|
| |
| |
| |
V.
Et les maux qu'on endure et les maux qu'on soupçonne,
Et ceux que j'ai chantés, n'empêcheront personne
D'aimer comme on aimait hier.
Een jongeling volgde met zyne blikken van uit een der vensteren des kasteels den gang der beide vrouwen op het kronkelende voetpad. Het was Lodewyk, die reeds sedert eenige uren door eenen naren droom uit den bedde gejaegd, zich met een boek in de studeerkamer had gezet, en met het hoofd op de hand geleund, Klara's minste bewegingen gade sloeg. Wat er in zyn gemoed omging, wist de arme jongeling zelf niet. Zyn hoofd brandde, zyn hart klopte byna hoorbaer; en een inwendige gloed zweepte zyn bruisend bloed door zyne zwellende aderen.
Hy zag van het prachtige tooneel, dat hem omringde, niets dan zyne weldoenster en hare dochter; krampachtîg ontbladerde hy eene half verwelkte roos, en scheen de doornen niet te gevoelen,
| |
| |
die reeds twee kleine roode druppelen op de toppen zyner vingeren hadden doen perelen. Zyn gelaet was bleeker dan ooit, en zyne zwarte oogen, door de koorts verlevendigd, schoten vlammende blikken uit het venster, en getuigden van den geweldigen stryd die in zyn binnenste omging.
Zoo stond hy daer trillend en bevend, in al de ysselyke schoonheid zyner verkropte woede, met de bleeke lippen zamengekrompen als wilde hy woorden van haet of vervloeking in den gepynigden gorgel terug houden.
Wat hy leed, is onbeschryflyk.
Jaren lang had hy stryd gevoerd tegen zyn eigen hart, had hy gepoogd zyne liefde te onderdrukken; hy had zich in studiën verdiept, zynen geeste, als eenen ongetemden paerde, onder den spoorslag der wanhoop dag noch nacht rust verleend, en by elke nieuwe te verwinnen hinderpael, by elke nieuwe verovering in het veld der kunst, had zyn hart zich tegen zynen wil verzet, en zyn lichaem tot zyne ziele geroepen: Nu eisch ik, voor het loon myner marteling, vrede, rust en geluk. Doch dit werd hem niet geschonken, en van den stryd vermoeid en afgemat, had hy zich eindelyk aen den stroom zyner natuerlyke neiging overgegeven, den toevalle zyn geluk en Gode zyne rust aenbevolen.
Hy leefde dus eenigen tyd in eenen staet van onverschilligheid en ongevoeligheid, die, door sommigen voor den vrede zelven genomen, en als een wenschelyk lot aengeprezen, toch niets anders is, dan eene lafheid der ziel of eene luiheid des geestes, welke den mensch tot den stand der redelooze dieren vernedert en zoo zeer van den zachten, inwendigen, uit den opde driften behael- | |
| |
den zege geborenen vrede verschilt, als de rookende vlam eener aerden lamp van het gloeijende licht der zomerzon.
Met een karakter als dat van Lodewyk, kon dit slapende leven niet lang duren, en de woorden door Arthur den vorigen dag uitgesproken, gevoegd by andere ondubbelzinnige betuigingen, waermede Lodewyk hem zyne nicht dien dag had zien overladen, waren de sprankels, die het vuer des minnenyds in de verscheurde borst des jongelings hadden aengestoken.
Hoe schrikkelyk was niet dit ontwaken voor den armen kunstenaer. Het had hem weinig moeite gekost om den grond van het karakter zyns medeminnaers te kennen, en niets had hy er in kunnen ontdekken dan zelfzucht, waen en trots door de fortuin gerugsteund.
En wat kon hy, het stand- en havelooze, uit medelyden opgebragte kind des onheils, tegenover de schitterende uiterlyke hoedanigheden des onbezonnen students stellen?
Niets dan zyne kunst, zyne onverwrikbare wilskracht en zyne liefde; en in dezer eeuw van stoffelyke oppervlakkige beschouwing, was dit alles niet genoeg. Daerenboven kende Lodewyk te wel den eerzuchtigen aerd zyns pleegvaders om niet te weten, dat by het eerste woord, dat hy over deze zaek zou durven reppen, een verachtende blik zyne tong met geraektheid slaen en zyne overige dagen verbitteren zou; immers hy begreep te wel de heiligheid zyner pligten om zich te durven blootstellen aen de schrikkelyke keus zyne dankbaerheid in haet te moeten verkeeren, of zyne fierheid ongestraft en ongewroken te moeten zien met de voeten treden.
| |
| |
Tot Klara spreken, haer zyne liefde kenbaer maken en voorts den tyd met der oplossing der bestaende moeijelykheden gelasten, daeraen viel ook niet te denken, want Lodewyk, gelyk meest al diegenen, die in de school des ongeluks grootgebragt en zelfdenkers geworden zyn, besefte te wel zyne innerlyke waerde om zynen fieren geest en zyne ligtgeraekte eigenliefde der minachting en misschien den spotluste prys te geven; ook wanneer hy dit niet had gevreesd, zouden zyne strenge grondstelselen hem hebben belet, Klara's onervarenheid te baet te nemen om haer, buiten voorwete harer ouderen, tot den gevaerlyken, hoe onschuldigen stap ook, der verpanding haers harten te verleiden, en aldus ter belooning der ontfangene weldaden, het meisjen van hare kinderljke pligten af te keeren. Neen, om zich dezer trouwloosheid schuldig te maken, was hy te gewetensvol en te edelhartig.
Al deze denkbeelden gistten in zyne verwarde en gloeijende hersenen, en toen beide vrouwen uit zyn gezicht verdwenen waren, stilde van lieverlede de bovenmatige spanning zynes geestes. Van weedom overmand, viel hy afgemat en roerloos in eenen leunstoel neder: zyn boezem hygde naer lucht en zyne ziel naer troost.
Eensklaps werd er forsch tegen de deur der kamer geklopt; zonder een antwoord af te wachten, sprong Arthur luidruchtig de plaets binnen, en den onthutsten Lodewyk, die zich geweld aendeed en al zyne wilskracht verzamelde om zyne moedeloosheid niet te verraden, forsch by den arm nemende, schreeuwde hy hem met allerlei dolzinnige gebaerden toe:
- Allons, mon cher artiste, debout en aen 't werk; maek my
| |
| |
daer zoo eens iets gracieus op! En eene rol papier op de tafel werpende vervolgde hy:
- Wensch my geluk, jongen lief, ik ga trouwen, 't is vast, ik zeg vaerwel aen het jongmansleven en word zoo in eens een geposeerde proprietaris in afwachting dat men my tot représentant kieze.
Wat zegt gy van dit nieuws? is het niet verbazend!
Lodewyk had werktuigelyk het papier opgenomen en nauwelyks had hy er de oogen op geslagen of de grond scheen onder zyne voeten te wankelen, hy stortte bedwelmd voor Arthur neder, die hem alle mogelyke zorg toediende, zonder de ware oorzaek dezer schielyke onpasselykheid te gissen.
- Diable! zegde hy, het schynt dat onze lieve artiste ziek is; 't is nogtans spytig voor myne Stances à ma fiancée, hy zou daer een zoo lief accompagnement hebben op gemaekt.
Gedurende deze alleenspraek bleef hy niet werkeloos en weldra gelukte het hem den bezwymde tot het bewustzyn terug te roepen. Nauwelyks was deze weder tot zyne zinnen gekomen, of hy begreep al het akelige van zynen toestand, en de gevolgen welke zyne zwakheid hebben kon; maer zyne kunstenaersziel tegen den aenval der brooze natuer met fierheid harnassende, stond hy moedig, doch met bloedenden harte, tegenover hem, die als een ongeluksbode met één woord al zyne geluksdroomen had verydeld en al zyne hoop op de toekomst onder den magtigen voet zyner fortuin had verbryzeld; want er was niet aen te twyfelen, Arthur, hoe loszinnig ook, hadde, dacht Lodewyk, niet met zoo veel zekerheid durven spreken en handelen, indien hy niet reeds
| |
| |
het jawoord van Klara en de toestemming harer ouderen bekomen had.
Met eene kalmte, die slechts uiterlyk en het gevolg was der zielskracht, die hy door eenen langen en pynelyken zelfstryd verkregen had, reikte Lodewyk Arthure de hand, bedankte hem met vaste stem voor de toegediende zorg, en trachtte zyne ontsteltenis aen andere dan de ware oorzaken toe te schryven.
Het kostte hem weinig moeite de verdenkingen des onbezonnenen jongelings, - indien hy verdenkingen had, - van het regte spoor af te leiden; want reeds in het midden zyner rede, werd hy door Arthur met deze woorden onderbroken:
- Enfin, doe wat gy kunt en zyt gy niet geïnspireerd, laet dan de zaek maer steken, ik zal, in dat geval myne verzen declameren.
Met een au revoir, mon cher, stoof onze kandidaet-vertegenwoordiger de kamer uit, daelde daverend den trap af, zingend zoo luid hy kon:
Amis, la matinée est belle,
Sur le rivage assemblez-vous, enz.
Toen hy vertrokken was nam Lodewyk met bevender hand de achtergelatene rol papier op, waer hy bovenaen in groole versierde letteren lezen kon:
A ma fiancée, Mademoiselle Claire Van Stralen, le jour anniversaire de sa naissance.
Hierop volgden een veertigtal wanluidende en holklinkende fransche verzen welke op de vertaling van Klara's naem (Claire
| |
| |
De Rayons) zinspeelden en die wy liefst den vlaemschen ooren onzer lezeren en lezeressen sparen willen.
- Zoo veel schoonheid en zoo veel deugd moet dus aen de door fortuin begunstigde dwaesheid opgeofferd worden! - sprak de diepgewonde jongeling, en zyn zwindelig hoofd zonk krachteloos naer zyne kloppende borst, want met Arthur waren zyn moed en schynkracht verdwenen.
Lang bleef hy in dezen toestand, doch eensklaps het hoofd verheffende en de traenvolle oogen ten hemel rigtende, sprak hy in de door den geest verwonnene droefheid zyns harten:
- Het moet zoo zyn, niemand kan zyne lotbeschikking veranderen. Aen den ryken dwaze de gevoelloosheid en het geluk, aen den armen slave op den velde der verstandelykheid de keten der eenzaemheid en der smarten. - Dwaes is hy, die uit den volke geboren, juichen durft over de veredeling zyns geestes en zich boven zynen stand verheffen wil. Indien het hem gelukt met zyner ziele boven den zwadderpoel der stoffelyke bemoeijingen te zweven, dan blyft hy niet te min met het lichaem aen de aerde vast, en wee hem, indien hy andere goden dan het gouden kalf aenbidt! Armoede en ellende, haet en verachting zullen zyn aendeel blyven op aerde, en de gier des onheils zal de edelste snaren zyns harten verknagen en de zuiverste aendoeningen zyns gemoeds verbitteren. - Welaen, schep moed, diep terneêr gedrukte! - Men heeft uwe ziel aen het hemelsche voedsel der genegenheid gewend, en in uwe waenzinnigheid hebt gy de aerde een paradys genoemd, en met woorden gedweept. Thans slaet het uer der beproeving en der onttoovering.
| |
| |
Deze laetste woorden zintuigelyk bekrachtigend, zond een op de marmeren schouw geplaetst slingeruerwerk zeven heldere zoetklinkende toonen door de zael, die in 's jongelings ruischende ooren klingelden als de doodsklok zyner stervende hoop.
Hy legde bevend Arthur's rymelary op de tafel en zich in sombere gepeinzen verdiepende, zettede hy zich neder voor het piano, dat in eenen hoek der kamer stond.
Weldra zweefden zyne handen onwillekeurig over het gladde klavier, en welluidende toonen vervulden de plaets.
Zyne vingeren volgden in hunne bewegingen de schokkende verandering zyner gedachten en de onregelmatige kloppingen zyns harten.
Nu waren het klagende toonen, die uit het snarentuig opwelden, en de ruimte met treurigheid bezwangerden, of kreten van smart en jammer, die scherp en snydend door het oor gilden, gelyk het vreugdegekras der raven op het ontvleeschte rif eens armen zondaers; dan volle luidbare klanken, die als de bronzen, den godsdienste gewyde stemme, onder het hooge helklinkende gewelf krachtvol weergalmden, of verhevene verzuchtingen die, als de hemelsche toonen eener engelharp, het kokende bloed des spelers koelden en zyne gistende driften stilden.
Door de begeestering mede gesleept, deed Lodewyk nog lang het speeltuig onder de krampachtige beweging zyner vingeren zuchten en trillen. - Toen de laetste toon eindelyk ophield door de ruimte te zweven en ze te bezielen, verviel de jonge kunstenaer wederom in eene diepe moedeloosheid. Zyne scheppingskracht verzwond onder de koude hand der droefenis en met haer
| |
| |
de verrukking, die hem in het hemelluchtige en buiten het bereik der aerdsche jammeren had vervoerd. En als of dezen dag niets zynen kwellingen ontbreken moest, verschenen plotseling voor hem zyne pleegmoeder en Klara, die van hare wandeling terug gekeerd, eenen geruimen tyd aen de deur der zael zynen spele hadden toegeluisterd, en door al het schoone er van als het ware verrukt en vervoerd, binnen gekomen waren, om hem hare bewondering en voldoening te betuigen.
Op het zien van 's jongelings bleekheid en afmatting, vergaten beide waerom zy waren binnengekomen, en Mevrouw Van Stralen's eerste woorden waren woorden van deelneming over zynen gezondheidstoestand en eene regt moederlyke vermaning over de geestinspanning, die volgens haer, de eenige oorzaek zyner ongesteldheid was.
Lodewyk, die zyn geheim tegenover haer vreesde te verraden, trachtte al spoedig eene andere wending aen het gesprek te geven, want, ondanks de wanorde en de verwarring die ten gevolge van Klara's onverwachte verschyning, in zyne denkvermogens heerschten, had zyn geest zich natuerlykheidshalve achter die fierheid van inborst, die edele onafhankelykheid van karakter verschuild, welke de wyze Voorzienigheid den rampzalige geeft, opdat hy, door de zelve gerugsteund, onder de slagen des noodlots niet bezwyke, of opdat zyn genie, indien hy er heeft, door dezelve aengevuerd en voortgezweept, niet door het lydende lichaem worde onderdrukt, maer reuzenwerken voortbrenge.
Het gelukte hem inderdaed, dit onheil af te keeren en reeds was hy druk bezig met zyne pleegmoeder die, zoo wel als hare
| |
| |
dochter, eene goede toonkunstenares was, over muzyks aengelegenheden te praten, toen Klara, welke op de tafel tusschen de papieren naer de laetst verschenene romance zocht, haestig de kamer verliet.
Mevrouw Van Stralen met den rug naer de deur gekeerd, had die spoedige verwydering niet gadegeslagen, maer Lodewyk had ze bemerkt, en zy had hem zoo veel te meer bevreemd, daer het hem had toegeschenen, als of het meisje tranen in de oogen had, en hem by het uitgaen met eenen gantsch ongewoonen, om niet te zeggen verteederden blik had aengezien, die als een zachte zonnestrael door zyn hart was gedrongen, en deszelfs grond had verlicht en verwarmd. Eene gedachte schoot hem, snel als de bliksem door den geest, en verspreidde een vlugtig rood over zyne bleeke wangen, maer zoodanig was 's jongelings meesterschap over zyne gemoeds aendoeningen, dat dit schier onmerkbaer was. Mevrouw Van Stralen bemerkte het althans niet, en was, toen zy zich omkeerde, grootelyks over Klara's spoedige verdwyning verwonderd. Zy haestte zich dus ook, de zael te verlaten en nog was zy niet uit Lodewyk's oogen verdwenen, of deze was reeds by de tafel, waer hy aenstonds al de papieren en muzykboeken vruchteloos onderzocht, want Arthur's rymelary was er niet meer tusschen te vinden.
|
|
Auteursrechtvrij