Algemeen letterkundig lexicon

lapsus clavis

Etym: Lat. een uitschuiver van toets of toetsenbord (Lat. clavis = sleutel > klavier; vgl. Eng. key, keyboard).

Neolatijnse term voor een tikfout, beschouwd als een creatief tekstueel principe of, in freudiaanse zin, als een aanduiding van een verborgen psychologische thematiek. De tikfout is aldus vergelijkbaar met de lapsus linguae of verspreking en de lapsus calami of verschrijving (paragram), waarvan het een meer technologisch geavanceerde variant is. Dit technologische karakter bepaalt ook een aantal typische eigenschappen ervan. Denk aan het soms eigenzinnige gedrag van automatische correctoren bij het gebruik van digitale klavieren, of aan de posities en dus minder of meer waarschijnlijke verwisselingen van letters en tekens eigen aan verschillende types van toetsenborden (AZERTY, QWERTY, smartphone, enz.).

Lit: A. Rabatel, ‘À quelles conditions les lapsus clavis sont-ils des jeux de mots?’ in E. Winter-Froemel & A. Demeulenaere (red.), Jeux de mots, textes et contextes (The Dynamics of Wordplay 7) (2018).

lapsus calami zie paragram

lapsus linguae zie paragram