Algemeen letterkundig lexicon

esthetische distantie-1

Etym: Gr. aisthèsis = zintuiglijke gewaarwording, waarneming.

De ‘afstandelijke’ houding of perspectief van een lezer/toeschouwer ten overstaan van een kunstwerk en dit ongeacht de subjectieve voorkeur voor of afkeer van dit werk. Distantie is nodig opdat een werk esthetisch gewaardeerd zou kunnen worden. Denken we maar aan het verschil tussen de perceptie van een appel op een fruitschaal thuis in de huiskamer en anderzijds een appel op een schilderij: in die laatste wil je niet bijten (je neemt ‘afstand’), ook al heb je honger. Sinds Kant (Kritik der Urteilskraft, 1790) is het begrip esthetische distantie een belangrijk thema in de kunstfilosofische discussie geworden. Kant sprak in dit verband van ‘interesseloses Gefallen’ (genoegen zonder directe interesse).

Lit: D.W. Crawford, Kant's aesthetic theory (1974) • I. Kant, Over schoonheid. Ontledingsleer van het schone (Ned. vert.; 1978).

esthetisch object

esthetische distantie-2