Algemeen letterkundig lexicon

dagblad

Een op de actuele nieuwsvoorziening gerichte en periodiek (dagelijks) gedrukte tekst met een sterke continuïteit in verschijningsvorm en frequentie. De eerste Nederlandse kranten verschenen aan het begin van de 17^de eeuw te Antwerpen en Amsterdam als ‘loop- of nieuwmaren’. In 1618 verscheen het eerste nummer van de Courante uyt Italien, Duytschland etc. De Amsterdamse gazettiers verspreidden ook Engelse en Franse edities van hun kranten. Aanvankelijk hadden deze kranten het karakter van nieuwsbrieven.

In het midden van de 19^de eeuw ontwikkelde de krant zich onder invloed van de nieuwe druktechnieken tot een  massaproduct. Daarmee gepaard ging een wijziging van inhoud en opzet. Naast nieuws gaven kranten voortaan ook beschouwingen, feuilletons, cursiefjes, advertenties etc. Sedert de afschaffing van het dagbladzegel in 1869 kwam de krant pas echt tot bloei.

Er kan onderscheid gemaakt worden tussen nationale dagbladen, zoals De Volkskrant, De Telegraaf, NRC-Handelsblad, De Standaard, De Morgen, en provinciale of regionale dagbladen, zoals de Leeuwarder Courant, de Provinciale Zeeuwse Courant, en tussen ochtendbladen als De Volkskrant en Trouw, en avondkranten als Het Parool, NRC-Handelsblad en de Gazet van Antwerpen.

De term ´krant´ wordt in de spreektaal ook wel gebruikt voor een weekblad, wanneer dat verschijnt met hetzelfde uiterlijk (formaat, papier en opmaak) als dat van een dagblad. Vanwege het typische krantenformaat worden ook bladen met een geringere periodiciteit wel krant genoemd: Poëziekrant en Uitkrant. Andere benamingen voor het dagblad zijn krant, gazet of courant (= gangbaar, in omloop).

Lit: A. Stolp, De eerste couranten in Holland (1938) • F. Dahl, Amsterdam, earliest newspaper centre of Western Europe (1939) • Dutch corantos, 1620-1621 (1946) • K. Baschwitz, De krant door alle tijden (1949²) • M. Schneider & J. Hemels, De Nederlandse krant 1618-1978. Van ‘Nieuwstydinghe’ tot dagblad (1979⁴) • M. Rubery, The novelty of newspapers: Victorian fiction after the invention of the news (2009).

dadaïsme

dagboek