Algemeen letterkundig lexicon

afzetter

Een afzetter of afsetter is een inkleurder van kaarten, prenten, atlassen en boekillustraties uit de periode dat kleurendruk van etsen en gravures nog niet mogelijk of in ieder geval nog niet gangbaar was. Het was zeer specialistisch werk dat meestal in opdracht van kapitaalkrachtige bibliofielen (bibliofilie) werd verricht. De beroemdste afzetter is de 17^de-eeuwse Amsterdammer Dirk Jansz. van Santen die de duurste verfstoffen gebruikte voor o.a. het inkleuren van de atlassen van Van der Hagen (Koninklijke Bibliotheek Den Haag) en Van der Hem (Österreichische Nationalbibliothek, Wenen) en van een aantal statenbijbels.

Kaart van de Straat Magellaan met een door de afzetter ingekleurde gravure (1635). [bron: W.Gs Hellinga, Kopij en druk in de Nederlanden (1962), p. *63]

Lit: A. Offenberg, ‘Jacob Jehuda Leon (1602-1675) en zijn Tempelmodel’ in J.F. van Agt e.a., De Tempel van Salomo (1976), p. 54-75 • T. Goedings, A composite atlas coloured by Dirck Jansz. van Santen (1992) • K. Gnirrep, A. Offenberg & A. den Hollander, De weergaloze Van Santen (2000) • T. Goedings, ‘Kunst- en kaartafzetters; gekleurde prenten en kaarten’ in H. van Nierop e.a. (red.), Romeyn de Hooghe; de verbeelding van de late Gouden Eeuw (2008), p. 204-221 • G. Verhoeven, ‘De koning van de inkleurders’ in Papieren pracht uit de Amsterdamse Gouden Eeuw; geschenken van het Dr. Th.J. Steenbergen Fonds (2011), p. 58-67.

afwijking zie deviatie

agitprop