Algemeen letterkundig lexicon

versus Protei

Etym: Lat. proteïsche verzen < Proteus = god met de wisselende gedaanten.

Speelse versvorm. Zoals de god Proteus allerlei gestalten kon aannemen, zo kan men één vers vele malen variëren door de woordvolgorde te wijzigen. Bijv.:

Das ist die schwere Zeit der Not,
das ist die Not der schweren Zeit,
das ist die schwere Not der Zeit,
das ist die Zeit der schweren Not [...]
(Adelbert von Chamisso, Brief an J. Hitsig, juni 1813, in Werke (Ed. Fr. Palm, 1864⁵ , p. 383)

Dit spel neemt extreme proporties aan in de Cent mille milliards de poèmes (1961) van R. Queneau (zie OULIPO), waar 10 proteïsche sonnetten voor (bijna) oneindige variaties worden aangeboden.

Lit: A. Liede, Dichtung als Spiel, dl.2 (1963), p. 160-168 • H. Weis, Bella Bulla (1985⁷),  p. 98-99.

versus memoriales

versus rapportatus