Lof der geldsucht, ofte Vervolg der rym-oeffeningen
(1702)–Jeremias de Decker–
AuteursrechtvrijOp d'Afbeeldingen Der graven Van Holland.Diederick I.
ICk, Diedrick eerste Graef der vrome Batavieren,
Een Vranck en ranck ontstaen uyt Troyensedel saet,
Kon en de vrede-vaenen 't oorlogs-vendel swieren;
Doch hael de winst door dit, door die der Friesen haet:
Dies ick van 't rijck verschopt den bystand heb verworven
Van 's Kalen Karels dolck, die 't my herlevert heeft.
Ick heb den vrê herstelt, en ben in vrê gestorven,
En jong een oorlogsman, heb oud gerust geleeft.
| |
Diederick II.
ICk heb mijns vaders deugd en sijnen naem gedragen;
Bey waren wy alom in krijgs-bedrijf vermaerd;
| |
[pagina 59]
| |
Bey hebben wy den Fries bevochten en geslagen;
Bey hielden wy wel 't veld, maer hy sijn' stegen aerd.
Mijns Vaders graf verbrand, heb ick weer uyt den gronde
Van marmer opgebout, en sijg daer op in 't graf.
Nu tuygt de Faem alom, dat ick niet hoogers konde
Noch voor mijn' Vader doen, noch voor mijns Vaders staf.
| |
Arnoud.
VEel Oorlogs stond ick deur met onverschrocken moede;
Tot Vrede was ick traeg, maer vaerdig tot den Krijg.
De Fries een vyand van den Phrygiaenschen bloede
Gevoelde wat het was te kampen met een' Phrijg.
Aldus heb ick geleeft; en als ick quam t' ontslapen,
Droeg Holland my in 't graf. Mijn Grootvaêr vroom van zeên
En Vader stierf in peys, ick moedig in de wapen:
'T geschiede bey met lof: kiest, Naneef, een van tween.
| |
Diederick. III.
DEn Vaderlandschen Leeuw heb ik met kracht verdedigt
En als een Leeuw beschut voor schendig land-verlies,
Paep Adelbold gestraft, van wien ick was beleedigt,
En fors mijns Vaders dood gewroken op den Fries;
Schoon dees een krijgsman was, die een deurtrapt verrader;
Sy ruymden echter't veld: een Staert-sterr wees sulcx aen.
Dus streed', dus queet ick my voor Vaderland en Vader:
Elck kan door deser een oock voor een' God volstaen.
| |
Diederick. IV.
WAt lust u, wandelaer, mijn' wapendaên te laken?
't Vernoeg u, dat ick leg van Vyands hand deurwond.
Want dat ick 't Luycksche spel tot kat-spel quam te maken,
En wytemen niet my, maer hem, die my weerstond.
Men komt my evenwel niet met geweld bestreyden,
Maer met bedeckt verraed, waer door ick (leyder!) ly,
Het geen ick had gedaen; set slechs die daed ter zijden,
En dat dan Cato self mijn levens rechter zy.
| |
[pagina 60]
| |
Florus. I.
ICk bey der Friesen Voogd en 't Hoofd van Hollands steden,
Besorgde beyder heyl; maer 't Kercken-hoofd van Luyk
Benijdde my dat heyl; en in verbond getreden
Met dat van Agrippijne en met den Graef van Kuyck,
Ontbied sijn Krijgs-geweld flux op uyt alle wijcken,
Maer tot sijn grondbederf, niet tot sijn zege-vreugd,
Want (laes!) een veldslag ging met all' sijn' hoopen strijcken:
Ga heen, vermande nijd, en draeg nu 't jock der deugd.
| |
Geertruyd.'k WAs d'eerste die den last der Graeffelijcke kroone,
Twee jaer lang droeg op 't hoofd alleen en Weduwvrouw:
Maer endelijk beducht voor mijnen teeren Sone
En Graeffelijck gebied, ging ick een' tweede Trouw
Met Robrecht aen de Fries, die 't Graefschap sou berichten
Als Momber van mijn kind en Schuts-heer van sijn Land.
Ten lesten hielp de dood met haere snelle schichten
My by mijn' eersten Man en Vaders onder 't sand.
| |
Robrecht.
VAn eenen Vlaemschen Graef ('t is waer) ontfing ick 't leven,
Maer voer den naem van Fries, als winner van dat Land.
'k Heb Hollands grens verbreyd, en hadde meer bedreven,
En had sich tegens my geen dobbel heir gekant.
Vreest, Lotharijcker, vreest; laet schrick uw' steegheyd buygeen,
Gy Mytermuts van 't Sticht: geweld en wrocht noyt goed.
My selven roem ick niet, mijn' daden sullen tuygen,
Dat my de macht ontviel, maer nimmermeer de moed.
| |
Govert.
WAt smaelt ghy op 't gebied onwettelijck verkregen?
Wat eyscht ghy my ter straf? mijn' dood was strafs genoeg.
| |
[pagina 61]
| |
Merk, Vreemdeling, op 't recht, merk op den dapp'ren degen,
Waer met ick Holland stierde, en Vriesland temde en sloeg,
Merk op mijn boussel Delf, 't welk met sijn' Kerkgewelden
En Toren-spitsen flux sal reycken tot de Son.
Die wilde ick dat ghy wist; ga seg nu by u selven,
Hoe wel heeft hy gesterckt, het geen hy qualijck won!
| |
Diederick V.
HY was nu vyt de weeg, die mijnen Voogd verdreven
En my uyt 's Vaders troon geblixemt had met kracht.
Wat soude ick doen? de deugd was 't niet gesint te geven;
Sy stonde weer naer 't haer, maer 't feylde my aen macht.
Ten laetsten hielse 't veld, en heeft het Sticht doen braecken
All wat het had geslockt, en tweemael 't Friesch geweld
Doen duycken door de Leeuw. Wie wrocht nu hooger saken;
Of hy die 't Graefschap schonck, of ick die 't heb herstelt?
| |
Florus II.
MYn Vader heeft sijn Rijk of Graefschap weer verkregen
Door Troysche dapperheyd; ook heb ick dat bewaert
Soo trou, als hy 't my gaf: maer 't scheel was hier gelegen,
Dat hy een Oorlogsman, ick vreedsaem was van aerd.
Dus poogde ick heyl-rijck Vorst elck 't sijne toe te leggen;
Dus heb ick bey Gerecht en Godsdienst wijd en breed
Gehanthaeft en verbreyd; dus was (ick derf 't wel seggen)
Mijn leven ieder lief, mijn sterven ieder leet.
| |
Diederick VI.
WAt schuylt in 't Rijck al vaers! nau zijt ghy 't licht ontdoken.
Nau, Vader, onder 't sand, of't Friesche krijgs-geweld
Wil my met kracht te lijve; en nau is dat gebroken,
Of 't Bisdom van het Sticht draeft tegens ons in 't veld,
| |
[pagina 62]
| |
En sleept u, Swager, met, en doemt mijn hoofd ter hellen,
Soo verre ick u ontset'; dies staek ick mijnen tocht.
Nu sal de volgende eeuw noch melden en vertellen,
Dat Godsdienst op my won; dat oorlog noyt vermocht.
| |
Florus III.
WAt staet ghy, Vreemdeling, gelijck als opgetogen
En staeroogt op dit graf? hier rust die Christen Held,
Die Florus, die vol viers in Asiën getogen
Tot tweemael heeft vertrapt het Sarraceensch geweld,
En sich den Fries den Vrê ootmoedig af doen smeeken.
Maer, laes! de dood jaloersch van soo veel oorlogs-lof,
En bang dat hy oock haer eens mocht na 't herte steken
(Want Mars lag al vermant) smeet hem alhier in 't stof.
| |
Diederick VII.
HOe vlamt elck op gebied! soo ras ick 't rijck aenvaerde,
Strax heeft mijns broeders swaerd sig tegens my geset,
En als ick d'eer daer na des Stichtschen Stoels bewaerde,
Stack Otto stock in 't wiel, en dede my belet.
Na 't grijpen van den Bosch word ick in 't sand gesmeten
Door dubbel krijgs-geweld, die noyt en weeck voor een.
Heeft iemand oyt als Held in 't oorlog sich gequeten,
Of als Prelaet in peys, ick, ick dee 't bey alleen.
| |
Ada.
HOe ongestelt ick was om aen het roer te stijgen
Des Batavierschen staets, noch echter greep ick 't aen:
Maer hoe 't my stond ter hand, dat sal ick wel swijgen,
De nakomst sal 't hier na eens tuygen en verslaen,
En melden, hoemen vocht, hoe fel men sloeg en strede,
Om, Lodewijck, onse echt te stooren vol van nijd.
O, wat verschil van lot! Vrou Geertruyd heeft in vrede
Den staf des Rijcks geswaeyt, ick, laes! niet als in strijd.
| |
[pagina 63]
| |
Willem I.
ICk was der Friesen Vorst en Prins der Batavieren,
Doch hadde niet genoeg aen dubbel' heerschappy;
Ick wilde oock over zee den Schotschen Scepter swieren,
Die door mijns Vaders trouw vervallen was aen my;
Die doe ick duysend pond aen 't Stichtsche Bisdom tellen,
Op dat ick hier den peys, en daer de zege winn':
Maer willende Loys dien breek spel nedervellen,
Vaert my de dood in 't hert, mijn geest ten Hemel in.
| |
Florus IV.
WAt wilt ghy, Vreemdeling, hier langer blijven slepen?
Sie mijnen naem slechs in: want elck vermeld mijn' daên:
De Zeevoogd tuygt'er af, die met dryhonderd Schepen
My 't sporeloose vlack sag ploegen en beslaen;
Soo mê de Stadingers, die wy ter neder velden,
Vermits sy ons geloof slechs rekenden voor klucht.
Sie daer mijn' daen: mijn' dood sou ick nu oock wel melden,
Maer 't sterven deert my niet, staeg leef ick door 't gerucht.
| |
Willem II.
ALree droeg ick den staf van Batoos Rijck en Roomen,
En hadde kin en koon noch glad en ongebaerd.
Tot recht en raed vertreck heb ick den Haeg genomen,
Op dat en twist geweert, en Vrede wierd bewaerd.
Ick heb in eenen slag de Vlamingen doen sneven,
En weder t'huys geschickt ontkleed en moedernaeckt,
Doch liet, gelijck een Held, in 't Friesche veld het leven.
Wat sucht ghy, Vreemdeling? geen' dood die soeter smaekt.
| |
Florus V.
WAerom, Nakomeling, wilt ghy my tweemael moorden
Om eenerley vergrijp? ach! eens is al genoeg,
| |
[pagina 64]
| |
Waerom en lust u niet veel eer met puyck van woorden
Te melden, hoe ick eer met Vries en Vlaming sloeg?
'K en wil mijns Vaders graf u niet voor oogen leggen,
'T welck tuyge wesen sal van mijn' godvruchte seên:
Hier (hope ick) dat ghy my om roemen sult, en seggen;
De schelm die u vertrad, die sal oock dit vettreên.
| |
Jan I.
Na dat mijns Vaders dood, verhaest door moorders handen,
All 't volk alom verbaest, ontroert had en ontrust,
Word ick als erfgenaem der Bataviersche landen
Weer t'huyswaert aen ontboôn van d'Albionsche kust,
Ick kome, en make flux den burger twist te smooren
Door mijnen trouwen raed, en breydel reys op reys
Den moed wil van den Fries. Nu, Vreemdeling laet hooren,
Waer (dunckt u) gold ick meer in oorlog of in peys?
| |
Jan II.
WIe swicht'er niet voor twee? nochtans vertrad ick beyde
En Brabands overmoed en dy, verwaende Gui,
Die ruckende bey 't stael door heerschsucht uyt de scheyde;
Oock wacker allebey geroskamt wierd door die.
Dat kan noch binnen Delf de Vlaming-straet doen blijcken,
Dat tuygt noch 't Mannen-pad door mannen-slacht vermaerd.
Dat nu de Staetsucht ga en snorck op winst van Rijcken:
Een, die sijn Land beschermt, is hooger glory waerd.
| |
Willem III.
'T Gerecht heb ick met vlijt gehandhaeft allerwegen
En sonder onderscheyd een' ieder 't zijn verschaft:
Ick heb 't dien Dortschen Drost doen voelen wel te degen,
En om sijn' koe diefte hem in goed en bloed gestraft.
Oock heb ick, groote Phlips, uw' oorlogs-macht gesteven
Met macht van onderstand in 't Vlaemsche krijgs rumoer,
Waerom ick na mijn' dood, soo wel als by mijn leven,
Noch all de wereld deur den naem van Goede voert.
| |
[pagina 65]
| |
Willem IV.
'T Gerucht, al swijge ick stil, sal elck genoeg doen hooren
Hoedanigh ick my droeg, wat man ick was in 't veld.
Het westen haelt noch op mijn' strijden met de Mooren;
Het Oosten siet den Turck door mijn geweer gevelt.
Wat wil ick veel van 't Sticht, wat van den Noorman spreken
Die elck bestand en peys my quam en smeeken af?
Doch bleef te Staveren de loop mijns levens steken,
En Mavors, die 't my nam, die was 't die 't my hergaf.
| |
Margareta.
NA mijns Heer broeders dood steeg ick aen 't roer der landen,
Doch stracx word mijn gemael oock van my afgeruckt.
O snel, o fel verlies van twee soo waerden panden!
Och! had de dood oock my met hun in 't graf gedruckt!
'K en hadde mijnen soon niet tegens my sien woeden,
Niet tegens my de spruyt sien opstaen van mijn saed.
Ick heerschte niettemin, maer, vrouwen, wilt u hoeden,
Merkt, merkt aen my, hoe dier den vrouwen t'heerschen staet.
| |
Willem V.
ICk uyt den hoogen stam van Beyeren geresen
Heb Henegouw als Graef en Holland geregeert;
En had hier door (soo 't scheen) geluckig mogen wesen,
En hadde d'heerschsucht my niet al te dom verheert.
Hier hier uyt is my eerst all' 't ongemack gesproten,
Hier uyt is: maer ick swijg'; ick weet mijn misverstand.
Nakomers; nu de dood mijn' oogen heeft geslooten,
Ey, dompelt dit met my voor eeuwig onder 't sand.
| |
Albrecht.
DEr Belgen heeerschappy heb ick na 't overlijden
Mijns Broeders aengevat, want d'een was d'ander waerd,
| |
[pagina 66]
| |
Hebse oock met buyt gesterckt en met geluckig strijden,
Terwijl ick Gelderland met vier deurstroop en swaerd.
Wat wil ick, Vreemdeling, veel van den Fries verhalen,
Dien ick tot drymael heb met krijgsmacht onderduckt?
Na soo veel dapperheên noch na mijn graf te talen,
Is suffen: want mijn' deugd die heeft my 't graf ontruckt.
| |
Willem VI.
GHy Vreemdeling, die korts van verren hoeck of haven
Hier aendreeft, sta wat stil, en luyster, soo ghy meugt.
Hier ligt Graef Willem, d'eer des Beyer-stams begraven,
Sijn' Vaderen gelijk in dapperheyd en deugd.
Voor hem heeft Gelderland en Luyck de vlag gestreken,
Doen 't sijnen Broer verschopt van Mijter had en Staf.
Nu ligt hy door de dood alhier van 't licht versteken,
Maer merck op sijn bedrijf, niet, Reyser, op sijn graf.
| |
Hertog jan van Beyeren.
ICk hoog Prelaet van Luyck, uyt Beyersch bloed geboren,
Schoot na mijns Broeders dood terstond het harnasch aen,
Niet om den Myter-hoed te planten op mijn' ooren
Maer om mijn' heerschsieke hand aen Batoos staf te slaen.
'K en schroomde Dordrecht niet en Leyden aen te randen,
'K en schroomde niet mijn' Nicht t'ontkleeden van haer Rijk.
En ree waer Jaquelijn geschopt uyt all' haer Landen,
En hadde my de dood niet eerst geschopt in 't slijck.
| |
Jacoba.
MArs siende Jaquelijn aen 't roer des staets gestegen
Hoe (riep hy) sal dit Wijf den Rijcx-staf swaeyen? neen,
Neen toch: waer op hy stracx haer' Oom den dullen degen
Doet trecken, om haer 't Rijck t'ontrucken tegens reên.
Daer na komt Phlips haer oock met nieuwen krijg bestooten,
Die korts den Vrede sloot. Dus word se (laes!) een lijck.
O, waerd'er doch een Soon uyt haeren schoot gesproten,
Een Albrecht waer 't geweest, op ietwes hem gelijck.
| |
[pagina 67]
| |
Philips.
WIlt, Reyser, 'tgraf van Phlips eerbiedelijck genaken,
Die met het gulden vlies eerst uytblonk op den troon,
Die op den Stichtschen Stoel mijn' Soon heb doen geraken,
En 't hoofd van Lodewijck hielp in de Fransche kroon.
Wat wil ick u op 't ruymst mijn' deugden gaen ontvouwen,
Waer door ick noch voor 't graf den naem van Goed verdien?
'Tis noodeloos, dus ga, en wilt voor zalig houwen
En dit verheven graf, en u die 't hebt gesien.
| |
Karel.
GRaef Karel was in 't Veld een moedig Alexander,
Een Hannibal in 't heir, een Cesar in 't gevecht:
Dus voerende in een' borst dry herten by malkander
Heeft hy den Luyckschen wal ten gronde toe geslecht.
Voor hem moest Geldersman en Lotharinger swichten.
Doch endelijck (o ramp!) gaf hy 't voor Nancy op:
Nu leeft hy, als wel eer door sabelen en schichten,
Noch doof den naem van Mars, en geef het graf den schop.
| |
Maria.
TErwijl de Krijgsgod Mars van krijgstuych ligt versteken,
Soo slaet de Minnegod een' and'ren oorlogs-toon,
Waer op en Duysch en Vranck Marie komen smeeken
En vryen elck om 'tseerst, doch elck voor sijnen Soon.
Maerop den raed en keur der thien en seven Landen
Valt Maximiliaen soo braef een Bruyd te deel'
O drymael zalig paer: 't en waer de dood de banden
Gescheurt had, die de Vranck moest laten gaef en heel.
| |
Maximiliaen.
ICk heb der Belgen staf soo mannelijck gedragen,
Als oyt of Keysers Soon of Oostenrijcker plag;
En u, o Lodewijck, die niet als oorlogs-vlagen
En bliest, gevoelen doen, wat echte min vermag.
| |
[pagina 68]
| |
Dit dede ick simpel Vorst, en wat ick Keyser dede,
Daer sal 't geschrey mijns volks van geven goed bescheyd:
'T zijn teekens van mijn' dood, maer van mijn leven mede:
O, wel dien Vorst, wiens volck slechs om sijn sterven schreyt.
| |
Philips II.
O Wanckel, Rijcx-cieraed! o los besit van Troonen!
Nau vat Philips den Staf, of hy en ligt gevelt.
'T en wierd hem niet vergunt sijn dapperheyd te toonen,
Noch op sijns Vaders spoor te draven door het veld.
Sucht, Nederland, en segt: o dood, ghy zijt den Grooten,
Den luyden (laes!) van hert, te bitter een' party:
Ach! had ghy niet soo vroeg, soo vaerdig toegeschoten,
Philips waer sijn' Vader verr in deugd gestaptivoorby.
| |
Karel II.
DE Godsvrucht en God Mars die hieven op uw leven
En, Karel, op uw doen korts eenen woord-strijd aen:
Hy keurde u lovens waerd, sy woud'er tegen streven,
Hy voerde Roomen in, sy brogte 't kruys ter baen.
Ten lesten buldert hy: waer toe dit wederstrijden?
't Gerecht sal rechter zijn (sprack Godsvrucht) van 't verschee.
De waerheyd (sprak 't Gerecht) heeft plaets ter wederzijden:
Maer, o, wat nadert u een grousaem krijgskrakeel!
| |
Anders.
DE Godsvrucht en God Mars die hieven op uw leven
En ongemeen bedrijf korts eenen woord strijd aen:
Elck wilde dat hem d'eer moest werden toegeschreven
Van 't geen ghy, Karel, hebt grootmoedelijckst gedaen.
Mars weydde wonderbreed door all' uw' oorlogs-daden.
De Godsvrucht sprak: ick ken 't, die maken hem vermaerd:
Maer soo veel Scepteren en kroonen te versmaden
En af te staen om God, is hooger glory waerd.
| |
[pagina 69]
| |
Maria.
DAt Spaengien d' asch vanGa naar margenoot* Phlips dicht toedeck met sijn' sercken,
Ghy' Vijfde Karel, oock rust vreedsaem onder 't sand:
Op dat de Vader (laes!) noch Grootvaêr niet en mercken
Den heerschlust van den Neef, en hoe mijn Nederland
My dus veel jaren land komt matten en bestrijen,
En 't sier Bataviën mijne Indiën bereyst,
'T welck voormaels uytgestroopt door Albaes raseryen
'T met bloed verkregen goed ten laetsten wedereyscht.
| |
Philips III.
NA mijns Heer VadersGa naar margenoot* dood heb ick 't gebied der Belgen
Geërft, maer nevens dat een' hol-gaende oorlogs-zee.
De Batavier alleen kan onsen Taeg verswelgen
En past, gelijck een Mars, op geen versoeck van Vrê.
Al komt hem Spinola met krijgsmacht toegevaren,
De Vrê blijft achterweeg, hy geeft dien Held niet toe;
Ja gunt my nauwelijcx een' rust van twalef jaren.
Nadien de Vrede traegt, dat dan mijn'Ga naar margenoot† dood sich spoê.
| |
Philips Koning van Spaenjen.
DEr Staven wanckelheyd, 't gevaer van 's werelds saken
Dien endelijck eens recht gewogen na den eysch.
Gaet, Triompheerders, gaet: men leert my 't strijden staken;
'K en sal geen queker zijn van oorlog, maer van peys.
Ick doem den suyp-bloed Mars tot endeloose band en,
Den hoed (ick ben 's gewis) sal my soo dier niet staen.
Zijt, zijt dan (seg ick) Vry Vereende Nederlanden,
Soo mag ick vryer hand aen mijnen Scepter slaen.
Dus verre getrocken uyt de Latijnsche veersen van P. Schriverius, nopende d' Afbeeldingen der Graven. |
|