Algemeen letterkundig lexicon

subgenre

Etym: Lat. sub- = onder; Lat. genera = soorten (meervoud van genus = afkomst, soort, klasse).

Aanduiding voor teksten die men op grond van gemeenschappelijke vormelijke, inhoudelijke, functionele of andere overeenkomsten tot dezelfde soort of categorie rekent (genre), maar waarvan men met het prefix ‘sub-’ toch wil aanduiden dat deze groep teksten tegelijk ook een deelgroep is van een ruimere categorie. Zo kan men de spionageroman een subgenre van de roman noemen en deze op zijn beurt een subgenre van de epiek; het sonnet en de ode zijn bijv. subgenres van de lyriek en de tragedie, het blijspel en de klucht subgenres van de dramatiek. Maar men kan natuurlijk ook spionageroman en sonnet een ‘genre’ zonder meer noemen: men beklemtoont dan de relatieve autonomie en de eigenheid ervan, eerder dan de kenmerken die ze gemeenschappelijk zouden hebben met een bredere groep teksten, of hun ondergeschikte plaats in een bredere taxonomie.

Wat voor het begrip ‘genre’ geldt, dat de term nauwelijks valt vast te pinnen omdat hij in de praktijk steeds afhankelijk blijkt van de cultuurhistorische verschuivingen in het literaire veld, geldt ook voor het begrip subgenre. In hoeverre is bijv. de postmoderne misdaadroman nog op te vatten als tot het subgenre detectiveroman behorend?

Er bestaat voor de subgenres geen eenduidige hantering van bepalende factoren. Tijdens het classicisme ging men uit van normatieve genreopvattingen, die tijdens de romantiek onder druk kwamen te staan. Men vergelijke daartoe bijv. het klassieke blijspel met het moderne. Dan blijkt dat de verschillen vooral gedicteerd worden door periodenormen. In het verlengde daarvan zijn opkomst en verval van bepaalde subgenres als bijv. de ridderroman, het burgerlijk drama of het stripverhaal te verklaren.

Lit: E. Werlich, Typologie der Texte (1975) • M. Bal (red.), Literaire genres en hun gebruik (1981) • D. de Geest & H. van Gorp, ‘Literary genres  from a systemic functionalist perspective’ in Reconceptions of genre, themanummer van European journal of English studies (1999), p. 33-50 • G. Dowd e.a. (red.), Genre matters: essays in theory and criticism (2006) • J. Frow, Genre (2006) • G. Fobelets & H. Vandevoorde, 'De "vie romancée" als vorm van "middlebrow"-literatuur: de opkomst van een subgenre' in Middlebrow, themanummer van Spiegel der letteren 54 (2012) 3, p. 313-335 .

subcreation

subiectio