk nog wel in tweeën (Het wordt, met de toevoegsels, 19 a 20 blz.) Daar heb ik niets tegen.

Je hebt zeker al gehoord dat Kloos 6 Februarie, dus juist op den dag der herverschijning van den N.G., naar 't Gesticht te Velp is vervoerd. Ik heb er verschrikkelijk meê te doen. Hij moet er erg aan toe zijn. Aldus schrijft mij namelijk de Direkteur der Inrichting zelf.²²³ Hoe 't nu verder met den N.G. moet, begrijp ik niet recht.

Zeer gegroet t.t.

Karel Alb. Thijm.

't Is mijn weêr. Ik schrijf dagelijks íets²²⁴ en zaag hout.²²⁵

223 Van Deyssel had over het in noot 163 genoemde artikel door W.H. Cox advies ingewonnen bij de psychiater en hersenanatoom G. Jelgersma, later hoogleraar te Leiden, maar op dit tijdstip geneesheerdirecteur van het sanatorium De Vogel-en plantentuin aan de Velperweg te Arnhem. Op 6 februari 1895 schreef Jelgersma, na uitbrenging van een positief advies: ‘Ik heb eenige dagen geleden Kloos in mijne inrichting opgenomen. De man verkeert ten gevolge van zijn chronisch alcoholverbruik in een ongelukkige toestand. Wanneer hij niet van hier wegloopt [iets wat Kloos zou doen op zaterdag 6 mei 1894, en wel naar de schilder Willem Witsen te Ede-H.P.] en wanneer het mij mocht gelukken hem zijn vergif op den duur geheel te onthouden, zou hij wel kunnen genezen. Wanneer hij op weg van genezing is, zult gij misschien wel eens bij hem willen overkomen, misschien dat gij nog veel ten goede bij hem zoudt kunnen uitwerken. Ik schrijf u daarover echter nog wel nader, wanneer ik uw bezoek en dat van anderen eens met hem heb besproken.’

224 Op 5 februari 1895 had Van Deyssel vastgelegd: ‘De laatste gevolgtrekking uwer overweging van hedenochtend is geweest, nadat gij alles nog eens rond waart gegaan, - dit, dat gij zijt een afzonderlijk wonend, geen ambt of betrekking enz. bekleedend, letterkundige en dat gij als zoodanig, op alle dagen, die er voor aangewezen zijn, eenvoudig aan uw in gang zijnd werk hebt te arbeiden, zooveel mogelijk uw best doende’ (notitie, voor de eerste maal gepubliceerd door Karel Reijnders, Couperus bij Van Deyssel, a.w., p. 192). Daarmee hangen nauw samen notities van 7 februari: een zelfberisping over het niet gewerkt hebben ‘om dat ik liever in een zalige mijmering van mijn-heerlijk-voeling bleef (ten onrechte)’; van 8 februari: ‘Wil men iets goeds maken, of wil men eenvoudig ook maar hoog-mooi léven, - dan dient men zooveel mogelijk met hooge en diepe gedachten in zijn denken bezig te zijn. Dat moet in zekere uren geschieden. In die uren moeten alle andere gedachten evenals zondige gedachten bij hun eerste flauwe verschijnen worden weggedaan’; van 11 februari: ‘Gij gevoelt uw zíjn-in-het-werk aankomen met een enkel algemeen rag-duwtje, juist zoo als het moment, waarmeê de slaap zich aankondigt, dat moment waarna gij meestal onmiddellijk op uw rechter zij gaat liggen’; van 12 februari: ‘Het wordt nu tijd in te voeren, dat de ochtendpost tot het déjeuner voor u verborgen blijft. Heusch, het wordt daarvoor nu hoog-tijd. Want hij leidt u veel te veel af van het werk’; van 13 februari: ‘Gij hebt gisteren uw werk in 't midden van een zin moeten staken en nu herinnert gij u niet meer hoé gij dien zin wildet voltooyen. Daaruit en uit het weinig gemeenzame in 't algemeen in de ontmoeting tusschen u en uw handschrift blijkt, dat gij veel te weinig aan uw werk hebt gedacht, sinds gisteren-ochtend.’

225 Sinds kort schiep Van Deyssel opnieuw te behagen in een vorm van lichaamsbeweging die hij eertijds in de tweede helft van de jaren tachtig te Mont-lez-Houffalize beoefend had, te weten het doorzagen en klein-hakken van boomstammen; zie Harry G.M. Prick, De Adriaantjes/Een onderzoek naar wording en achtergronden van Van Deyssels Kind-leven. Amsterdam, 1977, p. 21-22.

[p. 86]

De eerste aflevering van de eerste jaargang, Nieuwe Reeks, februari 1895, van De Nieuwe Gids onder redactie van Willem Kloos en H.J. Boeken. Eerstgenoemde had aan deze aflevering drie uitgesproken uitgelaten sonnetten bijgedragen: ‘O, nú ga ik, op licht-geschoeide voeten, /Als een jong godje weêr door 't leven dansen/Na dit doodsdroef jaar van lijden en boeten/En twijflend bereeknen van alle kansen’; ‘O, ik ben zoo vroolijk; mijn lichaam gaat/Op 't rhythme van mijn zingen, als waar 't bidden/En danst glorieuselijk jolig midden/Door de ruime kamer henen...’; het derde ‘Pour Maurice Maeterlinck’ en gedateerd: le 24 Janvier 1895, hief aan: ‘Plus, plus subtil qu'une femme, et puis douce/Comme douze femmes je voudrais être...’. De ironie van het lot wilde dat Kloos, een dag of wat na de verschijning van deze aflevering, zou worden opgenomen; zie noot 223.