Onder de groene linde. Verhalende liederen uit de mondelinge overlevering. Deel 3. Liederen over trouw en ontrouw in de liefde, verleiding en verlating

[p. 94]

9
Daar kwam eens een meisje van Schevening aan

Samenvatting

Een meisje loopt met vis te venten. Ze wordt door een ‘heer’ overgehaald in zijn woning te komen. Eenmaal binnen vergrijpt de man zich aan haar, hoe ze ook protesteert, en stuurt haar weg met niet meer dan de prijs die ze voor haar vis had gevraagd.

Toelichting

Dubbelzinnigheid in dit lied is troef, vandaar dat men zich kan afvragen of het meisje echt zo naïef is dat ze gelooft dat de heer een ‘pieterman’, een vis, in huis heeft, of dat ze van de dubbele betekenis van het woord op de hoogte is en zich willens en wetens laat verleiden, hetgeen overigens niets afdoet aan de grofheid waarmee de man haar vervolgens behandelt.

In een aan ons voorbeeld verwante versie uit Frans-Vlaanderen, opgetekend door E. de Coussemaker, komt het meisje uit Duinkerken.

Een meisje die [dat] van Scheveningen kwam, sangejo!, in Nederland welbekend via onderwijs en jeugdbeweging, is een gekuiste, geromantiseerde versie van het lied op een nieuwe melodie. Van Duyse nam deze versie op met de toevoeging:

‘Door Juffr. Emerence De Tière gehoord te Basel (Oost-Vlaanderen) en door haar broeder, Nestor De Tière, en Jan Blockx, bewerkt in het lyrisch zangspel: De bruid der zee, Antw. 1901, derde bedrijf, vierde toneel.’

Lied
Daar kwam eens een meisje van Schevening aan

‘De derde en vierde regel van iedere strofe worden telkens herhaald.

[p. 95]

Opname 5 april 1959

Daar kwam eens een meisje van Schevening aan
Ze had er een mandje met visjes belaân.
Ze riep er gewis: Wie koopt er mijn vis?
Ik heb haring en rog die nog levendig is!

Een knaapje die buiten het venstertje lag
Die knikte het aardige kind goedendag.
Hij riep er met zwier: Zeg zus, kom 's hier,
Verkoop mij 'n scholletje drie of vier.

Wie zegt jou te knikken, wie maakt jou zo groen?
Wat Haagse sinjeur, wat wil je me doen?
Je draait mij geen loer, jou olijke boer!
Wil jij niet verkopen, loop dan naar je moer!

En ik wil wel verkopen, maar je vraagt mij 'ne schol,
Daar heb ik signeurtje geen mandje van vol.
Ja, haring¹⁾ en rog, die heb ik genogt
Want geloof me, signeurtje, ik heb niets verkocht.

Maar halen^*, welaan, daar heb je niets an.
Heb je dan bijgeval nog een pieter de man^*2)?
Ja, ik heb er nog twee. - En de mijne is drie!
Ik geloof niet signeurtje voordat ik het zie.

1) in oudere versies: hanen; vandaar, eveneeens in oudere versies, str. 5 r. l: Maar altemaal hanen, daar heb ik niet an: alweer hanen (=haanvissen), daar heb ik geen zin in.

* haring

* pieterman

2) vgl. haan en pieterman; een pieterman is een (zee)vis met stekels, een stekevis, vandaar ook de benaming voor het mannelijk lid (WNT).

[p. 96]

6

 

Kom dan maar naar binnen dan maak ik je los.

 

Wat heeft u dat zootje aan strand wel gekost?

 

Een daalder signeur, dat geef^* ik er veur,

 

Geef mij dan twee gulden, dan heb je 't niet duur.

De knaap die niet bleu was die trok er van leer.
De meid werd verlegen: Foei schaam je, meneer!
Als gij het niet laat dan ben ik in staat
Te roepen, jandorie, de mensen van straat.

Zwijg stil, jou karonje^*, ik heb haast gedaan,
Hier heb je twee gulden, dan kun je weer gaan.
Als Jacob wat zeit, mijn aardige meid,
Dan moet je maar zeggen: Mijn vis ben ik kwijt.

Olijke Scheveningse die haar vis verkoopt,
Ik raad u dat je niet met geen pietermans loopt
Van vrijer of mans, dan heb je geen kans
Om te proeven van levende pieterdemans.

Dit lied werd gezongen door Neeltje Pietertje Warbout-de Vries (1891-1978) te Rockanje. Mevrouw Warbout kende heel veel liederen, waarvan ze de meeste van haar vader leerde. Voor ons archief zijn er een dertigtal van opgenomen. Haar dochter Neeltje Johanna Elisabeth Rapati-Warbout, bij wie ze de laatste acht jaar van haar leven bij in huis is geweest, vertelde ons dat haar moeder haar hele leven heeft gezongen. Ze kende veel liederen uit de overlevering, ze zong schoolliedjes en later nam ze steeds meer repertoire over van hetgeen ze op de radio hoorde. Ze zong tijdens alle soorten werkzaamheden in en om het huis. Mevrouw Warbout voerde met haar man een klein tuindersbedrijf.

* gaf

* kreng

[p. 97]

Data en plaatsen van opname

05 04 1959	Rockanje
17 10 1981	Netterden

Vermeldingen/literatuur

Bakker nr. 75; van Duyse I, nr. 230; Coussemaker nr. 75; Kalff 744.

Liedboekjes

De Vermakelyke Rarekiekkas-Kyker. Amsterdam z.j. [ca. 1820], B.Koene, p.50.

Verzameling van 46 differente Gezelschaps-liederen uit de oude doos. Amsterdam 1838, H. Moolenijzer, p. 89.

De Spoorwagen, vol met zedelijke Liederen. Amsterdam z.j.^6 [ca. 1860], F.G.L. Nolet, p. 29.

De Nieuwe Overtoomsche Marktschipper. Haarlem z.j. [na 1871], J.P. Nobels, p. 53.

Sangejo-versie:

Kinderzang en Kinderspel. Haarlem 1947-1958^7, De Toorts, II p. 86.

Nederlands volkslied. Haarlem 1941-1977^19, De Toorts.

Padvinders Liederenbundel. Haarlem z.j., De Toorts, p. 84.

3) De Nieuwe Overtoomsche Marktschipper, Haarlem z.j., heeft op deze plaats nog een extra strofe:

Maar of sinjeur gek was, hij achtte het niet,
Hoe meer dat hij kust en meerder zij riep:
Jandome schei uit! Betaal me geen duit!
Laat me voor den satan de kamer maar uit!