Het late geluk van Remi Zwartekens

[p. 44]

VIII

ZWARTEKENS werd het zoo stilaan gewoon zijn vriend Wittewrongel van tijd tot tijd te zien aangedraven met een of ander interessant nieuws over zijn literair werk: ofwel zou ‘De Lens’ weer eens een gedicht van hem opnemen, ofwel had men in een tijdschrift over zijn poëzie geschreven - of het lovend was of afkeurend kwam er niet zoodanig op aan, hoofdzaak bleef, dat men er over schreef -, ofwel had een onbekende lezer van ‘De Lens’ hem een brief met gelukwenschen gestuurd.

Zoo glorieus als dien maandagmorgen had Zwartekens hem echter nog nooit gezien. Wittewrongel leek wel een klap van den molen te hebben gekregen, zoo gek deed hij en 't duurde een paar minuten eer hij kon

[p. 45]

zeggen wat er op handen was. Stel u voor: hij gaf een verzenbundel uit! Zaterdag - hij had er niemand over gesproken omdat het een verrassing moest zijn - zaterdag dus was hij bij den drukker van ‘De Lens’ geweest en zij waren tot een akkoord gekomen. Wittewrongel zou een bundel samenstellen met zijn twaalf beste gedichten en de drukker zou hem hiervan tweehonderdvijftig exemplaren leveren tegen een zeer schappelijk prijsje.

‘En hoe zult ge die tweehonderdvijftig exemplaren verkoopen?’ waagde Zwartekens het den zakelijken kant onder de oogen te zien. Maar hierover maakte Wittewrongel zich geen zorgen: hij had veel



vrienden, die een bundel zouden koopen en ‘De Lens’ zou ook wel pro-paganda maken voor het boek van haar medewerker. Daarbij - Wittewrongel kreeg met veel omhaal een notaboekje en een potlood uit zijn

[p. 46]

zak - zoo geweldig veel exemplaren moesten er niet verkocht worden om de drukkosten te dekken. Hij maakte gauw de berekening voor Zwartekens en deze kon er zich van overtuigen, dat de bundel een financieel succes zou zijn als hij uitverkocht geraakte, iets waaraan Wittewrongel geen oogenblik twijfelde. Hij ging zelfs verder: de drukker zou best doen het zetsel te bewaren voor een mogelijken herdruk...

Wittewrongel mocht in veel dingen een zonderlinge kwast zijn, één groote eigenschap bezat hij: doorzettingsvermogen; wat hij zich voornam te doen volbracht hij, 't mocht kosten wat het wilde. Maar niemand, zelfs Zwartekens niet, die hem nu nochtans goed kende, had durven veronderstellen, dat hij er zou in slagen om in zoo'n korten tijd zijn verzenbundel klaar te hebben. Top zeventien dagen na zijn onderhoud met den drukker kon hij Remi Zwartekens ‘Verzen I door Ray Wittewrongel’ aanbieden.

't Was een mager, danig mager boekje en Zwartekens vond den prijs, 15 Fr., betrekkelijk hoog. Wittewrongel niet; hij wees op

[p. 47]

de verzorgde uitvoering, op het magnifiek papier en, al bleef dit onuitgesproken, Zwartekens kon uit zijn houding verstaan, dat voor hem, Wittewrongel, de inhoud minstens 15 Fr. waard was. Nu, 't bundeltje had vijftig frank mogen kosten, Zwartekens had het nog gekocht, want hij vergat niet welke verplichtingen hij, als dichter, aan Wittewrongel had. ‘Maar waarom is de titel “Verzen I”?’ wilde Zwartekens nog weten.

‘Waarom? Wel, over een paar maand, wanneer deze verzenbundel zal uitverkocht zijn, kom ik met een nieuwen voor de pinnen en deze wordt “Verzen II”. En als er andere volgen, noem ik ze “Verzen III”, “Verzen IV”, enzoovoort...’

Die vent twijfelde parmantelijk aan niets! Zwartekens had al de moeite van de wereld om zijn jaloerschheid te verbergen voor dit onverstoorbaar optimisme van Wittewrongel, een gewettigd optimisme, ten andere, want Zwartekens wist, dat met dezelfde hardnekkigheid waarmee hij zijn eersten verzenbundel tot stand had gebracht, Wittewrongel zou werken om den volgenden uit te geven. Op dit

[p. 48]

oogenblik kende Zwartekens een gevoel als dien keer toen Wittewrongel hem zijn eerste gedtukt gedicht toonde. Gelijk hij toen geoordeeld had, dat het niets beteekende een schrijfboek vol gedichten te bezitten, vond hij het nu nul en van geen waarde in een tijdschrift gepubliceerd te hebben. De overwinning behaalde de dichter eerst met een verzenbundel en Zwartekens voelde, voelde duivels goed, dat hij geen rust zou kennen eer ook van hem een boekje zou verschenen zijn.

Nog ongeduriger werd hij door de berichten over den glansrijken verkoop van ‘Verzen I’. 't Boek ging geweldig! Trouw elken morgen zei Wittewrongel hem hoeveel exemplaren er verkocht waren den dag er voor en Zwartekens werd er zich van bewust, dat hij bij zijn ondergeschikte een tweede groote eigenschap geïgnoreerd had: zijn handelsgeest. De duivel kon weten waar Wittewrongel allemaal die bundels verkocht kreeg, voor Zwartekens bleef het een raadsel. Iederen dag wist hij er te plaatsen, drie exemplaren, vijf, twee, eens elf op één dag. Had hij het

[p. 49]

zoo enkele weken kunnen volhouden, de bundel was waarachtig uitverkocht geweest, maar geleidelijk verminderde de verkoop en nu kwamen er reeds dagen, dat Wittewrongel geen zegebulletijn te melden had. De zaak was echter gered: hij had reeds meer ontvangen dan hij den drukker zou te betalen hebben.

Maar niet alleen financieel werd ‘Verzen I’ een succes, ook op ander gebied lachte het geluk Wittewrongel toe. Ik wil hier niet spreken over de vele geestdriftige brieven, die de dichter van bewonderaars en bewonderaarsters toegezonden kreeg, al was dit reeds voldoende om iemand het hoofd op hol te brengen. Van meer belang was de reactie van de critiek en over deze had Wittewrongel ook niet te klagen. Zwartekens begreep maar niet hoe het kwam, dat haast al de besprekingen over Wittewrongel's werk lovend waren, dan als de critiek sommige dichters zoo giftig kon te lijf gaan... Hij wist niet, dat Wittewrongel deze gunstige besprekingen te danken had aan allerhande intriges; hij wist niet hoe de slimmerik de recensenten

[p. 50]

platte brieven schreef, hen zelfs bezocht, hoe hij maneuvreerde tot zij niet anders konden dan goed over zijn werk te schrijven. Dat zijn roem slechts een artificieele roem was, had Wittewrongel nooit toegegeven, nog aan zich zelf niet. Hij glorieerde rustig en kreeg een stap of hij secretaris-generaal was in plaats van een doodgewone ‘commis-d'ordre’. Die hoogmoedige manieren van zijn ondergeschikte, samen met het eigen minderwaardigheidsgevoel en dit verlangen om ook een beetje roem te verwerven maakten het leven van Remi Zwartekens effenaf zuur. Ja, hij zou ook een bundel uitgeven... hij kon er niet buiten. En om te beginnen liet hij zijn haar groeien.