Algemeen letterkundig lexicon

antiroman

Term uit de literaire kritiek voor een roman waarin opzettelijk, al dan niet met parodiërende bedoeling, gebroken wordt met wat op een bepaald moment traditie is geworden, of waarin de verwachtingen van de lezer op het punt van de romanconventies met opzet doorbroken worden.

Het eerste als dusdanig geregistreerde voorbeeld is Sorels L’anti-roman ou l’histoire du berger Lysis (1633). Maar eigenlijk was Cervantes’ Don Quijote (1605-1615), als parodie van de ridderromans, al een echte antiroman. Nu wordt de term vooral gebruikt voor experimenten binnen het romangenre zoals de nouveau roman, waaruit traditionele conventies van de roman (opbouw naar een plot, herkenbare personages, normale tijd-ruimte-verhoudingen...) als ‘notions périmées’ werden geweerd ten voordele van gedetailleerde beschrijvingen van objecten (école du regard) en allerlei talige experimenten. Bekende voorbeelden zijn Les gommes (1953) en La jalousie (1957) van Alain Robbe-Grillet.

Vanwege de doorbreking van de romanconventies noemde Vestdijk Het land van herkomst (1935) van E. du Perron een antiroman. Verder kunnen M. Tophoffs De falende stad (1965) en Leeg te aanvaarden (1966) als Nederlandse antiromans gelden, zoals bijv. ook Het boek Alfa (1963), Orchis Militaris (1968) en Exit (1971) van I. Michiels. Deze romans vertonen de invloed van de nouveau roman.

Lit: P. de Wispelaere, ‘Het proza’ in Literair lustrum 2 (1973) • S. Thiessen, Charles Sorel: Rekonstruktion einer antiklassizistischen Literaturtheorie und Studien zum "Anti-Roman" (1977).

antiquiserende roman zie klassieke roman

antistrofe-1